عطنا - آموزش‌های سواد رسانهای برخلاف کشور‌های توسعه یافته ای، چون امریکا که با فراگیرشدن استفاده از تلویزیون (جعبه‌ی جادویی) توسعه یافت، در ایران در پی بهره گیری گسترده‌ی هم‌وطنان مان از ماهواره و اینترنت گسترش پیدا کرد.
اولین انجمن سواد رسانهای ایران هم با فاصله‌ای قریب به ۳۰ سال به نسبت انجمن سواد رسانهای امریکا (۱۹۷۸) به همت تنی چند از کارشناسان دغدغه‌مند حوزه ارتباطات فعالیت‌های آموزشی و ترویجی خود را با برگزاری همایش سواد رسانهای و مسئولیت ما آغازکرد.
امروزه آموزش سواد رسانهای به عنوان مسئولیتی فردی و اجتماعی به شمار می‌آید و لذا برخی از هم وطنان دغدغه‌مند و متعهدمان گاهی بیش از انجمن‌های حرفه‌ای از طریق شبکه و پیام رسانهای اجتماعی در حال روشنگری و انتقال آموزه‌های مربوطه به مخاطبان شان بوده و بعضی همچون یک نهاد آموزشی در جامعه اثرگذارند. چشم انداز ترسیم شده برای انجمن سواد رسانهای ایجاد نهضت سواد رسانهای در کشور است؛ ولیکن تا تحقق این آرمان مهم هزاران راه نارفته پیش روی فعالان و دغدغه‌مندان این حوزه‌ی نسبتا مغفول است؛ بویژه اینکه با پیدایش فناوری‌های جدیدی، چون هوش مصنوعی حوزه‌های نوینی نمایان می‌گردد که شناخت ابعاد و تبعاتش مستلزم بررسی‌های دقیق و موشکافانه است (ایجاد نهضت سواد رسانهای مهم‌ترین اولویت سیاستگذاری‌های فرهنگی کشور‌های توسعه یافته از جمله امریکا در سال ۲۰۰۰ بوده است).
با عنایت به از بین رفتن مرز‌های میان کودکی، نوجوانی و حتی بزرگسالی بواسطه افزایش دسترسی کودکان به اینترنت و گوشی‌های هوشمند انتظار است انجمن‌های مردم نهاد و فعالان این حوزه برای تحقق نهضت سواد رسانهای در کشور، انتقال آموزه‌های مربوطه را با تولید محتوا‌های مناسب با تمرکز ویژه بر کودکان در دستور کار خود قرار داده و همزمان بدنبال ارتقای مهارت‌های والدگری در خانواده و مهارت‌های مربیگری اولیای پرورشی نهاد‌های آموزشی کشور باشند.
اهداف آموزشی سواد رسانهای
برای فهم عملکرد نهاد‌های آموزشی و ترویجی کشور در زمینه ارتقای سواد رسانهای هم وطنان مان، لازم است ابتدا مهم‌ترین اهدافی که از سوی نهاد‌های آموزشی و ترویجی کشور مورد تاکید قرار گرفته مد نظر قرار گیرد. مهم‌ترین این اهداف بر اساس بررسی‌های به‌عمل آمده عبارت است از:
- ایجاد توانایی تفکر خلاق، انتقادی در کاربران؛ ایجاد توانایی استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی در پردازش، تولید و توزیع اطلاعات؛ افزایش مهارت‌های چهارگانه¬ی کاربران از جمله توانایی دسترسی، تجزیه و تحلیل، ارزیابی پیام و نهایتا تولید محتوا؛ اهتمام به آموزش‌های سواد عاطفی، ارتباطی، تربیتی، رایانه‌ای به موازات آموزش‌های سواد رسانهای
در ادامه با عنایت به دو دهه کنشگری و فعالیت آموزشی و ترویجی با هدف ارتقای سواد رسانهای و با استناد به شواهد و قرائن و گفتگو‌های انجام گرفته با برخی از کارشناسان و خبرگان ارتباطات برخی از مهم‌ترین چالش‌ها و نقایص عملکردی انجمن‌ها و فعالان این حوزه برشمرده می‌شود:
- رویکرد‌های ایدئولوژیک برخی نهاد‌ها و سمن‌های فعال یکی از موانع مهم و اصلی عدم اقبال و فعالیت علمی و نهادی اساتید شاخص حوزه ارتباطات است. شایان ذکر است که افزایش روزافزون فاصله دولت و ملت در سال‌های اخیر نیز که منجر به افزایش بی اعتمادی به حکمرانان کشور گردیده منجر به کاهش انگیزه اساتید و نخبگان جامعه به فعالیت‌های اجتماعی با سازمان‌های مردم نهاد از جمله انجمن‌های سواد رسانهای شده است و لذا چنانچه این انجمن‌ها به نحوی از خدمات دولتی بهره گیری کرده و یا از رجل سیاسی با گرایش‌های فکری خاص در هیات مدیره¬ی خود بهره گیری کنند در اذهان علاقمندان به فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی اثر منفی به جای خواهد گذاشت؛ کمااینکه در نخستین سال‌های ایجاد انجمن سواد رسانهای ایران بدلیل حمایت و ارائه خدماتی از سوی مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد چنین بینش و نگرشی در جامعه‌ی دانشگاهی ایجاد شد.
- امروزه اغلب فعالیت‌های آموزشی و ترویجی معدود انجمن‌های مردم نهاد از جمله نشست‌ها و همایش‌های تخصصی در مرکز و پایتخت و بعضا کلان شهر‌ها برنامه ریزی و اجرا می‌گردد و متاسفانه در بسیاری از شهرستان‌های کشور، تلاش مطلوبی برای تولید ادبیات و ترویج و توسعه آموزش‌های همگانی سواد رسانهای صورت نمی‌گیرد؛ لذا لازم است انجمن سواد رسانهای ایران ضمن ایجاد نمایندگی‌هایی در شهر‌های مختلف و کمتر برخوردار اقداماتی برای تربیت مربیان سواد رسانهای و نیز برنامه ریزی‌هایی برای توسعه آموزش‌های مربوطه انجام دهد.
نویسنده: دکتر محمد مهدی فتوره چی
عطنا را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید: