روز گذشته سند ملی هوش مصنوعی توسط رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ و قرار شد اساسنامه آن در معاونت علمی ریاست جمهوری تدوین شود.
در ارتباط با جزئیات تدوین این اساسنامه با نیما شمساپور مدیر برنامه ملی هوش مصنوعی معاونت علمی ریاست‌جمهوری گفتگو کردیم.
شمساپور در ابتدا با اشاره به اهمیت هوش مصنوعی گفت: معاونت علمی با حضور دکتر افشین روی موضوعات هوش مصنوعی تمرکز کرده و قرار است در چند موضوع مهم در معاونت به کمک ستاد‌ها برنامه‌ریزی داشته باشیم. ما برنامه‌ریزی می‌کنیم و اجرای آن با ستاد فناوری‌های هوش مصنوعی و رباتیک است و هدف این است که خروجی‌محور باشد. یعنی کار‌هایی که در ستاد انجام می‌شود با این برنامه‌های کلی ما مطابقت داشته باشد.
وی در ارتباط با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده در هوش مصنوعی گفت: با هماهنگی با شخص معاون علمی و معاونت توسعه اقتصاد دانش‌بنیان قرار است در سه حوزه مشخص برنامه‌ریزی داشته باشیم. حوزه اول توانمندسازی نیروی انسانی است که بتوانیم با طرح‌هایی نیروی انسانی را در برنامه‌های هوش مصنوعی توانمند کنیم و این می‌تواند توانمندسازی کسب و کار هم باشد.
مشکل مهاجرت نیروی انسانی متخصص در هوش مصنوعی
شمساپور در ادامه عنوان کرد: یکی از مشکلات اصلی در حوزه نیروی انسانی مربوط به هوش مصنوعی مهاجرت است. تحقیقات میدانی ما نشان می‌دهد که میانگین تجربه کاری افرادی که در حوزه هوش مصنوعی بعد از فارغ‌التحصیلی می‌مانند ۲ تا ۳ سال است.
وی افزود: برای این مشکل می‌توان برنامه‌هایی در کشور داشت که برای افراد انگیزه ایجاد کند و این مورد خارج از حوزه ما است. برنامه ما در حوزه نیروی انسانی این است که نیروی ورودی را بیشتر کنیم یعنی مسیر شغلی متخصصان هوش مصنوعی را با کمک دانشگاه‌ها، آکادمی‌های صنعتی و پژوهشگاه‌ها تعریف کنیم و این مسیر برای تعداد زیادی اجرا شود.
برنامه مهم معاونت برای حکمرانی دیتا
شمساپور درباره برنامه‌های معاونت برای حکمرانی دیتا گفت: هوش مصنوعی و مدل‌های آن سوار بر داده‌ها است که هم محرمانگی دارد و هم موضوعات امنیت سایبری داده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. یکی از برنامه‌های مهم ما این است که با همکاری سازمان‌هایی که در این حوزه کار می‌کنند، حکمرانی دیتا داشته باشیم که در این حالت هم دسترسی به دیتا برای متخصصان و کسب و کار‌ها امکان‌پذیر می‌شود و از آن‌طرف محرمانگی و امنیت سایبری نیز حفظ می‌شود.
مدیر برنامه ملی هوش مصنوعی با اشاره به اهمیت زیرساخت اظهار کرد: در کشور‌هایی که در هوش مصنوعی پیشرو هستند، سالیانه میلیارد‌ها دلار صرف زیرساخت‌ها می‌شود. یکی از برنامه‌های ما ایجاد این زیرساخت است. در این راستا هم باید زیرساخت داشته باشیم و هم توان این که به آن برق‌رسانی کنیم، زیرا انرژی‌بر است.
وی در ادامه گفت: موضوع بعدی این است که در توانمندی سازمان‌ها یک معماری داشته باشیم که در آن، هم سازمان‌هایی که می‌خواهند در این حوزه وارد شوند، زیرساخت خود را در شبکه بزرگ‌تری به شبکه متصل کنند و هم از ظرفیت خالی آن‌ها بقیه بتوانند استفاده کنند.
مشارکت‌های بین‌المللی در حوزه هوش مصنوعی
شمساپور با بیان اینکه به جز این سه حوزه اصلی، برنامه‌های جانبی هم داریم عنوان کرد: قصد داریم اگر امکان پذیر باشد در حوزه هوش مصنوعی مشارکت‌های بین المللی شکل دهیم، زیرا اگر بتوانیم با شرکت‌های کشوری مثل چین که در این حوزه پیشرو است، همکاری کنیم، می‌توانیم از تجربیات و دانش آن‌ها نیز استفاده کنیم.
معاونت علمی و تدوین اساسنامه هوش مصنوعی
شمساپور در تشریح حزئیات تدوین اساسنامه گفت: با توجه به تأییدیه‌ای که از نهاد‌های بالاتر انجام شده، تدوین این اساسنامه به معاونت علمی واگذار شده است، زیرا این معاونت هم می‌تواند با نهاد‌های مختلف همکاری کند هم اینکه موضوع هوش مصنوعی بین‌دستگاهی است و باید شرکت‌های مختلف این حوزه درگیر شوند و کاری نیست که یک نهاد به تنهایی بتواند انجام دهد.
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه این اساسنامه در همکاری با کدام نهاد‌ها تدوین می‌شود، عنوان کرد: ما قرار است از همه ظرفیت‌ها در سازمان‌های مختلف استفاده کنیم. به‌عنوان مثال هوش مصنوعی در آینده بهداشت خیلی تأثیرگذار است. الان سیستم‌های هوش مصنوعی انتخاب دارو را با توجه به ژن شخصی‌سازی می‌کند. پس یکی از نهاد‌ها وزارت بهداشت است.
شمساپور در ادامه گفت: هوش مصنوعی در موضوعات مالی و بانکی نیز بسیار می‌تواند تأثیرگذار باشد. یکی از موضوعات خیلی مهم در تصمیم‌گیری‌های مالی و بانکی موضوع اعتبار افراد است. این را هوش مصنوعی می‌تواند شخصی‌سازی کند و از این طریق به افراد و بانک‌ها کمک کند.
وی افزود: ما در معاونت نظرات همه ذینفعان این حوزه را می‌گیریم و با آن‌ها هماهنگ می‌شویم به‌خصوص ذی‌نفعانی که دیتای سازمان‌یافته دارند؛ مثل بانک مرکزی و اپراتور‌ها که زیرمجموعه وزارت ارتباطات هستند.
مدیر برنامه ملی هوش مصنوعی با اشاره به اینکه وزارت علوم هم دیتا‌های خیلی خوبی دارد عنوان کرد: با هوش مصنوعی می‌توان برنامه شغلی و تحصیلی متناسب با توانمندی افراد داد که تا الان این امکان وجود نداشته، اما در عصر هوش مصنوعی حتما این اتفاق می‌افتد. یکی از مهمترین اتفاقات در عصر هوش مصنوعی شخصی سازی است یعنی افراد با توجه به توانمندی و استعداد بتوانند مسیر خود را انتخاب کنند یا با توجه به توان مالی خود بتوانند سرمایه‌گذاری کنند یا با توجه به ژن‌های خود سلامت را تأمین کنند.
وی اظهار کرد: هوش مصنوعی علاوه بر این در حوزه‌های تصمیم‌گیری هم خیلی می‌تواند کمک کند. مثلا وزرا یا معاونین، دستیاری داشته باشند که بتوانند در تصمیمات روزمره خود از این ابزار استفاده کنند این هم نیازمند دیتا است هم اینکه خود آن‌ها نیز مشارکت داشته باشند. پس ما باید اساسنامه و سند را با هماهنگی نهاد‌های مربوطه تدوین کنیم.