خوب است اول بدانیم که کدام نیروگاه‌ها قابلیت سوزاندن مازوت را دارند؟ در حال حاضر از میان حدود ۱۴۰نیروگاه بزرگ در کشور، تنها ۱۴نیروگاه بخاری توانایی استفاده از مازوت را دارند که عمدتا در خارج از مناطق پرجمعیت و دور از کلان‌شهرها قرار گرفته و به‌طور محدود از این سوخت استفاده می‌کنند.
دولت نیز اخیرا اعلام کرده که هیچ‌یک از نیروگاه‌های مستقر در کلان‌شهرها، از جمله اصفهان، کرج و اراک، از مازوت استفاده نخواهند کرد و این سیاست به دلیل نگرانی‌های شدید درباره آلودگی هوا در شهرهای بزرگ اتخاذ شده است که نتیجه آن خاموشی های منظم در اقصی نقاط کشور است. اما واقعیت چیست؟
موضوع این است که سالهاست هیچ‌کدام از نیروگاه ها تمایلی به استفاده از سوخت مازوت ندارند، چراکه استفاده از مازوت هزینه تعمیر، نگهداری و بهره‌برداری نیروگاه‌های را تا ٥٠درصد افزایش می‌دهد. به عبارتی سوخت‌های فسیلی به‌جز گاز حاوی موادی هستند که باعث رسوب‌زایی و خوردگی روی سطوح داغ بویلر می‌شوند. در این بین در تهران نیز هیچ‌یک از نیروگاه‌ها مازوت مصرف نمی‌کنند. در میان نیروگاه‌های تهران، نیروگاه بعثت، نیروگاه بخاری است که از سال ۱۳۹۱ بخش مصرف مازوت آن پلمب شده است و در تهران برای تامین برق هیچ نیروگاهی مازوت مصرف نمی‌شود.
از سوی دیگر براساس گزارش‌های منتشرشده از سوی سازمان محیط‌زیست، منابع متحرک مانند خودروها و حمل‌ونقل عمومی بیشترین سهم را در آلودگی هوای شهرها دارند. به‌طور خاص، سهم نیروگاه‌ها در تولید ذرات معلق تنها حدود ۷درصد اعلام شده است، در حالی که بخش حمل‌ونقل با سوخت گازوئیل و بنزین، نزدیک به ۸۰درصد ذرات معلق را تولید می‌کند. این آمار نشان می‌دهد که اگرچه مصرف مازوت در نیروگاه‌ها موضوعی نگران‌کننده است، اما کاهش آلاینده‌های ناشی از حمل‌ونقل و سوخت‌های سنگین نیز باید در اولویت قرار گیرد.
براساس گزارش سیاهه انتشار سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره سهم منابع ثابت و متحرک در آلایندگی هوا نیز مشخص شده است که در شهر تهران سهم منابع متحرک در آلودگی هوا ۵۹درصد، در تبریز ۵۷درصد، در اهواز ۷۲درصد و در اراک ۵۰درصد بوده است.
ترازنامه انرژی کشور سهم هر بخش در تولید ذرات معلق را براساس حوزه مصرف انرژی و نوع سوخت مشخص کرده که طبق اطلاعات این ترازنامه سهم سوخت مازوت در تولید ذرات معلق ۱.۹درصد است. این رقم در حالی است که سهم گازوئیل در تولید ذرات معلق که عمدتا نیز در بخش حمل‌ونقل استفاده می‌شود، حدود ۷۶درصد است.
دولت چهاردهم در شرایطی وزارت نفت را از دولت سیزدهم تحویل گرفت که ذخایر مخازن سوخت نیروگاهی حدود ۶۰ درصد خالی بود. حالا دولت مدعی است برای پرهیز از آلودگی هوا تصمیم به نسوزاندن مازوت گرفته و در نتیجه ممکن است خاموشی‌هایی رخ دهد. اما واقعیت این است که اکنون وزارت نیرو به نقطه‌ای رسیده که حتی با بهای مازوت‌سوزی و آلودگی نیز نمی‌تواند چراغ خانه مردم را روشن نگه دارد.
از سوی دیگر باید واقعیت خاموشی را در اثر درآمدی توقف مازوت سوزی جستجو کرد و پرسید که از خاموشی نیروگاه ها چه کسی بیشتر سود می‌برد؛ ریه‌های مردم یا حساب نفتی‌ها؟ مازوت در دنیا قیمت بالایی دارد و با توجه به اینکه قابلیت حمل‌ونقل دریایی هم مثل نفت خام و میعانات گازی دارد، تمایل برای خریدش هم بالاست. براساس برآورد سرانگشتی با صادرات این سوخت، 33 هزار میلیارد تومان نصیب شرکت نفت خواهد شد. ولی معلوم نیست ریه‌های ما سالم تر می‌ماند یا خیر؟