انسیه خزعلی، معاون امور زنان و خانواده ریاست جهوری در وبینار بین‌المللی «خانواده متعالی و چالش‌های مدرنیته» به تشریح هجمه‌هایی پرداخت که به خانواده فطری وارد می‌شود و اقداماتی که برای حمایت از خانواده‌ها در قبال این هجمه‌ها انجام شده است که مشروح سخنان وی را با هم می‌خوانیم.
شهید آیت‌الله رئیسی موضوع جنبش جهانی تعهد به خانواده را در سازمان ملل مطرح کردند؛ چرا در خصوص خانواده طبیعی تا به این حد نگرانی ایجاد شده و لازم است از آن حمایت شود؟
ایشان حرکت بزرگی را پایه‌گذاری کردند و دعوت همه کشورها به خاطر ضرورتی که در جامعه جهانی وجود دارد و جلوگیری از تهدیدی که خانواده‌ها را به عنوان بنیان اولیه و پایه اساسی هر جامعه‌ای مورد هجمه قرار داده، بوده است.
مسئله خانواده و ضرورت پرداختن به آن از جهات مختلف باید مورد توجه قرار گیرد. اولاً ساختار فطری خانواده حفظ شود و آن شاکله اصلی که از زن و مرد تشکیل شده مورد توجه ویژه قرار گیرد و شاکله‌ای که خداوند در فطرت انسان‌ها قرار داده از هم نپاشد. بهتر است از عنوان خانواده فطری به جای خانواده طبیعی استفاده کنیم، چراکه تعابیر مختلفی از خانواده طبیعی وجود دارد و شاید از معنای اصلی خود خارج شده است.
مسئله دوم کارکردهایی که برای خانواده قائل هستیم، نقش‌هایی که با چالش روبه‌رو شده، تغییر نقش‌ها و عملکرد خانواده و خارج شدن آن از محیط امن آرامش‌بخش مکمل است که ضرورت ایجاد می‌کند جنبش جهانی حمایت از خانواده را گسترش دهیم. مسئله سوم بحث فناوری‌های زیستی و ارتباطی و توسعه مراودات بین‌المللی است. تحمیل برخی از مسائل، دستورالعمل‌های بین‌المللی و مواردی که از جانب کشورهایی که نگاه یک‌جانبه‌گرایانه دارند دیکته می‌شود، باعث آسیب در خانواده و موجب می‌شود که دولت‌ها خواسته یا ناخواسته به مواردی تن دهند که باعث اضمحلال و تزلزل خانواده شود.
لذا این جنبش اهدافی را دنبال می‌کند که یکی از آنها حفظ اصالت و هویت خانواده است. مسئله دیگر حفظ کارکرد تربیتی، آرامش بخشی و آموزشی خانواده و حفظ فرهنگ و تمدن در خانواده است. هر کشوری پشتوانه تمدنی و پیشینه‌ای دارد که آنها را باید حفظ کند و با نو شدن وسایل و ابزار سرمایه‌های خود را نباید از دست بدهد، بلکه باید بتواند با ابزارهای جدید هماهنگ شود و ارزش‌های خود را حفظ کند.
حفظ کارکرد نسلی و استمرار نسلی خانواده یکی از مهم‌ترین کارکردهایی است که در خانواده‌های انحرافی در حال از دست رفتن است؛ اکنون مسئله انقطاع نسلی در خانواده‌های نوظهور و خانواده‌های انحرافی به وجود آمده است؛ لذا طبق دستور شهید رئیسی، کارگروه‌هایی را تشکیل دادیم و نشست‌های تخصصی را با دانشگاهیان و افرادی که درباره خانواده و نظریات مربوط به آن کار کرده‌اند از جمله روانشناسان، جامعه‌شناسان، دست‌اندرکاران دولتی، سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی برگزار کردیم و کمیسیون‌های فرعی مکرر تشکیل و تقسیم کار شد و در نهایت سند جنبش تعهد به خانواده به کمیسیون اصلی رسید.
نگاشت نهایی این سند نیز تهیه و ۹ دستگاه موظف شدند در مسائل خانواده وارد میدان شوند و هر کدام وظایفی را که بر عهده دارند به خوبی انجام و گزارش دهند که این مسئله در حال طی مراحل نهایی است.
در بخش داخلی وزارت بهداشت، وزارت کار، ستاد جمعیت، وزارت ارشاد، وزارت دادگستری، بخش‌های حقوق بشری قوه قضائیه، حوزه علمیه، آموزش و پرورش، وزارت علوم، وزارت ورزش و جوانان و در بخش بین‌الملل سازمان فرهنگ و ارتباطات و وزارت امور خارجه پیگیری این سند را برعهده دارند و برای همه به نسبت مسئولیتی که در بخش خانواده دارند تعیین وظایف شده که باید هر شش ماه به معاونت زنان به عنوان مرکز ستادی گزارش عملکرد خود را ارائه دهند. البته مرحله نهایی و کمیسیون اصلی سند تعهد به خانواده باقی مانده که امیدواریم به تصویب نهایی برسد.
چرا خانواده از جنبه فطری و طبیعی خود خارج شد و اکنون این نوع خانواده با هجمه شدید مواجه شده است؟ این هجمه چرا و از کجا آغاز شد؟
این هجمه در راستای هجمه‌هایی است که برای از بین بردن بسیاری از مسائل ارزشی از سمت غرب علیه جهان شرق و بخش آسیا شروع شد. غرب متوجه شد یکی از پایه‌هایی که می‌تواند زمینه حضور آنها را در سایر کشورها تقویت کند این است که خانواده غیرفطری را به عنوان فرهنگ و هنجار در جوامع شرقی نهادینه کنند؛ پس ممکن است خانواده‌ای که موجب انسجام جامعه و تربیت صحیح می‌شود و نسل آینده که در مأمنی از نظر عاطفی، اخلاقی و ارزشی رشد می‌کند از هم بپاشد.
برای تحقق این هدف با مطرح کردن همباشی‌ها، ازدواج‌های سفید، خانواده‌های هم‌جنس و امثال آن تلاش کردند مسئله خانواده را به شکلی که وجود دارد و اساس و پایه یک جامعه است از هم بپاشند. البته بسیاری از کشورها نتوانسته‌اند از اقدامات خود نتیجه بگیرند و هنوز با این مسئله مقابله می‌کنند و همجنس‌گرایی به عنوان یک بیماری غربی در کشورهای شرقی مطرح است و «ماهاتیر محمد» در معرفی بیماری‌های غربی از همجنس‌گرایی یاد می‌کند. اکنون در کشورهای ویتنام، چین، اتیوپی، کشورهای آفریقایی و ... با وجود اینکه مجامع بین‌المللی به سرکردگی آمریکا تلاش می‌کنند که این موضوع را عادی و به عنوان یک امر طبیعی مطرح کنند، به عنوان بیماری تلقی می‌شود.
مسئله همجنس‌گرایی تا دهه‌های پیش به عنوان بیماری و اختلال هویت جنسی مطرح می‌شد اما اکنون اسم آن را تغییر داده و به عنوان ملال جنسیتی مطرح و طبیعی انگاری شده و به این افراد حق داده می‌شود و حتی امتیازهایی به آنها می‌دهند تا این موضوع رواج پیدا کند.
بحث‌های جنسیتی در دهه گذشته از دو درصد به ۱۰ درصد رسیده و عادی سازی شده و این مسئله از خطراتی است که همگرایی کشورها برای مقابله با آن را ضروری کرده است. باید در بین کشورهای مختلف همگرایی و هم‌افزایی داشته باشیم و جمعیت‌ها را با هم متحد کنیم تا از آسیب‌های این مسئله جلوگیری کنیم. اگر این آسیب‌ها رسوخ پیدا کند، ممکن است دیگر نتوانیم آنها را درمان کنیم.
در ۷۱ کشور جهان همجنس‌گرایی جرم محسوب می‌شود که عمده این کشورها در خاورمیانه، آفریقا و آسیا هستند و در ۱۱ کشور مجازات اعدام برای آن قرار داده شده است. پذیرش این مسئله و عادی‌سازی آن از کشورهایی مثل کانادا، استرالیا و آمریکا آغاز شده است. بنابراین وظیفه داریم در مقابل موجی که کمتر از کرونا نیست و مخرب‌تر از بیماری‌های واگیر در حال سرایت است، بایستیم و از فراوانی و گسترش آن جلوگیری کنیم.
چه جنبه‌ای از خانواده اصیل ایرانی می‌تواند در مقابل این هجمه‌های گسترده مقاومت کند؟
جنبه عاطفی و پیوند عاطفی خانواده‌های سنتی و رکن «مادر» می‌تواند جلوی این هجمه‌ها را بگیرد؛ پس هر قدر جایگاه مادر تقویت شود و احترام به مادر و تقدس مادری مطرح شود، این جنبه دفاعی خانواده فطری تقویت خواهد شد.
مادری جایگاه بزرگی است که خلقت بر دوش زن نهاده است ولی این ارزش را می‌خواهند از زن بگیرند. در خانواده انحرافی یکی از مسائل این است که مادر بودن را از زن دور کنند و زن را شبیه مرد و تلاش کنند فرزندآوری را به دستگاه و رحم اجاره‌ای و شیوه‌های مختلف بسپارند و بار عاطفی که مادر و زن با خود حمل می‌کند و ارتباط و استحکامی که بین خانواده به واسطه وجود مادر و وجود زن ایجاد می‌شود را بگیرند.
در تحقیقاتی که از خانواده‌های انحرافی صورت گرفته اکثر آنها ذکر می‌کنند که کودکان در خانواده‌های انحرافی هم‌جنس به دنبال مادر می‌گردند و کمبود مادر را به شدت حس می‌کنند. به دنبال آرامش هستند و این آرامش را نمی‌توانند بدون مادر به دست بیاورند. آسیب‌های بزرگی در این خانواده‌ها متوجه کودکانی است که به صورت عاریه‌ای وارد این خانواده‌ها شده‌اند و از نظر جسمی و فیزیکی وابسته نیستند و این موضوع باعث شده فقدان تأمین نیازهای روحی و روانی، خشونت، اضطراب و افسردگی را در بین این کودکان شاهد باشیم. باید خانواده‌هایی داشته باشیم که از یک طرف مرد و پدر به عنوان تکیه‌گاه، منبع قدرت، قوت و حمایت در خانواده حضور داشته و از حریم خانواده حمایت کند و از طرف دیگر مادر بتواند عاطفه و نیازهای فطری را در کودکان تأمین کند وگرنه باید وزارتخانه تنهایی برای خانواده‌های از هم پاشیده تأسیس شود.
برای انسجام خانواده‌ها و حفظ خانواده در دولت سیزدهم چه اقداماتی انجام شد؟
در این راستا تلاش شد قوانینی وضع شود تا زن و شوهر دور از هم زندگی نکنند و شرایط انتقال کاری برای آنها فراهم شود و مشاغلی ترویج شود که اعضای خانواده را از هم دور نکند. لذا مشاغل خانگی به صورت وسیعی در این دولت مورد حمایت قرار گرفت و تسهیلات این اقدامات از ۲۰۰ میلیارد به پنج هزار میلیارد افزایش یافت و استقبال خوبی نیز از آن صورت گرفت و خانم‌ها که ۸۰ درصد مشاغل خانگی را بر عهده دارند توانستند در کنار فرزندان خود فعالیت اقتصادی داشته باشند و از برخی آسیب‌ها جلوگیری شد.
سال گذشته نسبت به سال قبل ۲,۷ طلاق کاهش یافت و این خبر خوبی است، چون طی سال‌ها آمار طلاق رو به افزایش بود. امیدواریم سیاست‌هایی که بتواند فرهنگ و تمدن ایرانی ـ اسلامی ما را حفظ و تقویت شود و شاهد گرمی بیشتر خانواده‌ها باشیم.
مسیر حمایت از خانواده را چگونه باید طی کنیم؟
یکی از برنامه‌ها سند تعهد به خانواده است که سند داخلی این تعهد تنظیم و تقسیم کارها و نگاشت نهادی‌های آن تعیین شده است تا بتوانیم به صورت جدی وارد عملیات شویم؛ پشتیبانی، حفظ و تشکیل خانواده و همچنین جلوگیری از گسست خانواده و عدم ایجاد خانواده‌های انحرافی را در قانون و رویه‌ها و عملکردها دنبال کنیم.
یکی از چهار محور اصلی دولت سیزدهم خانواده محوری بود و یکی از دستورالعمل‌هایی که برای مشاوران زنان قرار دادیم این بود که باید قوانین و همه آنچه مصوب می‌شود خانواده‌محور باشد؛ قوانین وضع‌شده به خانواده لطمه نزند و پشتیبان و حمایت‌کننده از خانواده باشد و اگر قوانینی به خانواده صدمه می‌زنند، شناسایی و اصلاح شوند.
خانواده پیشگیری‌کننده از آسیب‌ها و درمانگر است و بعد از بزه‌هایی که در انگلستان به وجود آمد، نخست وزیر این کشور دلیل بروز آنها را از بین رفتن خانواده دانست و مطرح کرد که جوانان ما پناهگاهی ندارند و نیازهای روحی و روانی نوجوانان و جوانان آنها تأمین نشده است.
ابتدا در داخل کشور خودمان باید تلاش کنیم خانواده را حفظ و از آن حمایت کنیم. برنامه‌هایی که تلاش کردیم انجام دهیم در راستای تشکیل خانواده بوده و قسمت‌هایی که دولت می‌توانست انجام دهد مثل اعطای امکانات و تسهیلات محقق شده است اما باید کار فرهنگی انجام دهیم و در حیطه‌های مختلف آموزش لازم را ارائه دهیم. مثلاً آموزش سربازان را مصوب کردیم و در نشستی با ستاد کل ارتش داشتیم مقرر شد که در پایان سربازی، سربازان یک دوره چگونگی ارتباط با خانواده، تشکیل خانواده، جمعیت و زیست عفیفانه را سپری کنند. مردان و زنان باید آموزش ببینند. در بسیاری از موارد فقط بانوان را آموزش می‌دهیم، اما مردان نیز باید آموزش‌های مربوط به خانواده را دریافت کنند و چگونگی حفظ خانواده را بیاموزند. همچنین چگونگی تشکیل خانواده را با طرح «هدی» و حفظ و حراست از خانواده را با طرح «مهر ماندگار» دنبال کردیم.
البته در سایر مناطق جهان جنبش‌هایی برای حفظ خانواده وجود دارد، اما بسیاری از آنها از هم پاشیده و نتوانسته‌اند به اهداف خود برسند. جنبش خانواده استرالیایی در سال ۱۹۷۴ برای حمایت از خانواده و ایستادگی در مقابل انحرافات شکل گرفت. کنگره جهانی خانواده اعتلافی نیز در ایالات متحده تشکیل شد که ارزش‌های راست مسیحی را ترویج می‌کرد. در همین اختلاف جمهوری خواهان و دموکرات‌ها یکی از موارد مهم خانواده است؛ هر دو حزب آمریکا سعی می‌کنند از خانواده دفاع کنند و می‌دانند خانواده مهم است اما نوع دفاع و نگاه به خانواده در آنها متفاوت است.
در چند کشور مسئله سقط جنین، مقابله با همجنس‌گرایی و ... مطرح شده یا در شهرداری‌های لهستان مناطقی را به عنوان مناطق عاری از دگرباشی اعلام کردند چون احساس ناامنی از وجود دگرباش‌ها را داشتند و می‌خواستند این محیط‌ها را امن نگه دارند ولی این جنبش‌ها یکی یکی در حال فروپاشی هستند و تحت تأثیر فشارها قرار می‌گیرند و قراردادهای این مناطق عاری از دگرباشان در حال نقض شدن است و به آنها فشار آورده می‌شود که باید این اقلیت‌ها را به رسمیت بشناسید و یا حتی امتیازهایی به آنها بدهند؛ لذا برخی از کشورها که قبلاً در مقابل این هجمه‌ها مقاومت می‌کردند مثل کره، ژاپن، فیلیپین، هند و یونان کم‌کم پذیرش خود را اعلام می‌کنند؛ کمترین پذیرش را کشورهایی مثل روسیه، لبنان، اندونزی، تونس و نیجریه دارند که این کشورها را مجبور به پذیرش همجنس‌گرایی می‌کنند.
باید اتحاد را بین کشورهایی که معتقد به خانواده فطری و اصیل و خانواده‌ای هستند که بر مبنای مودت و رحمت و از یک مرد و یک زن شکل می‌گیرد و کارکردهای مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و ... دارد ایجاد کنیم.
اکنون یکی از ظلم‌هایی که به خانواده‌ها اعمال می‌شود بار اضافی است که بر دوش زنان قرار می‌گیرد و مسئولیت‌های چندگانه از به دنیا آوردن و تربیت فرزند تا مسائل اقتصادی را بر عهده زن قرار می‌دهند. در حالی که ترکیبی که خداوند برای خانواده فطری ترسیم می‌کند این است که مسئولیت اقتصادی را بر عهده مرد می‌گذارد. بنابراین لازم است برای اینکه آسیب را به موقع بشناسیم و بتوانیم از آن جلوگیری کنیم، همگرایی و هم‌افزایی منطقه‌ای و برنامه اقدام جمعی داشته باشیم و برنامه منظم اقدام جمعی را بین کشورهای مختلف همسو محقق کنیم و با فشارهایی که در خصوص این مسئله به کشورهای حامی خانواده آورده می‌شود، مواجهه مشترک ایجاد و گفتمان مناسب را ایجاد، خطرها را گوشزد و جریان‌آفرینی کنیم.
متأسفانه کسانی که به خانواده فطری آسیب می‌زنند در حال جریان‌آفرینی هستند. برگزاری وبینارها و نشست‌هایی که بتواند افراد مختلف را که شاید دور از دسترس ما هستند شناسایی کند و در قالب یک شبکه آنها را گرد هم بیاورد، ضرورت دارد.
در سفری که برای شرکت در کمیسیون مقام زن به نیویورک داشتیم با تعدادی از انجمن‌ها و جمعیت‌های دوست‌دار خانواده گفت‌وگو کردیم. این انجمن‌ها آمریکایی و غیر مسلمان بودند اما از وضعیتی که در جامعه آنها به وجود آمده و خانواده‌ها از هم پاشیده بودند نگران بودند و می‌گفتند که هیچ کس مثل ایران پشت این مسئله نمی‌ایستد و افراد و کشورها به خاطر منافعشان و به خاطر تهدیدهایی که می‌شوند یکی‌یکی عقب‌نشینی می‌کنند و زمانی می‌رسد که آسیب این مسئله قابل رفع نیست و مصیبت‌های بزرگی به خاطر از هم پاشیدن خانواده به بشریت وارد می‌شود.
صحبتم را با کلام خداوند متعال خاتمه می‌دهم که می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَیْهَا مَلَائِکَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَیَفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُونَ؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید خودتان و کسانتان را از آتشی که سوخت آن مردم و سنگ‌هاست حفظ کنید بر آن [آتش] فرشتگانی خشن [و] سختگیر [گمارده شده‌اند از آنچه خدا به آنان دستور داده سرپیچی نمی‌کنند و آنچه را مأمورند انجام می‌دهند» (آیه ششم سوره تحریم). خودتان و خانواده‌هایتان را حفظ کنید. حفظ خانواده از آن آتشی که ممکن است در خانواده بیفتد و بخشی از آن آتش، مسائل سخت‌افزاری و بخشی مردم و نرم‌افزارهایی است که درون خانواده می‌آید و ارزش‌ها را تغییر می‌دهد، هنجارها را زیر سؤال می‌برد، داشته‌ها و خوبی‌ها را بد جلوه می‌دهد، بدها را خوب جلوه می‌دهد و زمانی که بفهمیم چه چیزهایی را از دست داده‌ایم و قابل بازگشت نیست دیر شده است.