روند قانونی شدن مجوز صرافی ارز دیجیتال
صرافی های ارز دیجیتال در ایران مثل Rabex.ir از حوالی سال 1395 به صورت غیررسمی فعالیت خود را آغاز کردند و بر روی معامله بیت کوین‌های ماین شده فعالان ایرانی این حوزه تمرکز داشتند. این روند فعالیت تا سال 98 ادامه داشت و کاربران ایرانی دنیای کریپتوکارنسی نیز روز به روز افزایش پیدا می‌کرد. افزایش تعداد کاربران ایرانی ارز دیجیتال، لزوم توجه به فعالیت قانونی و ارائه مجوز صرافی ارز دیجیتال را بیش از گذشته روشن کرد.
همزمان با این اتفاق، حرکت‌های زیادی برای قانونگذاری (در جهت مثبت و منفی آن) در حوزه رمزارزها پیشنهاد می‌شد، که هیچکدام نتوانستند به نتیجه‌ای برسند. بالاخره اولین اتفاق جدی در حوزه رمزارز در ایران در تابستان 1398 رخ داد که هیئت وزیران با صدور مصوبه‌ای به استخراج رمزارز به صورت صنعتی مشروعیت بخشید.در این مصوبه، چند نکته کلیدی مطرح شد.
نکته اول، قانونی شدن استخراج ارز دیجیتال به صورت صنعتی و ممنوع شدن فعالیت‌های ماینینگ خانگی بود. نکته دوم، ممنوعیت استفاده از ارزهای دیجیتال به عنوان پول برای پرداخت هزینه معامله کالا و خدمات بود. آخرین نکته مهم نیز امکان معامله ارزهای دیجیتال و تبدیل آن‌ها به ریال و برعکس بود که تبعات آن برعهده خود سرمایه‌گذاران گذاشته شده بود.
از نکته آخر این مصوبه، ارائه مجوز صرافی ارز دیجیتال به صرافی‌های تبدیل ارز دیجیتال به ریال و برعکس مثل رابکس را می‌شد برداشت کرد اما تفسیرهای مختلف دیگری نیز از آن وجود داشت. در نهایت، معاونت حقوقی ریاست جمهوری تفسیر کرد که معاملات رمزارزها با قبول مسئولیت طرفین مشکلی ندارد.
به عبارت دیگر، معامله رمزارزها قانونی است، اما استفاده از آن‌ها به عنوان وسیله پرداخت ممنوع است. همین تفسیر به نوعی مجوز صرافی ارز دیجیتال برای فعالیت تلقی شد و از آن روز فعالیت صرافی‌ها هم از نظر تعداد و هم از نظر گستره فعالیت افزایش پیدا کرد. اما این به معنی ارائه یک مجوز صرافی ارز دیجیتال رسمی نبود.
آیا مجوز صرافی ارز دیجیتال وجود خارجی دارد؟
باوجود اینکه معامله ارزهای دیجیتال در ایران مشکلی ندارد و کاربران و پلتفرم‌ها با قبول ریسک می‌توانند در این زمینه‌ها فعالیت داشته باشند اما مجوز صرافی ارز دیجیتال از سوی نهادهای قانونی تعریف نشده و هیچکدام از صرافی‌های معتبر ایرانی با موز صرافی ارز دیجیتال فعالیت نمی‌کنند. البته این به معنی قانونی نبودن فعالیت آن‌ها نیست و همه این صرافی‌ها به عنوان یک شرکت رسمی ثبت شده فعالیت خود را دنبال می‌کنند.
در حال حاضر دیدگاه قانون‌گذار به ارزهای دیجیتال دارایی است. یعنی قانون‌گذار رمز ارز را یک دارایی مثل ماشین و خانه در نظر می‌گیرد. صرافی‌های ارز دیجیتال در این تعبیر مثل املاک‌ها و نمایشگاه‌های خودرو هستند که کار آن‌ها تسهیل معامله دارایی‌های رمز ارز با ریال است و برای این فعالیت نیز کارمزد از کاربران طرف معامله دریافت می‌کند. با این دیدگاه قوانین فعالیت صرافی‌های ارز دیجیتال نیز به طور کامل مشخص است.
صرافی‌های ارز دیجیتال همانند سایر شرکت‌ها در کشور باید ثبت رسمی شوند و همه قوانین مربوط به ثبت شرکت‌ها در قبال آن‌ها صادق است. در همین چهارچوب نیز کاربران می‌توانند از صرافی‌های متخلف شکایت کنند و شکایت آن‌ها براساس قوانین موجود در ارتباط با معامله دارایی‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد.
طبیعتا همانند همه شکایت‌های مرسوم، شکایت‌های در ارتباط با فعالیت صرافی‌ها نیز باید با مستندات باشد که اتفاقا به دلیل شفافیت موجود در دنیای بلاک چین ارائه ادله هم از جانب شکایت‌کننده و هم از جانب صرافی بسیار ساده انجام می‌شود. بنابراین، علی‌رغم اینکه چیزی به نام مجوز صرافی ارز دیجیتال وجود ندارد اما فعالیت صرافی‌ها به صورت شرکت‌های رسمی ثبت شده صورت می‌گیرد و قوانین آن‌ها نیز همانند قوانین مربوط به سایر شرکت‌های ثبت شده است.
با نبود مجوز صرافی ارز دیجیتال چگونه به صرافی‌ها اعتماد کنیم؟
در مرحله اول برای عتماد به یک صرافی کاربران باید مجوز شرکت ثبت شده آن را به همراه روزنامه رسمی که اطلاعیه آن را ثبت کرده است بررسی کنند. شرکت‌های رسمی ثبت شده در این حوزه از نظر قانون ثبت شرکت‌ها فعالیت رسمی دارند و شکایت از آن‌ها در نظام قضایی کشور مورد بررسی قرار می‌گیرد. اخیراً قوه قضاییه یک واحد مستقل برای رسیدگی به تخلفات رمزارز ایجاد کرده است که نشان می‌دهد معاملات رمزارزها در صرافی‌های ثبت شده به رسمیت شناخته شده است.
نکته مهم دیگر برای بررسی قابلیت اعتماد بودن صرافی‌ها توجه به عضویت آن در انجمن‌های صنفی تخصصی است. باتوجه به رویکردهای فعلی به نظر می‌رسد قانون‌گذاران به جای قانونگذاری و اعطای مجوز صرافی ارز دیجیتال رسمی، فعالیت‌های پلتفرم‌های معاملاتی را تحت کنترل صنفی قرار داده‌اند. بررسی عضویت صرافی‌های ارز دیجیتال در انجمن‌های تخصصی مثل انجمن بلاک چین ایران و انجمن فینتک یکی دیگر از راه‌های اعتماد به صرافی ارز دیجیتال است.
بنابراین، صرافی‌هایی که از حداقل مؤلفه‌های قانونی مانند ثبت شرکت، پرونده مالیاتی و بیمه، عضویت در انجمن‌های صنفی تخصصی باشند تحت حمایت قانون هستند و در صورت وقوع مشکل می‌توان از طریق مجاری قانونی آن‌ها را پیگیری کرد. با این حال، مثل هر شرکت دیگری شرکت‌های معامله ارز دیجیتال نیز می‌توانند به واسطه سومدیریت مشکلاتی را برای کاربران خود به وجود آورند که علی‌رغم پیگری قانونی همچنان منجر به آسیب به کاربران نیز می‌شود.
به همین دلیل، علاوه بر موارد ذکر شده بهتر است به صرافی‌های ارز دیجیتالی اعتماد شود که چندین سال فعالیت رسمی داشته‌اند و در طی این سال‌ها توانسته‌اند نیازهای کاربران خود را رفع کنند و هیچ مشکلی از بابت واریز و برداشت‌ها برای کاربران نداشته‌اند. فعالیت در صرافی‌های ناشناخته ممکن است ریسک‌هایی همچون هک شدن صرافی را به همراه داشته باشد که به ضرر سرمایه‌گذار تمام می‌شود.
صرافی رابکس مجوز دارد؟
صرافی ارز دیجیتال رابکس یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌های فعال در حوزه ارزهای دیجیتال است که از سال 1396 فعالیت خود را ابتدا در حوزه استخراج رمزارزها آغاز و سپس به عنوان پلتفرم معاملات ارزهای دیجیتال شروع کرد. این شرکت به صورت رسمی با عنوان شرکت تجارت بین‌الملل رابین ثبت شده و تمامی اطلاعات مربوط به آن از طریق مجاری قانونی ثبت شرکت‌ها، بیمه و مالیات قابل بررسی است.
صرافی ارز دیجیتال رابکس عضو انجمن بلاک چین ایران و انجمن فینتک است و در سال گذشته به عنوان یک شرکت دانش بنیان مورد تایید قرار گرفته است. همه این موارد، در کنار پشتوانه بیش از 6 سال فعالیت رسمی در حوزه ارزهای دیجیتال و پلتفرم‌های معاملات سریع و همتا به همتا با آموزش‌های تخصصی از طریق آکادمی همگی اعتبار صرافی ارز دیجیتال رابکس را به عنوان یکی از بهترین صرافی‌های ایرانی تضمین می‌کند.
جمع‌بندی
در ایران چیزی به نام مجوز صرافی ارز دیجیتال وجود ندارد اما شرکت‌های معتبر این حوزه حتما باید ثبت رسمی شرکت داشته و اطلاعات مالیات و بیمه آن‌ها موجود باشد. علاوه بر این، عضویت در انجمن‌های تخصصی و صنفی مثل انجمن بلاک چین و فینتک نیز به نوعی مجوز صرافی ارز دیجیتال تلقی می‌شود.