یکی از مشکلات رفتاری کودکان، کمرویی است که برخلاف سایر مشکلات ظاهراً رفتاری آزار دهنده نیست و نه برای خانواده و نه محیط مدرسه مشکل ساز نیست و گاهی نیز به عنوان یک حسن از آن یاد می‌شود، اما متأسفانه استمرار یک اختلال رفتاری است که در بسیاری از مواقع مانعی برای شکوفایی قابلیت‌ها، خلاقیت‌ها و ایفای مسئولیت‌های کودک در آینده می‌شود.

در کمرویی، کودک فقط به خود توجه داشته و از مواجه شدن با دیگران دچار ترس و نگرانی می‌شود. این حالت گاهی به قطع ارتباط و گاهی به ارتباط ناقص تبدیل شده و موجب آزار فرد کمرو می‌شود و کم کم اعتماد به نفس وی کاهش یافته و دچار مشکلات دیگر رفتاری نیز خواهد شد.

پیشگیری، شناسایی و درمان کمرویی امری بسیار مهم است، چون این اختلال با گذشت زمان پیچیده‌تر و درمان آن مشکل‌تر می‌شود. لذا اگر شناسایی زودتر انجام گیرد، درمان نیز سریع‌تر خواهد بود. مسأله اصلی در مورد کودکان خجالتی عدم انعطاف‌پذیری آن‌ها و مسأله آن‌ها در برقراری ارتباط است.

برای بسیاری از والدین، داشتن فرزندانی با اعتماد به نفس یک آرزوی غریزی است. کودکان با اعتماد به نفس می‌توانند در جمع، خودشان باشند و به راحتی از خود دفاع کنند. برخی از کودکان، به صورت ذاتی اعتماد به نفس دارند، اما برای بسیاری دیگر از کودکان، داشتن اعتماد به نفس کافی و رفتار بر اساس آن، یک چالش اساسی به نظر می‌آید.

 به همین منظور خبرنگار ایسنا با «خدیجه نقوی شاهکوه» رئیس مراکز مشاوره آموزش و پرورش استان گلستان گفت‌وگو کرده و در ادامه راهکار درست برای مقابله با این مشکل را  از زبان کارشناس مربوطه آورده  است.

کودکانی که توانایی‌های خود را  باور نداشته باشند خجالتی می‌شوند

خدیجه نقوی‌شاهکوه در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا در خصوص راهکارهایی که والدین باید بکار می‌گیرند تا اعتماد به نفس فرزندان خود را افزایش دهند، اظهار کرد: اگر کودک و یا نوجوانی به توانایی‌های خود باور نداشته باشد حس خجالتی بودن به او دست داده و در هنگام مواجه با دیگران از عدم موفقیت در کار و یا گفتگو با دیگران نگران می‌شود.

وی با بیان اینکه ما به عنوان والدین، معلم و عضو اجتماع باید باور به توانستن را در کودکان و نوجوانان تقویت کنیم، تا از این طریق حس خجالت کشیدن در آن‌ها را کاهش دهیم، گفت: خانواده‌ها به جای آنکه به کودکان خود برچسب خجالتی بودن بزنند و در حضور دیگران این مسأله را عنوان کنند به بیان توانمندی‌ها و استعداد فرزندان خود در جمع بپردازند و سپس از فرزند خود بخواهند مهارت‌های خود به دیگران نشان دهند.

به کودکان خجالتی مسئولیت‌های کوچک بسپارید

رئیس مراکز مشاوره آموزش و پرورش استان گلستان با اشاره به اینکه باید به کودکان و نوجوانان مسئولیت‌های کوچک سپرد تا به مرور باور به توانمندی در آن‌ها شکل بگیرد، گفت: به عنوان مثال از کودکی که توانایی حفظ کردن یک شعر را به طور کامل ندارد تنها بخواهیم یک یا دو خط شعر را حفظ کرده و همان را در حضور دیگران ارائه دهد به عبارت دیگری کاری را از کودک بخواهیم در جمع دیگران انجام دهد که مطمئن هستیم از عهده آن برمی‌آید.

نقوی شاهکوه  در پاسخ به این سؤال که چرا برخی از کودکان خجالتی هستند، گفتند: بخشی از رفتاری که در انسان‌ها شکل می‌گیرد جنبه ژنتیکی دارد و بخشی دیگر تحت تأثیر محیط مثل رفتار اطرافیان شکل می‌گیرد و ما باید تلاش کنیم اثرات محیطی که باعث شکل‌گیری رفتار خجالتی شدن فرزندان می‌شود را شناسایی و کاهش دهیم.

وی ما باید فرزندان خود را در شرایطی که مطابق با توانمندی‌های آن‌ها است قرار دهیم تا توانمندی‌های خود را باور کنند، گفت: والدین باید شیوه‌های درست فرزندپروری را یاد بگیرند تا بتوانند فرزندان سالمی را به جامعه تحویل دهند.

روانشناس  گلستانی عدم اعتماد به نفس را یکی از دلایل خجالتی بودن برشمرد و تصریح کرد: خجالتی بودن یک نوع اختلال است که مانع پیشزفت فرد ‌می‌شود، افراد خجالتی احساس ناتوانی در انجام کارهای خود را دارند به همین دلیل حس بی‌ارزش بودن داشته و تمایلی برای برقراری ارتباط با دیگران را ندارند.

کمالگرایی و عدم اعتماد به نفس عامل کم رویی کودکان 

نقوی شاهکوه کمالگرایی را از دیگر عوامل مؤثر در خجالتی بودن کودکان دانست و افزود: برخی از افراد توقعات زیاد و غیر واقعی از خود دارند مثلاً انتظار دارند نمره اول کلاس خود باشند و یا بدون ذره‌ای تپق در جمع صحبت کنند و همین حس کمالگرای باعث عدم رضاینمندی و خجالتی شدن فرد می‌شود.

رئیس مراکز مشاوره آموزش و پرورش استان گلستان با توضیح اینکه افراد خجالتی فقدان مهارت اجتماعی دارند به این معنی که نمی‌دانند چطور بابد با دیگران ارتباط برقرار کنند و یا ترس از صمیمی شدن با افراد دارند، گفت: برای حل مشکل خجالتی بودن قبل از هر چیز باید از بیان واژه اینکه فرزند من خجالتی است در حضور کودک به طور جدی پرهیز کنیم.

وی با بیان اینکه در قدم اول برای رفع مشکل خجالتی بودن افراد باید علت  آن را پیدا کرد، افزود: هر فردی ویژگی‌های منحصر به فرد و اخلاق و ویژگی‌های خاص خود را دارد، اگر فرزند ما مرتکب اشتباهی شد نباید اور را ترور شخصیتی کرده و تنها در مورد همان اشتباه با او صحبت کنیم‌.

نقوی شاهکوه خاطرنشان کرد: هر زمان مشکل یا مسأله‌ای برای فرزندان ما به وجود آمد شرایطی فراهم کنیم تا بتواند هیجان خود را تخلیه کرده همچنین همواره توانمندی‌های فرزندمان را به رخ بکشیم تا جلوی ناامیدی، سرخوردگی و خجالتی شدن آن‌ها را بگیریم.