به گزارش خبرگزاری ایمنا از خراسان‌رضوی، پیاده‌سازی طرح «شهر دوستدار آب» در کشورهایی همچون ایران که تغییرات مدیریتی آن مستقیماً از سیاست‌ها تأثیر می‌پذیرد، امتیاز بزرگی است تا در شرایط کم‌آبی، خشکسالی‌های پی‌درپی و کاهش منابع سطحی و زیرزمینی با مشارکت مردم بتوان از بحران‌ها عبور کرد.
در شهر دوستدار آب تلاش می‌شود ضمن برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری برای مدیریت پایای آب شهری، به همکاری و برقراری تعامل با ذینفعان این حوزه پرداخته شود، در این نوع شهرها موضوع آموزش، فرهنگ‌سازی و ارتقای سواد آبی شهروندان مورد توجه و اهتمام قرار دارد.
توسعه برند و ایجاد شبکه شهرهای دوستدار آب می‌تواند ضمن ترغیب دیگر شهرها و انجام فعالیت‌های محوری در انتقال تجارب و تبادل اطلاعات حوزه آب به طور کلی در ارتقای مدیریت پایای آب در ابعاد کشوری مؤثر واقع شود.
مشهد؛ اولین شهر دوستدار آب
مشهد، شهری با اقلیم خشک و دارای محدودیت منابع آبی است، اما اقدامات شاخص دستگاه‌های اجرایی در این شهر و حساسیت مردم برای حفظ آب و درک ارزش آن موجب شد تا این شهر موفق به کسب عنوان اولین شهر دوستدار آب شود.
دومین کلانشهر بزرگ ایران به فاصله ۹۰۰ کیلومتری شمال شرق پایتخت تهران واقع شده است و در اقلیم خشک با نوسانات هیدرولوژیکی شدید قرار دارد، این شهر به دلیل گسترش سریع و افزایش جمعیت شهری با مشکلات و چالش‌های آبی روبه‌روست و با تمرکز ۷۲ درصدی جمعیت استان، ظرفیت‌های طبیعی در آن بر اثر فعال شدن پیشران‌های متعدد اقتصادی، اجتماعی و غیره، رشد نامتوازن پیدا کرده است، در نتیجه فشارهایی بر منابع طبیعی، به ویژه آب وارد آمده و تأمین آب برای جمعیت در حال افزایش را دشوار کرده است.
در کنار تمام چالش‌های مرتبط با آب در این منطقه، مشهد توانسته است در سال‌های اخیر پروژه‌ها و اقدامات زیادی در حوزه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، آموزشی و زیرساختی در موضوع آب شهری را با موفقیت به ثمر برساند، این اقدامات سبب شد تا در تیر ۱۳۹۹ کمیسیون ملی یونسکو ایران از میان کلان‌شهرهای ایران، شهر مشهد را به عنوان پایلوت شهر دوستدار آب انتخاب کند.
مشهد با توجه به عملکرد مناسب خود، نخستین نامزد دریافت برند شهر دوستدار آب شد اما تحقق «مشهد شهر دوستدار آب» به عنوان یک رویکرد جدید، نیازمند تغییر رویه‌ها، فرآیندها و فعالیت‌های ذینفعان و ارگان‌های تصمیم گیرنده و اجرایی است، رویکرد جدید نیازمند عزم عمومی برای تغییر است و نقطه شروع آن، دغدغه‌مندی و حساس شدن مردم و ذینفعان کلیدی نسبت به مسئله آب است.
اعلام آمادگی شهرداری مشهد برای تثبیت عنوان شهر دوستدار آب
موضوع مهم این است که تأمین نیاز آب شهرها یک هدف تعاملی است که فراتر از شهرداری‌ها، برای سازمان‌های دیگر نیز مسئولیت ایجاد می‌کند، به طور کلی در ایران حدود ۲۲ نهاد، اداره، سازمان و دستگاه اجرایی در بخش آب فعال هستند و این موضوع ضرورتی را ایجاد می‌کند که مدیریت شهری در کلان‌شهرهای پیشرو در حوزه صیانت از منابع آبی، دستگاه‌های دیگر را هم پای‌کار بیاورند.
محمدرضا قلندر شریف شهردار مشهد در این‌باره اظهار کرد: شهر مشهد در تیر سال ۱۳۹۹ به عنوان اولین شهر دوستدار آب در ایران از سوی کمیسیون ملی یونسکو انتخاب و پلاک شهر دوستدار آب به این شهر اعطا شد.
وی افزود: پس از آن، شهرداری مشهد با ایجاد ساختارهای اجرایی لازم در معاونت‌های تخصصی، با همکاری سایر ارگان‌های دولتی و غیر دولتی اقدام به تهیه نقشه راه و انجام فعالیت‌های مربوط به اهداف شهر دوستدار آب کرد و اکنون این آمادگی جهت تثبیت عنوان شهر دوستدار آب برای شهر مشهد وجود دارد.
مشهد سالانه ۲۴ میلیون مترمکعب آب نیاز دارد
وی افزود: شهر دوستدار آب به شهری اطلاق می‌شود که به مسائل آب در ابعاد گوناگون اهمیت می‌دهد، به نحوی که شهروندان علاوه بر دسترسی آسان به آب سالم، ارزش آن را درک می‌کنند و برنامه‌های این طرح سبب ایجاد تحولی در نگرش‌ها و رفتارهای آنان می‌شود.
شهردار مشهد گفت: مدیریت شهری در مشهد به سالانه حدود ۲۴ میلیون مترمکعب آب برای برطرف کردن نیازهای این کلانشهر احتیاج دارد که هم‌اکنون حدود ۶۰ درصد از آن از محل شبکه جداساز آب شرب از آب خام تأمین می‌شود.
وی ادامه داد: در این حوزه برنامه‌ریزی شده است تا علاوه بر تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب برای تأمین پساب، بخش خصوصی هم پای کار بیاید تا در چشم‌انداز ۲۵ سال آینده، هرساله ۱۱.۵ میلیون مترمکعب پساب نیز برای فضای سبز مشهد فراهم باشد.
پیشتازی سرانه فضای سبز مشهدالرضا (ع) در کشور
قلندر شریف تصریح کرد: اصل ضرورت تأمین آب خاکستری برای شهرها مربوط به قانون هوای پاک است که براساس آن، شهرها باید از سرانه ۱۵ مترمربع فضای سبز تجهیزشده بهره‌مند باشند.
وی افزود: مشهدالرضا (ع) با ۱۹ مترمربع سرانه فضای سبز، در این حوزه از جمله کلان شهرهای برخوردار و پیشتاز کشور محسوب می‌شود اما در هر حال، این سرانه نیازمند آبیاری است و اینجاست که تأمین آب خاکستری ضرورت پیدا می‌کند.
شهردار مشهد بیان کرد: شهر دوستدار آب در ابعادی همچون فرهنگی، علمی، آموزشی و اجرایی فعالیت‌های سازنده‌ای را دنبال می‌کند که این پروژه چهار مبحث زیرساخت، فرهنگ و هنر، حقوق شهروندی و آموزش را در بر می‌گیرد.
تمرکز همه‌جانبه سند جامع «مشهد، شهر دوستدار آب» بر جلب مشارکت مردم
اگر چه همکاری دستگاه‌ها مهم است، اما هیچ موضوعی، تکلیف شهروندی را از مردم ساقط نمی‌کند. حقیقت این است که هرکس در شهر مشهد زندگی می‌کند، با صرفه‌جویی در منابع آب می‌تواند کمک شایانی به ارتقای کمی و کیفی خدمات شهری کند و میزبانی شایسته‌ای از مهمانان علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) به جا آورد.
حجت‌الاسلام حسن منصوریان رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر مشهد در این باره گفت: در فرآیند تدوین سند جامع «مشهد؛ شهر دوستدار آب» که بیست‌وسوم اردیبهشت سال‌جاری در جلسه شورای فرهنگ عمومی استان هم به تصویب رسید، «توسعه بینش شهروندی نسبت به اهمیت آب»، «تغییر رفتارهای فردی و سازمانی برای مدیریت آب» و «گسترش فرهنگ مسئولیت‌پذیری و مطالبه‌گری در حفاظت از منابع آب» به عنوان سه هدف اصلی لحاظ شده است که در بازه‌های زمانی یک ساله، پنج‌ساله و ۱۰ ساله بر حُسن اجرای آن نظارت خواهد شد.
وی افزود: سند جامع مشهد دوستدار آب، تمرکز همه‌جانبه‌ای بر جلب مشارکت مردم برای صیانت از منابع آبی و اصلاح الگوی مصرف دارد، سه شاخص پایش سواد آبی، بررسی سرانه مصرف و تحلیل محتوای ناظر بر مطالبه‌گری به‌صورت کارشناسی تحت رصد قرار می‌گیرد و امیدواریم تا به موازات تعامل با دستگاه‌ها، حس مسئولیت‌پذیری مشهدی‌های عزیز را هم پای‌کار بیاوریم.
به گزارش ایمنا، به گفته علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو، خشکسالی در مشهد رکورد زده است و گذر این کلانشهر از تنش آبی نیازمند اجرای سیاست‌های است که بتواند شهروندان و مسئولان دستگاه‌های مختلف را پای کار بیاورد و تعلق پیدا کردن عنوان «شهر دوستدار آب» به این کلانشهر در راستای همین سیاست‌هاست.
اکنون حدود ۹۰ درصد گستره استان خراسان رضوی و ۹۹ درصد پهنه شهرستان مشهد در شرایط خشکسالی شدید قرار دارند که گذر دادن این خطه از تنش آبی، نیازمند کاری جهادی و مشارکت مردم است.