گروه جامعه ایرنا - تربیت سرمایه‌های انسانی تحصیلکرده ماهر، نوآور، خلاق و کارآفرین به منظور بسترسازی برای تحقق ویژگی‌های سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران، اهداف توسعه پایدار و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی از مأموریت‌های هنرستان‌هاست که باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
آموزش و تربیت فنی و حرفه‌ای با کیفیت، کارا و اثربخش، یکی از گزینه‌های اصلی برای رسیدن به اهداف حال و آینده کشور (توسعه همه جانبه و پایدار) در افق ۱۴۰۴ است که با توجه به شرایط فرهنگی، آموزشی و اجتماعی کشور، کسب شایستگی‌ها و ایجاد صلاحیت‌های نیروی کار برای ورود به حرف و مشاغل سطوح ابتدایی و میانی را امکان پذیر خواهد کرد.
به منظور تحقق این موضوع، آموزش و تربیت فنی و حرفه‌ای در دوره دوم متوسطه (شاخه فنی و حرفه ای و کاردانش) نقش مهمی ایفا می‌کند.
مطالبات اسناد بالادستی، تغییرات فناوری و نیاز بازار کار داخل کشور و تغییر در استانداردها همچنین توصیه‌های بین‌المللی، معاونت آموزش متوسطه را مکلف کرد تا بر اساس ماموریت و وظیفه قانونی خود، توسعه کمی همراه با کیفیت این آموزش‌ها را متناسب با نیاز بخش‌های مختلف اقتصادی و آمایش سرزمین در دستور کار قرار دهد.
سهم توسعه آموزش‌های فنی وحرفه‌ای و کاردانش در سه سال تحصیلی پیش از استقرار دولت سیزدهم (سال‌های ۱۳۹۷-۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰-۱۳۹۹ ) با وجود تلاش‌های صورت گرفته با روند افزایشی ۰.۳۵ درصد روبرو بوده است اما با استقرار دولت سیزدهم با تغییر رویکرد حمایتی از آموزش‌های فنی وحرفه‌ای و کاردانش سهم توسعه آموزش‌های فنی وحرفه‌ای وکاردانش در سه سال تحصیلی اخیر (سال‌های ۱۴۰۱-۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳-۱۴۰۲ ) با اقدامات و تلاش‌های جهادی در استان‌ها به افزایشی ۴.۶۸ درصدی رسیده است.
با استقرار دولت سیزدهم با تغییر رویکرد حمایتی از آموزش‌های فنی وحرفه‌ای و کاردانش سهم توسعه آموزش‌های فنی وحرفه‌ای وکاردانش در سه سال تحصیلی اخیر (سال‌های ۱۴۰۱-۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳-۱۴۰۲ ) با اقدامات و تلاش‌های جهادی در استان‌ها با روند افزایشی ۴.۶۸ درصدی روبه‌رو است
در واقع تعداد هنرجویان هنرستان‌ها نسبت به سال پایه ۱۳۹۹-۱۴۰۰ به میزان ۲۱۳ هزار و ۸۱۴ نفر افزایش یافته است.
همچنین بررسی روند سه ساله جمعیت دانش‌آموزی (هنرجویی) پیش از استقرار دولت سیزدهم نشان می‌دهد که تعداد هنرجویان دوره دوم متوسطه فنی و حرفه ای و کاردانش از ۹۰۹ هزار و ۱۶۲ نفر در سال تحصیلی ۹۸-۹۷، به ۹۶۸ هزار و ۶۰۲ نفر در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ رسیده است. این آمار رشد ۶.۱۳ درصدی هنرجویان دوره دوم متوسطه فنی و حرفه ای و کاردانش را نشان می‌دهد.
در این راستا تعداد هنرجویان دوره دوم متوسطه فنی و حرفه ای و کاردانش از یک میلیون و ۲۵ هزار و ۸۱۱ نفر در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰، به یک میلیون ۱۸۲ هزار و ۴۱۴ نفر در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ رسیده است که این آمار رشد ۱۳.۲۴ درصدی هنرجویان دوره دوم متوسطه فنی و حرفه ای و کاردانش را نشان می‌دهد.
آمارها نشان می‌دهد که در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ جمعیت دانش‌آموزی پایه‌های دهم، یازدهم ودوازدهم دوره متوسطه ۲ میلیون و ۹۷۱ هزار و ۴۴۲ نفر هستند که تعداد یک میلیون و ۷۸۹ هزار و ۲۶ نفر در شاخه نظری(سهم ۶۰ درصد) و تعداد یک میلیون ۱۸۲ هزار و ۴۱۶ نفر (سهم حدود ۴۰ درصد) در شاخه‌های فنی وحرفه ای (۵۶۶ هزار و ۷۱۵ هنرجو) و کاردانش (۶۱۵ هزار و ۷۰۱ هنرجو) مشغول تحصیل هستند.
از کل هنرجویان هنرستان‌های کشور حدود ۴۰ درصد (۴۷۷ هزارو ۳۳۷ نفر) هنرجوی دختر همچنین از کل هنرجویان کشور حدود ۱۰ درصد (۱۱۵ هزار و ۴۷۰ نفر) هنرجوی روستایی هستند.
همچنین از کل هنرجویان کشور حدود هفت درصد (۷۸ هزار و ۷۹۷ نفر) در هنرستان‌های غیرانتفاعی مشغول به تحصیل هستند و از کل هنرجویان کشور حدود ۵۳ درصد در زمینه صنعت، ۳.۰۲ درصد درزمینه کشاورزی و حدود ۱۹ درصد در زمینه خدمات و حدود ۲۶ درصد در زمینه هنر تحصیل می‌کنند.
در سال تحصیلی ۱۴۰۳- ۱۴۰۲ به ترتیب استان‌های یزد (۴۸ درصد)، هرمزگان (۴۷ درصد)، خراسان رضوی (۴۶ درصد)، سمنان (۴۶ درصد) و اصفهان (۴۶ درصد) بیشترین سهم توسعه نسبت به میانگین سهم کل کشور (۳۸ درصد) در پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم شاخه‌های فنی وحرفه ای و کاردانش را دارند.
همچنین استان‌های سیستان وبلوچستان(۲۶ درصد) کهگیلویه و بویر احمد(۲۷ درصد)، ایلام (۲۸ درصد) ولرستان (۲۹ درصد) کمترین سهم توسعه نسبت به میانگین سهم کل کشور (۳۸ درصد) در پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم شاخه‌های فنی وحرفه ای و کاردانش را دارند.
تعداد هنرجویان هنرستان‌های دخترانه شاخه‌های فنی و حرفه ای و کاردانش
یکی از مهمترین معیارها برای سنجش درجه توسعه یافتگی یک کشور میزان اهمیت و اعتباری است که زنان در آن کشور داراست. از زمانی که زنان و دختران وارد بازار کار شده و در فعالیت های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی سهیم شده‌اند، مسائل جدیدی نیز درباره چگونگی روابط کار مطرح شده است.
بنابراین توسعه آموزش های فنی و حرفه ای به عنوان یکی از مهمترین آموزش‌های کشور در شرایط کنونی اقتصاد ایران برای زنان امری حیاتی است. اکنون توسعه رشته‌های متناسب با دختران در شاخه‌های فنی‌حرفه‌ای و کاردانش مانند تربیت کودک، طراحی و دوخت، صنایع دستی، صنایع غذایی، مدیریت خانواده، خیاطی، رشته‌های گروه زمینه هنر همچون (معرق، منبت، طراحی و بافت فرش، سراجی، طلا و جواهر)، مددیاری سالمندان، مددیاری افراد با نیاز ویژه، بهیاری، و برخی رشته‌های زمینه کشاورزی و پرورش قارچ در راستای توسعه مشاغل خانگی و روستایی در هنرستان‌های کشور در حال اجرا است.
با استقرار دولت سیزدهم با تغییر رویکرد حمایتی از آموزش های فنی وحرفه‌ای و کاردانش به‌ویژه توجه به دختران تعداد و سهم هنرجویان دختر در سه سال تحصیلی اخیر (سال های ۱۴۰۱-۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳-۱۴۰۲ ) با اقدامات صورت‌گرفته در استان‌ها با روند افزایشی حدود ۲ درصد روبرو است.
روند سه ساله جمعیت هنرجویان دختر بعد از استقرار دولت سیزدهم نشان می‌دهد که تعداد این هنرجویان در دوره دوم متوسطه فنی و حرفه‌ای و کاردانش رشد حدود ۱۸ درصدی داشته است
همچنین روند سه ساله جمعیت دانش‌آموزی (هنرجویی) دختر بعد از استقرار دولت سیزدهم نشان می‌دهد که تعداد هنرجویان دختر دوره دوم متوسطه فنی و حرفه‌ای و کاردانش ۳۹۴ هزار و ۶۴۶ نفر در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ به ۴۷۷ هزار و ۳۳۷ نفر در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ رسیده است. این آمار رشد حدود ۱۸ درصدی هنرجویان دختر دوره دوم متوسطه فنی و حرفه ای و کاردانش را نشان می‌دهد.
از سوی دیگر، در سال تحصیلی ۱۴۰۳- ۱۴۰۲ به ترتیب استان‌های هرمزگان (۴۸ درصد)، قزوین (۴۷ درصد)، سمنان (۴۶ درصد) بیشترین سهم توسعه نسبت به میانگین سهم کل کشور (۴۰ درصد) در پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم شاخه‌های فنی وحرفه ای و کاردانش را دارند.
در این راستا، استان سیستان وبلوچستان، کرمان، گلستان، مازندران، خوزستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان و اردبیل کمترین سهم توسعه نسبت به میانگین سهم کل کشور (۴۰ درصد) در پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم شاخه‌های فنی وحرفه ای و کاردانش را دارند.
وضعیت تعداد هنرجویان هنرستان‌های شبانه‌روزی شاخه‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش
پوشش تحصیلی افراد لازم‌التعلیم مناطق محروم و کمتربرخوردار با تأسیس و فعالیت هنرستان‌های شبانه‌روزی از جمله مصادیق توسعه عدالت و نصیب برابرآموزشی در نظام تعلیم و تربیت به‌شمار می‌آید.
توجه به ارتقای کیفیت خدمات آموزشی، پرورشی و رسیدگی به وضعیت رفاهی و خدماتی این مدارس تا حصول شرایط مطلوب، از اهمیت و ضرورت ویژه برخوردار است که این مهم با مشارکت فعال ذی‌نفعان وهمکاری مؤثر تمامی ارکان و عناصر سهیم در این مدارس امکان‌پذیر است.
با استقرار دولت سیزدهم با تغییر رویکرد حمایتی از آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش و توسعه عدالت و نصیب برابر آموزشی تعداد هنرجویان هنرستان‌های شبانه‌روزی در سه سال تحصیلی اخیر با روند افزایشی ۱۱ درصد روبرو است
براین اساس، با استقرار دولت سیزدهم با تغییر رویکرد حمایتی از آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش و توسعه عدالت و نصیب برابر آموزشی تعداد هنرجویان هنرستان‌های شبانه‌روزی در سه سال تحصیلی اخیر (سال‌های ۱۴۰۱-۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳-۱۴۰۲ ) با اقدامات و تلاش‌های جهادی در استان‌ها با روند افزایشی ۱۱ درصد روبرو است.
در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ در راستای گسترش آموزش‌های مهارتی متناسب با نیازهای بومی در مناطق محروم و مرزی کشور تعداد ۱۰۸ هزار و ۵۸۲ نفر در هنرستان‌های شبانه‌روزی تحت پوشش مهارت آموزی قرار دارند.
وضعیت تعداد هنرجویان روستایی شاخه‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش
با استقرار دولت سیزدهم با تغییر رویکرد حمایتی از آموزش‌های فنی وحرفه‌ای و کاردانش و توسعه عدالت و نصیب برابر آموزشی تعداد هنرجویان مناطق روستایی در سه سال تحصیلی اخیر (سال‌های ۱۴۰۱-۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳-۱۴۰۲ ) با اقدامات و تلاش‌های جهادی در استان‌ها با روند افزایشی ۱۱ درصد روبرو است.
در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ در راستای گسترش آموزش‌های مهارتی متناسب با نیازهای بومی در مناطق (روستایی و عشایری) تعداد ۱۱۵ هزار و ۴۷۰ روستایی و عشایری تحت پوشش مهارت آموزی قرار دارند که از این تعداد پنج هزار و ۲۰۳ نفر عشایر هستند.
وضعیت تعداد هنرجویان هنرستان‌های غیردولتی شاخه‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش
یکی از عوامل گسترش و تأمین همه جانبه عدالت آموزشی و تربیتی تقویت و نهادینه کردن مشارکت بخش خصوصی و نهادهای غیر دولتی در امر جذب و آموزش دانش‌آموزان است؛ بنابراین توسعه هنرستان‌های غیردولتی به‌عنوان یکی از راه‌های توسعه متوازن در شاخه های فنی‌حرفه ای و کاردانش محسوب می شود.
با استقرار دولت سیزدهم با تغییر رویکرد حمایتی از آموزش های فنی وحرفه‌ای و کاردانش وتوسعه عدالت و نصیب برابر آموزشی تعداد هنرجویان هنرستان‌های غیردولتی در سه سال تحصیلی اخیر (سال‌های ۱۴۰۱-۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳-۱۴۰۲ ) با روند افزایشی بیش از یک درصد روبرو است.
استان‌های گیلان، قزوین، البرز، همدان، کهگیلویه و بویراحمد و کردستان بیشترین سهم توسعه نسبت به میانگین سهم کل کشور (حدود هفت درصد) در پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم شاخه‌های فنی وحرفه ای و کاردانش را دارند
در سال تحصیلی ۱۴۰۳- ۱۴۰۲ استان‌های گیلان، قزوین، البرز، همدان، کهگیلویه و بویراحمد و کردستان بیشترین سهم توسعه نسبت به میانگین سهم کل کشور (حدود هفت درصد) در پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم شاخه‌های فنی وحرفه ای و کاردانش را دارند همچنین استان‌های کرمان خراسان جنوبی، چهارمحال و بختیاری، مرکزی، قم، قزوین و زنجان پایین ترین سهم توسعه (منفی چهار درصد) نسبت به میانگین سهم کل کشور (حدود هفت درصد) در پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم شاخه‌های فنی وحرفه ای و کاردانش را دارند.
اقدامات تحولی در راستای بهبود کیفیت و کمیت هنرستان‌ها
برنامه آمایش آموزش های دوره متوسطه، پیش بینی وضعیت دانش آموزان در دوره متوسطه تا پایان برنامه هفتم توسعه و تعیین سهم دقیق توسعه آموزش‌های فنی وحرفه ای و کاردانش در سطح کشور به تفکیک استان وبررسی، تحلیلی و نیازها و الزامات تحقق اهداف تحقق برنامه با رویکرد آمایش منطقه‌ای و استفاده حداکثری ازظرفیت های درون و برون سازمانی به‌منظورافزایش سهم آموزش‌های فنی وحرفه‌ای و کاردانش به ویژه پیگیری موضوع ازطریق وزارت کشور با ابلاغ به تمام استانداری‌ها از جمله اقدامات تحولی در راستای افزایش کمی و کیفی هنرستان‌ها در چند سال گذشته است.
همچنین تدوین سیاست‌های اجرایی توسعه رشته‌ها مبتنی بر آمایش سرزمین، نیاز بازارکار حال و آینده و پیش بینی سهم کمی آموزش های فنی و حرفه‌ای وکاردانش در پایه دهم با در نظرگرفتن میانگین نرخ گذر ۵ ساله، میانگین میزان رشد ۵ ساله و ارسال مکاتبات مربوط به پیش بینی سهم کمی توسعه آموزش‌های فنی وحرفه ای و کاردانش به استان‌ها از دیگر اقدامات تحولی است که موجب شده است تعداد هنرستانی‌ها در کشور افزایش یابد.