فرشاد گلزاری

روز پنجشنبه ناتو الحاق سوئد به عنوان سی و دومین کشور به پیمان سازمان آتلانتیک شمالی را اعلام کرد و حالا این کشور رسماً از حیث نظامی و امنیتی همکاری خود با شاکله غربی را آغاز کرده است. این اقدام اگرچه منتقدان زیادی در داخل و خارج از سوئد داشته و دارد اما به هر ترتیب باید آن را یک گام بزرگ به سمت گسترش ناتو علیه روسیه دانست؛ چراکه اساساً ریشه این اقدام را باید جنگ اوکراین بدانیم. واقعیت این است که روسیه از گذشته تاکنون به ناتو به چشم یک سازمان ضد امنیت ملی نگاه می‌کند و اصولاً مسکو پس از جنگ جهانی دوم تمام تلاش خود را کرد تا مانع از پیشروی و گسترش این ساختار نظامی و امنیتی غربی شود. ناتو در شکل ظاهری یک سازمان غربی نظامی به رهبری ایالات متحده و دارای بخش «اطلاعات نظامی» است. این بخش وظیفه هماهنگی میان اعضای ناتو را دارد و تمامی این اعضا موظف هستند که هر داده‌ای اعم از فنی، پنهان و آشکار را به صورت مشترک در اختیار ناتو و سایر اعضای آن قرار دهند تا هرگونه تهدید از سوی کشورهای هدف را تحلیل و در قبال آن اتخاذ راهبرد کنند. به همین دلیل است که روس‌ها هرگونه تحرک ناتو و اعضای آن را در نزدیکی مرزهای خود به هیچ وجه تحمل نمی‌کنند و در قبال آن حداقل اقدام به موضع‌گیری می‌کنند یا آن را با اقدامی دیگر پاسخ می‌دهند. یکی از این اقدامات شنود کشورهای عضو ناتو است. اینکه دیده می‌شود روسیه به عضویت سوئد در ناتو و سپس پیوستن فنلاند به این سازمان واکنش بسیار منفی نشان می‌دهد در حقیقت ریشه در مسائل شنود مرزی دارد. مسکو خود در زمینه شنودهای بُرد بلند مهارت ویژه‌ای دارد و به همین دلیل با شناختی که از تجهیزات ناتو و راهبردهای ایالت متحده به عنوان رهبر این ائتلاف دارد، می‌داند که از همین حالا و حتی از سال‌ها قبل، غربی‌ها از خاک فنلاند و سوئد برای شنود روسیه استفاده کرده‌اند که حالا در بحبوحه جنگ اوکراین این اقدام بدون شک افزایش پیدا کرده است. با این تفاسیر، مسکو از روز پنجشنبه که سوئد به صورت رسمی سند عضویتش را در ناتو از واشنگتن دریافت کرده، در حال مخابره این پیام است که اقدام استکهلم برای روسیه نه تنها یک تهدید علنی و عینی است، بلکه باعث می‌شود که تنش در منطقه اسکاندیناوی یا نوردیک با کرملین وارد فاز جدیدی شود. 

اگرچه سوئد به نیروهای حافظ صلح بین‌المللی کمک می‌کند، اما از زمان درگیری با نروژ در سال ۱۸۱۴ میلادی، این کشور هیچ جنگی را تجربه نکرده و به همین دلیل باید رسمی شدن عضویت این کشور در ناتو را خروج از بی‌طرفی بدانیم

شکست    استراتژیک  برای   مسکو؟ 

مجموع سخنان روس‌ها علاوه بر دشمن دانستن سوئد، نشان از آن دارد که همچنان نزاع اصلی در پرونده اوکراین به عنوان ریشه این مجادلات، میان روسیه و آمریکا بوده و اروپایی‌ها صرفاً «قربانیِ رضایتمند اما نگران» به‌شمار می‌آیند!

روز پنجشنبه و همزمان با سفر اولف کریسترسون، نخست‌وزیر سوئد به واشنگتن، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا به طور رسمی اسناد الحاق سوئد به ناتو را امضا کرد و بر همین اساس استکهلم پس از دو قرن بی‌طرفی، به صورت رسمی وارد کریدور سیاسی- نظامی غرب شد. توجه داشته باشید که اگرچه سوئد به نیروهای حافظ صلح بین‌المللی کمک می‌کند، اما از زمان درگیری با نروژ در سال ۱۸۱۴ میلادی، این کشور هیچ جنگی را تجربه نکرده و به همین دلیل باید رسمی شدن عضویت این کشور در ناتو را خروج از بی‌طرفی بدانیم. سوئد و فنلاند، اگرچه از طریق عضویت در اتحادیه اروپا از نظر نظامی به ایالات متحده نزدیک هستند، اما از نظر تاریخی ترجیح داده‌اند از اتحادی که در طول جنگ سرد علیه اتحاد جماهیر شوروی شکل گرفت، دور بمانند. در این راستا بر اساس گزارش منتشر شده از سوی فیگارو، الحاق سوئد به ناتو پس از مذاکرات طولانی با برخی از اعضای این سازمان، به دست آمد و پرچم آبی و زرد سوئد باید روز دوشنبه (فردا) در مقابل مقر ناتو در بروکسل برافراشته شود. این در حالیست که هلسینکی و استکهلم به طور همزمان نامزدی خود را برای پیوستن به ناتو در سال ۲۰۲۲ در واکنش به حمله روسیه به اوکراین اعلام کردند که البته تحریک و بزرگنمایی پیامدهای این جنگ توسط رسانه‌های ایالات متحده هم در این میان بی‌اثر نبوده است؛ چراکه همین حالا بسیاری از رسانه‌های آمریکا و حتی مطبوعات آلمان و فرانسه در حال القای این نکته هستند که روسیه به زودی ممکن است اروپا را تهدید کند. با این وجود بر اساس یک نظرسنجی، اکثر سوئدی‌ها معتقدند که کشورشان «فداکاری‌های بیش از حدی» برای عضویت در ناتو انجام داده است ولی در عین حال امنیت سوئد با این عضویت تقویت خواهد شد که در نهایت نمایان کننده یک حس موافقت ملی با عضویت این کشور در ناتو است. در این میان اما دو نکته بیشترین اهمیت را دارد. نخست، سخنان وزیر خارجه آمریکا در زمان تحویل سند پیوستن سوئد به ناتو به مقامات این کشور است. بلینکن روز پنجشنبه پس از دریافت اسناد الحاق سوئد به ناتو و تحویل آن به نخست‌وزیر این کشور گفت که پیوستن این کشور را باید «شکست استراتژیک» برای روسیه قلمداد کرد. نکته دوم هم مواضع مسکو است. روز گذشته (شنبه) کنستانتین کوساچف، معاون شورای فدراسیون روسیه (مجلس علیا) تصمیم استکهلم برای پیوستن به ناتو را کوته‌بینانه خواند و گفت که سوئد از این پس با عضویت در این پیمان نظامی تهدیدی علیه مسکو قلمداد می‌شود. او با انتقاد از عدول سوئد از فاز بی‌طرفی خود گفت که استکهلم به جای آنکه روابط عادی با روسیه را حفظ کند از این به بعد مجبور است از دکترین نظامی بروکسل تبعیت کرده و به دشمن روسیه تبدیل شود. این در حالیست که حدود 10 روز پیش ماریا زاخاروا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در واکنش به گام‌های پایانی برای عضویت سوئد در ناتو اعلام کرده بود که مسکو از نزدیک فرایند عملی عضویت سوئد در ناتو را زیر نظر خواهد گرفت و بر این اساس گام‌های متقابلی را با ماهیت نظامی- فنی برخواهد داشت. مجموع این سخنان علاوه بر دشمن دانستن سوئد، نشان از آن دارد که همچنان نزاع اصلی در پرونده اوکراین به عنوان ریشه این مجادلات، میان روسیه و آمریکا بوده و اروپایی‌ها صرفاً «قربانیِ رضایتمند اما نگران» به حساب می‌آیند!