رضا غلامی، رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم در افتتاحیه همایش آموزش عالی و پیشرفت زنان، گفت: در گفتمان انقلاب اسلامی، زن می‌تواند در سامان دادن به زندگی مدنی و سیاسی، با رعایت عفاف و حجاب، و با حفظ نقش حیاتی مادری، که دوام و بقاء هر اجتماعی به آن وابسته است، شانه به شانه مرد، در جامعه نقش آفرین باشد؛ بطوری که می‌توان گفت هیچ منعی برای دست‌یابی زنان به مناصب و موقعیت‌های اجتماعی وجود ندارد.
وی با تاکید بر این که در گفتمان اصیل انقلاب اسلامی، مناصب در جامعه بر اساس شایسته‌سالاری توزیع می‌شود نه بر اساس جنسیت، افزود: البته طبیعی است شرایط فیزیولوژیکی زنان به نحوی است که بعضی مناصب و موقعیت‌ها برای زنان چندان مناسب و دلپذیر نیست، اما تحولات عصری توام با برخی تحولات فیزیولوژیکی، موجب شده تا شرایط در همه زنان به یک نحو نباشد و بنابراین، عدم دلپذیری و مطلوبیت برخی مناصب و موقعیت‌ها برای زنان منطقاً قابل تعمیم نیست.
وی یکی از کارکرد‌های اصلی آموزش عالی را تواناسازی زنان برای حضور اجتماعی موثر‌تر و همچنین انتخاب مشاغل و موقعیت‌های دلخواه آن‌ها دانست و افزود: توانمندسازی تنها از مسیر آموزش عالی حاصل نمی‌شود، اما آموزش عالی نقش منحصربفردی در توانمندسازی زنان بر عهده دارد. در اینجا، همان آزادی‌ای که در انتخاب مشاغل و موقعیت‌ها قائل هستیم، به طریق اولی، همان آزادی را در آموزش عالی و در انتخاب رشته نیز قائل هستیم. البته در گفتمان انقلاب اسلامی، آزادی حضور زنان در دانشگاه، جزو بدیهیات است؛ اما مهم این است که این آزادی در انتخاب رشته‌های گوناگون و امکان تحصیل در همه مقاطع تحصیلی بسط می‌یابد.
وی ادامه داد: ما در جهانی زندگی می‌کنیم که نه فقط سابقه طولانی محروم سازی زنان از تحصیل در رشته‌های گوناگون و در مقاطع عالی وجود دارد بلکه هنوز هم در نقاطی از دنیا چنین پدیده ناعادلانه‌ای مشاهده می‌شود؛ اما انقلاب اسلامی، در برابر این ظلم آشکار به زنان ایستاد و در‌های دانشگاه‌ها را به روی دختران در همه رشته‌ها و در همه مقاطع باز کرد. امروز در نظام جذب و پذیرش دانشجو در ایران و در نظام جذب و پذیرش استاد سطح خوب و قابل رشدی از عدالت وجود دارد هر چند تردیدی نیست که فاصله ما با نقطه مطلوب کم نیست و لذا ممکن است در نظر و عمل اشکالاتی وجود داشته باشد که باید دقیق‌تر شناسایی و تجزیه و تحلیل شده و سپس برای رفع آن‌ها مجدانه تلاش گردد.
غلامی یادآور شد: در حال حاضر میزان حضور دختران و زنان در دانشگاه‌ها در همه مقاطع بیش از پسران و مردان است و دختران و زنان در کسب رتبه‌های درجه یک علمی، کمبود ملموسی ندارند. گاهی اوقات در کشور ما، از ایده راه اندازی رشته‌های صرفا زنانه و سوق دادن دختران و زنان به سمت این رشته‌ها صحبت شده است، اما با این ایده کسی چندان موافقت نکرده است. اینکه باید زنان متناسب با شرایط فیزیولوژیکی که دارند و یا بر حسب علایق و تمایلاتی که دارند رشته‌های بیشتر و متنوع‌تری برای انتخاب پیش رویشان باشد، ایده خوبی است، اما ایده منحصرسازی تحصیل زنان در رشته‌های خاص یا اصطلاحاً رشته‌های زنانه، هم آزادی را در انتخاب رشته از دختران و زنان سلب می‌کند و هم باب عدالت در آموزش عالی را می‌بندد.
رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی با اشاره به افزایش کمی زنان در فعالیت‌ها افزود: بعضی گسترش کمی حضور دختران و زنان را نهایت عدالت گرایی تلقی می‌کنند، اما خوب است توجه کنیم که افزایش تعداد دختران و زنان به تنهایی به معنای تحقق عدالت نیست بلکه جا دارد در فرم و کیفیت آموزش هم عدالت همانند مردان رعایت شود.
وی اضافه کرد: هیچ دانشجویی در حین تحصیل نباید احساس ترس و نا امنی بکند. هم فرهنگ و جوّ حاکم بر دانشگاه، هم ضوابط دانشگاهی و هم نوع حکمرانی آموزشی با باید به گونه‌ای باشد که دختران و زنان از هر گونه فشار یا مزاحمتی مصون باشند. علاوه بر این، افزایش آگاهی‌ها درباره امور مربوط به معاشرت اجتماعی، امنیت اجتماعی و اخلاقی، نحوه تشکیل خانواده و حقوق اجتماعی دختران و زنان نباید در دانشگاه‌ها مغفول واقع شود.
وی به وظیفه دانشگاه‌ها در توسعه بازار کار برای زنان دختران و فارغ التحصیلان دانشگاهی اشاره کرد و افزود: همچنان که دانشگاه‌ها کم و بیش به توسعه بازار کار دانشجویان پسر خود می‌اندیشند، جا دارد به توسعه بازار‌های کار مناسب برای فارغ التحصیلان دختر خود نیز بیندیشند. یعنی جوری نشود که درصد مهمی از حضور دختران و زنان در دانشگاه‌ها جنبه تزئینی و یا با هدف گرفتن مدرک باشد. همه این موارد، زمانی عینیت پیدا می‌کند که زنان و دختران اعتماد به نفس کافی داشته باشند و ضمن آشنایی با حقوق خود، رسیدن به موقعیت‌های عادلانه را دائماً و به طور جدی مطالبه کنند و خسته نشوند.
افزایش حضور زنان در آموزش عالی، بعد از انقلاب
فخرالسادات نصیری، مشاور امور زنان وزارت علوم تحقیقات و فناوری در همایش «آموزش عالی و پیشرفت زنان در ایران» گفت: منابع انسانی ما به دو بخش مرد و زن تقسیم نمی‌شود، اما چنانچه از نظر کمی بخواهیم این دو را در نظر بگیریم با تصور اینکه نیمی از این منابع را زنان تشکیل می‌دهند، نیم دیگر را همین زنان تربیت می‌کنند، بنابراین برای بهبود وضعیت زنان نیازمند فرهنگ سازی و ارزش گذاری هستیم و مردان هم باید در این زمینه نقش ایفا کنند.
وی با اشاره به اینکه اعداد و ارقام حاکی از افزایش حضور زنان در آموزش عالی بعد از انقلاب اسلامی است گفت: ۶۱ درصد دانش جویان، ۴۸ درصد از یاوران علمی و کارکنان ستادی وزارت علوم و ۳۴ درصد از اعضای هیئت علمی را زنان تشکیل می‌دهند. اگرچه ما همچنان به وضعیت مطلوب استاندارد در عرصه ملی و بین‌المللی و اسناد بالادستی نرسیده‌ایم، اما بهبود داشته‌ایم.
نصیری اضافه کرد: باید تاکید کنم که افزایش کمی اعداد و ارقام از حضور زنان در عرصه‌های علمی تبعات پشت پرده‌ای هم دارد، زیرا گمان می‌شود که حضور دختران در دانشگاه‌ها صرف مدرک گرایی است در حالی که دخترانی هستند که در شغل‌های کم درآمد و کم ارزش نسبت به مردان مشغول هستند. باید در سیاستگذاری‌ها در این حوزه دقت شود به طوری که شاید در ابتدای تاسیس رشته‌ای به نیاز زیست بوم یا منطقه و محیط جغرافیایی رشته هی که ایجاد شده توجه نشده است و رشته مورد نظر که توسط دختران انتخاب شده هیچ شغلی را در آن منطقه نمی‌تواند پوشش دهد.
وی یادآور شد: آموزش عالی و دستاورد‌های آن هم برای فرد در سطح ملی و هم بین المللی می‌تواند اثرگذاری مثبتی در پی داشته باشد و افزایش بهره‌وری و رشد اقتصادی را از یک سو و رشد جایگاه و منزلت اجتماعی را از سوی دیگر به همراه داشته باشد.
نصیری با اشاره به دستاورد‌های آموزش عالی در حوزه زنان طی چند دهه گذشته گفت: این دستاورد‌ها علاوه بر معطوف بودن به رشد کمی و حضور پررنگ زنان در هیئت علمی و سازمانی، دارای نگاه چند وجهی در محتواسازی برنامه‌ریزی کیفی برای هر قسمت بوده است. در حال حاضر نیز توسعه کمی و کیفی امکانات آموزشی در مناطق نیمه برخوردار و کم برخوردار برای زنان در دانشگاه‌ها مورد توجه وزارت علوم قرار دارد. به عنوان نمونه ما مشکلات و مسائلی داریم که باید به دست زنان رفع شود و چه بهتر که آن‌ها را در این بخش‌ها متخصص نماییم به همین منظور هم یکی از برنامه‌های وزارت علوم ایجاد رشته‌های نیاز محور در حوزه خانواده است.
مشاور امور زنان وزارت علوم تحقیقات و فناوری ادامه داد: اکنون استفاده بهینه از تجارب علمی با ایجاد شبکه نخبگانی زنان توسط وزارت علوم فراهم شده و سامانه آن نیز طراحی شده است. در این سامانه اسامی و مشخصات افراد تهیه شده است. این اقدام صرفا برای داده‌سازی و توصیف این جمعیت نیست بلکه برای استفاده در بخش‌های تخصصی است.
دریافت ۸۰ چکیده در همایش آموزش عالی و پیشرفت زنان در ایران
فلاحتی دبیر علمی همایش آموزش عالی و پیشرفت زنان نیز با بیان اینکه حضور زنان در آموزش عالی ایران از فراز و فرود‌های زیادی برخوردار بوده است گفت: این موضوع شامل طیف متنوعی همچون سهم ۶۵ درصدی زنان در پذیرفته شدگان آموزش عالی در دهه ۸۰، افزایش سهم زنان در مقاطع تحصیلات تکمیلی در سال ۹۸ تا افزایش سهم زنان دانش آموخته دانشگاهی در جمعیت کل زنان کشور در مقابل سهم ۶۸ درصدی زنان دانش‌آموخته جویای کار و نابرابری زنان در مراتب شغلی همچون استادی و سازمانی بازنمایی گسترده‌ای داشته است.
وی با اشاره به چکیده‌های رسیده به این همایش گفت: بعد از اعلام فراخوان ۸۰ چکیده برای این همایش دریافت گردید که پس از بررسی ۵۰ چکیده ذیل محور‌های مختلف کنفرانس دریافت گردید. چکیده‌های دریافت شده به زودی در قالب مجموعه چکیده‌ها منتشر می‌شود.
مدیر گروه مطالعات زنان پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی در تشریح اهداف مهم این کنفرانس بیان کرد: واکاوی عمیق موقعیت زنان در آموزش عالی ایران مهمترین هدف این کنفرانس بوده است و تلاش شد تا محور‌های کنفرانس در قالب پیش نشست‌های تخصصی مورد بررسی قرار بگیرد.