به گزارش روز دوشنبه گروه علم و آموزش ایرنا از پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، همایش آموزش عالی و پیشرفت زنان در ایران توسط پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی برگزار شد.
فخرالسادات نصیری در این همایش اظهار داشت: منابع انسانی ما به دو بخش مرد و زن تقسیم نمی‌شود، اما چنانچه از نظر کمی بخواهیم این دو را در نظر بگیریم با تصور اینکه نیمی از این منابع را زنان تشکیل می‌دهند، نیم دیگر را همین زنان تربیت می‌کنند، بنابراین برای بهبود وضعیت زنان نیازمند فرهنگ سازی و ارزش گذاری هستیم و مردان هم باید در این زمینه نقش ایفا کنند.
وی ادامه داد: برای رسیدن زنان به جایگاه ذاتی، فطری، خانوادگی و اجتماعی نباید موانع زیادی وجود داشته باشد، بلکه باید ارتباطی دوسویه از طریق همکاری و همیاری شکل بگیرد و به یک ارزش تبدیل شود.
نصیری با اشاره به اینکه اعداد و ارقام حاکی از افزایش حضور زنان در آموزش عالی بعد از انقلاب اسلامی است، گفت: ۶۱ درصد دانشجویان، ۴۸ درصد از یاوران علمی و کارکنان ستادی وزارت علوم و ۳۴ درصد از اعضای هیات علمی را زنان تشکیل می‌دهند. اگرچه همچنان به وضعیت مطلوب استاندارد در عرصه ملی و بین‌المللی و اسناد بالادستی نرسیده‌ایم، اما بهبود داشته‌ایم.
وی ادامه داد: افزایش کمی اعداد و ارقام از حضور زنان در عرصه های علمی تبعات پشت پرده هم دارد؛ زیرا گمان می‌رود حضور دختران در دانشگاه‌ها صرف مدرک گرایی است؛ در حالی که دخترانی هستند که در شغل‌های کم درآمد و کم ارزش نسبت به مردان مشغول هستند. باید در سیاستگذاری‌ها در این حوزه دقت شود به طوری که شاید در ابتدای تاسیس رشته‌ای به نیاز زیست بوم یا منطقه و محیط جغرافیایی رشته ها توجه نشده است و رشته انتخابی دختران، هیچ شغلی را در آن منطقه پوشش نمی دهد.
مشاور امور زنان وزارت علوم یادآور شد: آموزش عالی و دستاوردهای آن هم برای فرد در سطح ملی و هم بین المللی می‌تواند اثرگذاری مثبت در پی داشته باشد و افزایش بهره‌وری و رشد اقتصادی را از یک سو و رشد جایگاه و منزلت اجتماعی از سوی دیگر به همراه داشته باشد.
وی با بیان اینکه سازمان‌ها به دنبال استفاده از اطلاعات و تخصص منابع انسانی هستند، گفت: باید توجه داشته باشیم که تعادل در این بخش در نظر گرفته شود؛ زیرا اگر در هر کدام از موارد فوق دچار افراط و تفریط شویم چه به صورت فردی و چه به صورت سازمانی، باعث شکل‌گیری اختلال می‌شود و ما را از اهداف قانونی و دینی مان دور می‌سازد.
نصیری درباره دستاوردهای آموزش عالی در حوزه زنان در چند دهه گذشته گفت: این دستاوردها علاوه بر معطوف بودن به رشد کمی و حضور پررنگ زنان در هیات علمی و سازمانی، دارای نگاه چند وجهی در محتواسازی برنامه‌ریزی کیفی برای هر قسمت بوده است. در حال حاضر توسعه کمی و کیفی امکانات آموزشی در مناطق نیمه برخوردار و کم برخوردار برای زنان در دانشگاه‌ها مورد توجه وزارت علوم قرار دارد. به عنوان نمونه مشکلات و مسائلی داریم که باید به دست زنان رفع شود و چه بهتر که آنها را در این بخش‌ها متخصص کنیم؛ به همین منظور یکی از برنامه‌های وزارت علوم ایجاد رشته‌های نیاز محور در حوزه خانواده است.
مشاور امور زنان وزارت علوم تحقیقات و فناوری ادامه داد: اکنون استفاده بهینه از تجارب علمی با ایجاد شبکه نخبگانی زنان توسط وزارت علوم فراهم و سامانه آن نیز طراحی شده است. در این سامانه اسامی و مشخصات افراد تهیه شده است. این اقدام صرفا برای داده‌سازی و توصیف این جمعیت نیست؛ بلکه برای استفاده در بخش‌های تخصصی است.
نظام آموزش عالی در موضوع پیشرفت زنان با نقطه مطلوب فاصله دارد
رییس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم نیز در این همایش گفت: انقلاب اسلامی با این اندیشه مرکزی به پیروزی رسید و پیش رفت که زن جنس درجه ۲ و طفیلی مرد نیست. زن، فقط مادر و همسر نیست؛ بلکه یک شخصیت کامل، شریف، پر ظرفیت و هم‌تراز مرد است که می تواند از جهت روحی به درجه‌ای همچون درجه والای حضرت فاطمه (س) برسد که عالی ترین درجه معنوی بعد از پیامبر اکرم (ص) و امیرالمؤمنین علی (ع)، محسوب می‌شود.
حجت‌الاسلام رضا غلامی ادامه داد: همچنین در گفتمان انقلاب اسلامی، زن می تواند در سامان دادن به زندگی مدنی و سیاسی، با رعایت عفاف و حجاب و با حفظ نقش حیاتی مادری که دوام و بقای هر اجتماعی به آن وابسته است، شانه به شانه مرد، در جامعه نقش آفرین باشد؛ به طوری که هیچ منعی برای دست‌یابی زنان به مناصب و موقعیت‌های اجتماعی وجود ندارد.
وی با تاکید بر اینکه در گفتمان اصیل انقلاب اسلامی، مناصب در جامعه بر اساس شایسته‌سالاری توزیع می‌شود نه بر اساس جنسیت، افزود: البته طبیعی است شرایط فیزیولوژیکی زنان به نحوی است که بعضی مناصب و موقعیت ها برای زنان چندان مناسب و دلپذیر نیست اما تحولات عصری توام با برخی تحولات فیزیولوژیکی، موجب شده شرایط در همه زنان به یک نحو نباشد و بنابراین، عدم دلپذیری و مطلوبیت برخی مناصب و موقعیت‌ها برای زنان قابل تعمیم نیست.
غلامی با اشاره به اینکه تبعیض، مثبت و منفی ندارد و با چسباندن واژه مثبت نمی توان ذات سیاه تبعیض را سفید کرد، گفت: وقتی چنین منطق عادلانه‌ای درباره مناصب و موقعیت های مهم حاکم باشد، به طریق اولی درباره مشاغل اجتماعیِ عادی نیز قابل طرح است. زنان مجبور نیستند مشاغل خاصی را داشته باشند. در نظام مردم سالاری دینی که آزادی یک رکن است، کسی نمی تواند شغل های خاصی را به زنان تحمیل کند. به ویژه مشاغلی که یا زنان را به نیروی درجه ۲ و ۳ تبدیل می‌کند یا در آن مشاغل، استفاده ابزاری از جسم زن آشکار یا پنهان نهادینه شده است.
رییس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم با بیان اینکه نمی توان از آزادی های اجتماعیِ زنان صحبت کرد؛ اما در عمل، فرصت های توانمندسازی را از زنان گرفت، افزود: متاسفانه قرن های متمادی است، چه در جهان سنت و چه در جهان مدرن، به دلایلی واهی فرصت توانمندسازی از زنان سلب شده و سپس کم توانی زنان به بهانه‌ای برای به حاشیه کشیدن آنها از فعالیت اجتماعی در موقعیت های عالی شده است. زمانی می توان حق زنان در زمینه حضور موثر اجتماعی را ادا کرد که پنجره‌های توانمندسازی را به روی آنها بسته نگاه نداشت.
وی یکی از کارکردهای اصلی آموزش عالی را تواناسازی زنان برای حضور اجتماعی موثرتر؛ همچنین انتخاب مشاغل و موقعیت های دلخواه آنها دانست و افزود: توانمندسازی تنها از مسیر آموزش عالی حاصل نمی‌شود؛ اما آموزش عالی نقش منحصربفردی در توانمندسازی زنان بر عهده دارد. در اینجا، همان آزادی که در انتخاب مشاغل و موقعیت ها قائل هستیم، به طریق اولی، همان آزادی را در آموزش عالی و در انتخاب رشته نیز قائل هستیم. البته در گفتمان انقلاب اسلامی، آزادی حضور زنان در دانشگاه، جزو بدیهیات است؛ اما مهم این است که این آزادی در انتخاب رشته های گوناگون و امکان تحصیل در همه مقاطع تحصیلی بسط می یابد.
غلامی تصریح کرد: وقتی زنان از آموزش عالی محروم شوند، یا در پذیرش دانشجو و پذیرش عضو هیات علمی و استاد، به عنصر درجه ۲ تبدیل شوند، چگونه می توان انتظار داشت به حقوق خود که از اولین آن دست یابی به مشاغل دلخواه است، دست پیدا کنند؟
وی ادامه داد: در جهانی زندگی می کنیم که نه فقط سابقه طولانی محروم سازی زنان از تحصیل در رشته های گوناگون و در مقاطع عالی وجود دارد بلکه هنوز هم در نقاطی از دنیا چنین پدیده ناعادلانه‌ای مشاهده می شود؛ اما انقلاب اسلامی، در برابر این ظلم آشکار به زنان ایستاد و درهای دانشگاه ها را به روی دختران در همه رشته ها و در همه مقاطع باز کرد. امروز می توانم با افتخار ادعا کنم در نظام جذب و پذیرش دانشجو در ایران و در نظام جذب و پذیرش استاد سطح خوب و قابل رشدی از عدالت وجود دارد هر چند تردیدی نیست که فاصله ما با نقطه مطلوب کم نیست و لذا ممکن است در نظر و عمل اشکالاتی وجود داشته باشد که باید دقیق تر شناسایی و تجزیه و تحلیل شده و سپس برای رفع آنها مجدانه تلاش شود.
غلامی یادآور شد: اکنون به شکل ملموسی، میزان حضور دختران و زنان در دانشگاه‌ها در همه مقاطع بیش از پسران و مردان است و دختران و زنان در کسب رتبه‌های درجه یک علمی، کمبود ملموسی ندارند. گاهی در کشور، از ایده راه اندازی رشته های صرفا زنانه و سوق دادن دختران و زنان به سمت این رشته‌ها صحبت شده، اما کسی با این ایده چندان موافقت نکرده است. اینکه باید زنان متناسب با شرایط فیزیولوژیکی خود یا بر حسب علایق و تمایلاتی که دارند رشته های بیشتر و متنوع‌تری برای انتخاب پیش رویشان باشد، ایده خوبی است، اما ایده منحصرسازی تحصیل زنان در رشته‌های خاص یا رشته های زنانه، هم آزادی را در انتخاب رشته از دختران و زنان سلب می کند و هم باب عدالت در آموزش عالی را می بندد.
رییس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی با اشاره به افزایش کمی زنان در فعالیت ها، افزود: بعضی گسترش کمی حضور دختران و زنان را نهایت عدالت گرایی تلقی می کنند، اما خوب است توجه کنیم که افزایش تعداد دختران و زنان به تنهایی به معنای تحقق عدالت نیست بلکه جا دارد در فرم و کیفیت آموزش هم عدالت همانند مردان رعایت شود.
وی تصریح کرد: مساله دیگر، مشکلات اجتماعی، روانی، عاطفی و فیزیکی است که دختران و زنان در طول تحصیل در دانشگاه ها با آن روبرو هستند. هیچ دانشجویی در حین تحصیل نباید احساس ترس و نا امنی کند. هم فرهنگ و جو حاکم بر دانشگاه، هم ضوابط دانشگاهی و هم نوع حکمرانی آموزشی با باید به گونه‌ای باشد که دختران و زنان از هر گونه فشار یا مزاحمتی مصون باشند. علاوه بر این، افزایش آگاهی‌ها درباره امور مربوط به معاشرت اجتماعی، امنیت اجتماعی و اخلاقی، مسائل جنسی، نحوه تشکیل خانواده و حقوق اجتماعی دختران و زنان نباید در دانشگاه‌ها مغفول واقع شود.
غلامی در خصوص آموزش مسائل جنسی نیز گفت: موافق محدود سازی آموزش مطلق نیستم، اصل آموزش مسائل جنسی در شرایط بسیار بازی که در فضای مجازی و به تبع آن در جامعه شکل گرفته ضروری است، آن چیزی که باید در آموزش مسائل جنسی مراعات شود، نیفتادن در مسیر سبک زندگی غربی یا قرار گرفتن در مسیر عفت‌زدایی است.
وی اظهار داشت: کمک به رفع نیازهای دختران در موضوع ازدواج، موضوع دیگری است که به نظر می رسد باید بدون تنگ نظری برای آن فکر شود. امروز در کنار بالا رفتن سن ازدواج، دختران محروم از ازدواج هم کم نیستند. بنابراین ایجاد برخی محدودیت‌ها، هر چند به کاهش بعضی آسیب های اجتماعی و فساد اخلاقی منجر می شود، اما احتمال دارد فرصت های ازدواج دختران را نیز بیشتر کاهش دهد.
غلامی درباره وظیفه دانشگاه ها در توسعه بازار کار برای زنان، دختران و فارغ التحصیلان دانشگاهی اظهار داشت: همچنان که دانشگاه ها کم و بیش به توسعه بازار کار دانشجویان پسر خود می‌اندیشند، جا دارد به توسعه بازارهای کار مناسب برای فارغ التحصیلان دختر خود نیز بیندیشند. یعنی جوری نشود که درصد مهمی از حضور دختران و زنان در دانشگاه‌ها جنبه تزیینی یا با هدف گرفتن مدرک باشد. همه این موارد، زمانی عینیت پیدا می کند که زنان و دختران اعتماد به نفس کافی داشته باشند و ضمن آشنایی با حقوق خود، رسیدن به موقعیت های عادلانه را دائم و به طور جدی مطالبه کنند و خسته نشوند.
دریافت ۸۰ چکیده در همایش آموزش عالی و پیشرفت زنان در ایران
دبیر علمی همایش آموزش عالی و پیشرفت زنان نیز با بیان اینکه حضور زنان در آموزش عالی ایران از فراز و فرودهای زیادی برخوردار بوده است گفت: این موضوع شامل طیف متنوعی همچون سهم ۶۵ درصدی زنان در پذیرفته شدگان آموزش عالی در دهه ۸۰، افزایش سهم زنان در مقاطع تحصیلات تکمیلی در سال ۹۸ تا افزایش سهم زنان دانش آموخته دانشگاهی در جمعیت کل زنان کشور در مقابل سهم ۶۸ درصدی زنان دانش‌آموخته جویای کار و نابرابری زنان در مراتب شغلی همچون استادی و سازمانی بازنمایی گسترده‌ای داشته است.
لیلا فلاحتی درباره چکیده های رسیده به این همایش گفت: بعد از اعلام فراخوان ۸۰ چکیده برای این همایش دریافت شد که پس از بررسی ۵۰ چکیده ذیل محورهای مختلف کنفرانس دریافت شد. چکیده های دریافت شده به زودی در قالب مجموعه چکیده‌ها منتشر می‌شود.
مدیر گروه مطالعات زنان پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی در تشریح اهداف مهم این کنفرانس بیان کرد: واکاوی عمیق موقعیت زنان در آموزش عالی ایران مهمترین هدف این کنفرانس بوده است و تلاش شد محورهای کنفرانس در قالب پیش نشست‌های تخصصی مورد بررسی قرار گیرد.
دین مبین اسلام حقوق زیادی برای زنان در نظر گرفته است
رییس دانشگاه رازی کرمانشاه نیز در این همایش گفت: با وجود اینکه در جمهوری اسلامی ایران اقدامات ارزنده‌ای در زمینه حقوق زنان صورت گرفته، اما لازم است نگاهی تاریخی به این مسئله داشته باشم چون در دین مبین اسلام حقوق زیادی برای زنان در نظر گرفته شده و عرصه برای بروز و ظهور زنان از ابتدای اسلام فراهم شده است. هیچ تعارضی بین نگاه سنتی و مدرن اسلام به زن وجود ندارد.
محمدنبی احمدی افزود: اعضای هیات علمی دانشگاه رازی، ۶۴۲ مدرک علمی در پایگاه استنادی جهان اسلام ثبت کرده‌اند که ۱۲ درصد آنها از طرف خانم‌ها بوده است. همچنین بیش از یک پنجم اعضای هیات علمی این دانشگاه خانم هستند.
وی با تاکید بر اینکه لازم است نگاهی هم به وضعیت زنان در جمهوری اسلامی و غرب داشته باشیم، گفت: امروزه در جمهوری اسلامی، زن به عنوان نماینده مجلس، وزیر، مشاور وزیر و معاون رییس‌جمهور فعالیت دارد. البته همه اینها در کنار حفظ حرمت و حریم زن است اما در غرب، با وجود بروز و ظهور زن در اجتماع، کرامت و شأن وی حفظ نمی‌شود و امروزه زنان در غرب، پشت ویترین‌های یک مغازه با وضعیت آن چنانی قرار می‌گیرند و وسیله‌ای برای بهره‌برداری مردان هستند.