به گزارش خبرگزاری ایمنا، انسان هر روز در معرض انواع مواد شیمیایی قرار دارد که ممکن است بعضی از این مواد شیمیایی بی‌خطر باشند، اما بسیاری از آن‌ها می‌توانند اثرات بسیار بدی بر سلامتی افراد داشته باشند.
آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA) گزارشی در سال ۲۰۰۹ منتشر کرد که نقطه عطفی در خصوص برآورد غلظت آلاینده‌های هوا به‌شمار می‌آمد؛ در این گزارش بیش از ۱۸۱ آلاینده مختلف موجود در هوا مورد مطالعه قرار گرفتند که از این میان ۸۰ آلاینده به شکل‌گیری سرطان در انسان کمک می‌کنند.
به عنوان مثال بنزن یک سم آزادشده از اگزوز اتومبیل‌ها است که تنفس آن می‌تواند منجر به سرطان شود؛ در واقع حدود ۳۰ درصد از سرطان‌های ناشی از هوای آلوده به دلیل دود وسایل نقلیه و ۲۵ درصد دیگر از سرطان‌ها به دلیل آلودگی‌های صنعتی و کارخانه‌ای است.
یک مطالعه در سال ۲۰۰۲ نشان داد فردی که طولانی‌مدت در معرض هوای آلوده است، همچنین فرد دیگری که با یک فرد سیگاری زندگی می‌کند و مدام در معرض دود سیگار قرار دارد، هردو به اندازه یک فرد سیگاری در معرض خطر سرطان ریه هستند، تنفس هوای آلوده می‌تواند خطر ابتلاء به سرطان ریه را ۱۶ تا ۲۴ درصد افزایش دهد.
تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۱ انجام شد نشان داد افراد غیرسیگاری که در مناطق با آلودگی هوای بالا زندگی می‌کنند ۲۰ درصد بیش از سایر افراد که در مناطق پاک زندگی می‌کنند به سرطان ریه مبتلا می‌شوند.
آلودگی هوا؛ عامل خطر پنجم بروز بیماری‌های غیرواگیر
کورش اعتماد، مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، با اشاره به اینکه سالانه حدود ۲۰ هزار مرگ ناشی از سرطان در کشور رخ می‌دهد، اظهار کرد: سرطان‌های پستان، روده بزرگ، پروستات و ریه جزو سرطان‌های شایع در کشور هستند.
وی درباره تأثیر آلودگی هوا در بروز سرطان‌ها، افزود: آلودگی هوا با سرطان ریه در ارتباط است، اما اینکه چه میزان قرارگیری در معرض آلودگی هوا ممکن است باعث بروز این سرطان شود نیاز به انجام مطالعات بیشتر دارد.
مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه به طور معمول عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر مشترک است، تصریح کرد: بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان‌ها، دیابت و بیماری‌های مزمن تنفسی چهار عامل خطر اصلی مرتبط شامل فعالیت فیزیکی پایین، تغذیه ناسالم، مصرف دخانیات و مصرف الکل دارند.
وی ادامه داد: نکته قابل توجه این است که از سال قبل سازمان بهداشت جهانی از «آلودگی هوا» نیز به عنوان عامل خطر پنجم بروز بیماری‌های غیرواگیر از جمله سرطان‌ها یاد کرده است، میزان مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا قابل توجه است که باید به آن توجه شود، چراکه در بروز سرطان هم اثرگذار است.
کدام عوامل آلودگی هوا منجر به سرطان ریه می‌شود؟
گروه بزرگ بین‌المللی از محققان دریافتند که بیشتر سرطان‌های ریه که به دلیل قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا ایجاد می‌شوند ناشی از جهش‌های القایی نیستند، بلکه در عوض نتیجه سلول‌های تحریک‌کننده التهابی هستند که احتمال بیشتری برای تبدیل شدن به سرطان دارند.
این گروه، بررسی گسترده خود در مورد شیوه‌هایی را که آلودگی هوا می‌تواند باعث سرطان ریه شود، شرح می‌دهد و آلن بالمین، از دانشگاه کالیفرنیا، سانفرانسیسکو، کار انجام شده توسط گروه در این تلاش جدید را تشریح کرد.
نتایج تحقیقات قبلی نشان داده است که ارتباط قوی بین قرار گرفتن در معرض برخی از انواع آلودگی هوا و سرطان ریه وجود دارد، اما به‌دلیل گستردگی ذرات موجود در آلودگی هوا، دانشمندان علوم پزشکی نتوانسته‌اند به‌طور قطعی توضیح دهند که چگونه تنفس هوای آلوده می‌تواند سرطان ریه ایجاد کند، در این تحقیق جدید، محققان وظیفه یافتن این پاسخ را بر عهده گرفتند.
محققان سوابق پزشکی موجود در پایگاه‌های اطلاعاتی بیمارانی که در کانادا، تایوان، کره جنوبی و بریتانیا زندگی می‌کردند را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند و به‌طور خاص روی بیمارانی که به سرطان ریه مبتلا شده بودند، همچنین دارای یک جهش ژنی به نام EFGR بودند که پیش از این با افزایش احتمال ابتلاء به سرطان ریه مرتبط بود، تمرکز کردند.
آن‌ها دریافتند که سرطان ریه در چنین بیمارانی بیشتر در افرادی که در معرض ذرات با قطر ۲.۵ میکرومتر یا کمتر قرار دارند، رخ می‌دهد؛ اندازه‌ای که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا به‌طور عمقی وارد ریه‌ها شوند.
گروه بعدی موش‌های آزمایشی را برای حمل جهش EFGR مهندسی کردند، این امر باعث می‌شود در صورت قرار گرفتن در معرض ذرات ریز آلاینده هوا، احتمال ابتلاء به سرطان ریه بیشتر شود، اما محققان به‌عنوان بخشی از تحقیق خود دریافتند که موش‌ها افزایشی در تعداد جهش‌های سلولی در ریه‌های خود را تجربه نکردند.
این مورد نشان می‌دهد که آلودگی هوا به‌خودی خود باعث جهش‌های جدیدی نمی‌شود، اما در عوض به شرایطی کمک می‌کند که سلول‌های مستعد جهش را وادار به انجام این کار می‌کند.
محققان پیشنهاد کردند که آلودگی هوا به‌طور کلی دلیل مستقیم جهش در ریه‌ها نیست که منجر به سرطان ریه می‌شود، بلکه در عوض، سلول‌های موجود را تحریک می‌کند تا به‌دلیل التهاب ناشی از آن شروع به جهش کنند.
راه فراری از آلودگی هوا نیست
حسن‌الله صادقی، فوق تخصص بیماری‌های ریوی و تنفسی اظهار کرد: آلودگی‌های محیطی به دو دسته آلودگی‌های داخل خانه و خارج از خانه تقسیم می‌شوند، آلودگی‌هوا معضلی است که به داخل خانه هم راه پیدا می‌کند، زیرا در ایران راه تعویض هوای خانه باز کردن درها و پنجره‌ها است و کنترلی روی آن نیست و از این طریق هوای آلوده خارج از خانه به داخل خانه هم وارد خواهد شد.
وی افزود: عمده‌ترین علت آلودگی هوای خارج از خانه در ایران، وجود پنج نوع آلاینده اصلی «ازن، دی‌اکسید سولفور، دی‌اکسید نیتروژن، منواکسید کربن و پی.ام یا همان ذرات معلق» در هوا است، سایزهای بزرگ این ذرات معلق برای سلامتی ریه‌های انسان هیچ ضرری ندارد زیرا از طریق مکانیسم‌های طبیعی و فیلترهایی که در بینی انسان قرار داده شده، گیر می‌کند و تصفیه خواهد شد، اما ذرات ریز زیر ۱۰ میکرون و بخصوص ۲.۵ میکرون وارد دستگاه تنفسی و گردش خون انسان و در کل بدن پخش می‌شود و عوارض زیادی برای بدن خواهند داشت.
فوق تخصص بیماری‌های ریوی و تنفسی درباره عوارض ریزگردهای زیر ۲.۵ میکرون برای بیماران تنفسی بیان کرد: این ریزگردها به دلیل ته‌نشین شدن در حبابچه‌های دستگاه تنفسی، برای بیماران تنفسی خطرناک خواهند بود، همچنین منواکسید کربن موجود در هوا موجب مسمومیت در افراد خواهد شد که سردرد، بی‌حالی، خستگی، بی‌اشتهایی و کاهش تمرکز از جمله نشانه‌ها و عوارض کوتاه‌مدت این مسمومیت خواهد بود.
افزایش آمار مرگ‌ومیر بیماران تنفسی در زمان آلودگی هوا
وی ادامه داد: ریزگردها دارای اثرات کوتاه‌مدت تشدید کننده بیماری‌های تنفسی و اثرات بلندمدت که در آینده بار سنگینی به جامعه وارد خواهد کرد است، ترکیب آلاینده‌های موجود در این ریزگردها که جذب بدن می‌شوند، بدن انسان را در معرض بیماری‌های مختلف قرار می‌دهند و می‌توانند بزرگسالان را دچار بیماری‌هایی مانند برونشیت «التهاب لوله‌های داخلی دستگاه تنفس» و بیماری‌های انسدادی، یا تحدیدی، تشدید بیماری‌های موجود تنفسی مانند آسم کنند، اما وجود این ریزگردها در طولانی‌مدت در مجاری تنفسی باعث بروز بیماری‌های انسدادی ریه COPD و حتی سرطان می‌شود.
صادقی در خصوص عوارض آلودگی هوا در بیماران مبتلا به آسم گفت: افرادی که مبتلا به آسم هستند در بیشتر موارد زمان مواجهه با آلودگی هوا دچار حملات تنفسی می‌شوند و تعداد مراجعه آن‌ها به مراکز پزشکی و اورژانس‌های بیمارستان‌ها افزایش پیدا می‌کند، همچنین آمار مرگ‌ومیر این گروه از افراد در زمان آلودگی هوا بسیار بیشتر از روزهای عادی خواهد بود.
وی اضافه کرد: در زمان آلودگی‌هوا موارد ابتلاء به مشکلات قلبی و عروقی افزایش پیدا خواهد کرد، زیرا هوای آلوده باعث سفت شدن رگ‌ها و به‌تبع آن موجب افزایش فشارخون، بیماری‌های عروق کرونر خواهد شد.
این فوق تخصص بیماری‌های تنفسی در خصوص تأثیر آلودگی هوا در شرایط رشدی کودکان و نوجوانان گفت: عوارض آلودگی هوا در کودکان بسیار محسوس‌تر و از اختلالت یادگیری تا علائم تنفسی از جمله عوارض تنفس هوای آلوده در کودکان است.