سایر رسانهها: مساله کولبران گاه و بیگاه در رسانهها مورد توجه قرار میگیرد، اما در غرب ایران مردم محروم و مرزنشین کشورمان هر روز با معضلات کولبری و عدم اشتغال دست به گریبان هستند. فقر و عدم دسترسی به منابع اقتصادی، نبود فرصتهای اقتصادی و شغلهای پایدار باعث شده این مردمان مجبور به انجام فعالیتهای غیرقانونی مانند کولبری شوند. چرا که کولبری میتواند یکی از راههای برای تامین درآمد و تأمین نیازهای اساسی باشد.
از مهباد به سردشت بعد از 3 ساعت جاده آسفالت شده و قبل از ورودی شهر میرآباد جاده خاکی که کمتر از یک ساعت مسیر پرپیچ و خم کوهستانی به روستای مرزی دیوالان میرسیم.
دیوالان، روستایی از دهستان بریاجی بخش سردشت، روستایی در نقطه صفر مرزی با مردمانی بسیار مهربان و مهمان نواز، بسیار زحمتکش که امرار معاش زندگی خود را با کولبری به دست میآورند.
در دیوالان با وجود پتانسیلهای کاری مثل کشاورزی و دامپروری و غیره، بنیاد برکت حمایتهای خوبی در قالب تهسیلات به افرادی که توانمندی انجام کارهایی را دارند که دیگر کولبری نکنند ارائه کرده است. اما هنوز افرادی هستند که به کولبری مشغولند و هنوز نتوانستهاند و یا نخواستهاند حمایتهایی از بنیاد دریافت کنند.
«مرتضی نیازی» معاون توسعه اشتغال اجتماع محور بنیاد برکت در خصوص روستای دیوالان گفت: روستای دیوالان سردشت در نقطه صفر مرزی قرار دارد که از یک سو به کوههای عراق منتهی میشود و حدود ۴۳۰ نفر جمعیت دارد. این روستا به خاطر موقعیت کوهستانی که دارد متاسفانه عمده کاری که انجام میشد کولبری بود. بنیاد برکت با توجه به رسالتی که بر عهده داشت این بود که جامعه محلی را توانمند کند.
وی ادامه داد: طرحی را طراحی کردیم که در روستاهای مرزی غرب کشور در استانهای آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه آن را اجرایی کردیم و روستای دیوالان سردشت نیز روستای هدف شد.
معاون توسعه اشتغال اجتماع محور بنیاد برکت گفت: در روستای دیوالان عمده مسئلهای که داشتند با توجه به انگور مرغوبی که در این روستا به عمل میآید عموما به صورت دیم است. دیم انگور خوبی میدهد اما بازدهی آن پایین است. انگور آبی به میزان تنی که در هر هکتار نسبت به دیم تقریبا ۲.۵ برابر افزایش بهرهوری دارد که میتواند درآمد بسیار خوبی را ایجاد کند. بنابراین پیشنهاد بر این شد، بخشی از زمینهای کشاورزی روستا که حدود ۲۱۰ هکتار است با مشارکت خود اهالی روستا تبدیل به زمینهای آبی شود.
نیازی با اشاره به مسئله پمپاژ آب برای رفع مشکل آب در حوزه کشاورزی روستای دیوالان بیان داشت: حدود ۴ میلیارد تومان آورده نقدینگی برای این طرح نیاز بود که بنیاد برکت 50 درصد آن را از طریق تسهیلات کمک کرد و مابقی از محل دیگری تامین شد و کارهای اجرایی طرح نیز توسط خود اهالی انجام شد. شورای روستا مسئول اجرای پروژه شد و کار را پیگیری کرد و موانع را با توجه به شناهتی که داشتند رفع شد.
علاوه بر استقبالی که از طرحهای توانمند سازی شد همچنان روستاییان تقاضا دارند که پروژه ادامه یابد و علاوه بر ۲۱۰ هکتار از مزارع که آبی شدند حدود ۱۰۰ هکتار دیگر هم به طرح افزوده شود یا اینکه در همین زمینهای خود گلخانه احداث کنند.
نیازی گفت: از این دست روستاها در نقاط مرزی، آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه به ۸۵۰ روستا ورود کردیم. در آنجا نیز طرحهای مختلفی وجود دارد که یکی از کار آفرینان با توجه به میزان چوب و مرغوبیت آن با چوب صنایع چوبی را تولید میکند. ظروف چوبی که امروزه خیلی طرفدار پیدا کرده و طی بازاریابی اینترنتی فروش میروند. همچنین روستایی دیگری زنبور داری را در کنار فعالیت کشاورزی توسعه میدهد. نیازی ادامه داد: ما معتقدیم که یکدفعه و یک باره کار در روستا اتفاق نمیافتد و باید کارها پیوسته باشد.
کولبری برای 100 تا 200 هزار تومان
«رحمان سلیمانی» دهیار روستای دیوالان نیز در ادامه گفت: کولبری و بیکاری معضلی اقتصادی و اجتماعی است که قابلیت رفع آن در گرو فراهم کردن فرصت اشتغال پایدار، ارائه وام و اعتبار و استفاده از ظرفیتهای منطقه است. اقداماتی که باید در جهت رفع مشکلات، محرومیت و بیکاری و کمک به جوانان و ایجاد شغل انجام بگیرد. ما نیز خواهان همکاری بیشتر بانکها و مسئولان برای رفع مشکلات مردم و مشارکت بیشتر بنیاد برکت در پروژههای آبادانی منطقه هستیم.
او افزود: در روستا 84 خانوار و تقریبا ۱۲ خانوار فصلی داریم. همچنین روستای دیوالان دارای ظرفیتهای کشاورزی، دامپروری و پتانسیلهای زیاد در منطقه است. متاسفانه در روستا به دلیل بیکاری جوانان طی سالها ناچار بودند از طریق کولبری جان خودشان را به خطر بندازند و شب و روز به خاطر ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان کولبری کنند. امروز به همت بنیاد برکت به این منطقه ورود کرده اند و وام اشتغال دادهاند، توانستیم با توسعه باغات انگور و سیب به اشتغال جوانان کمک کنیم.
ظرفیت بکر کولبری
خلیل چوکلی به عنوان یک تسهیل گر بیان داشت: روستای دیوالان از ظرفیتهای بالایی برخوردار است از این رو ما نسبت به بررسی و شناسایی ظرفیتها و مشکلات اقدام میکنیم. خوشبختانه روشهایی که بنیاد برکت امروزه برای ایجاد و توسعه اشتغال و ایجاد کسب و کارهای متنوع به کار گرفته یکی از روشهای نوینی است که حرف برای گفتن دارد.
چوکلی ادامه داد: امیدواریم در آینده در زمینه کارهای تولیدی و تبدیلی، ایجاد گلخانههای کوچک مقیاس و بزرگ مقیاس، کارهای خرد و خانگی و چه بسا در قالب طرحهای بنگاه محور در روستا کارهای ارزنده ای را انجام بشه که ما بتوانیم جوانان این روستا را در شرایطی قرار دهیم که امیدی به آینده داشته باشند، مهاجرتها را کنترل کنیم.
کاری کنیم که مردم منطقه بتوانند از این همه ظرفیتی که در روستا وجود دارد استفاده کنند مثلا آب و خاکی که این روستا دارد در کاشت انگور به صورت نیمه دیمیجزو محصولات باغی شهرستان سردشت است و نسبت به دیگر شهرستانها یک استثناء است. همچنین با توجه به شرایط منطقه و درخواست مردم در حوزه توسعه باغداری در قالب کشت باغات انگور سیاه، گردو و سماق ما به دامداری هم روی آوردیم.
وی گفت: با توجه به اشتغال هدفمند که جامعه هدف کولبران است توانستیم برای این روستا و ۲۷ روستای دیگر در سال ۱۴۰۲ اقداماتی انجام دهیم. همچنین در قالب این رهیافت در مدل سرمایه گذاری حمایتی مدل سحاب است که متقاضیان را تک به تک با توجه به شرایطی که داشتند شناسایی کردیم و توانستیم تسهیلات اهدا کنیم و اشتغال ایجاد کنیم.
چوکلی ادامه داد: به دنبال این هستیم که کارهای مشارکتی در قالب طرح آسمان انجام دهیم یا اینکه در قالب طرح آفتاب طرحهای بنگاه محور ایجاد کنیم که بتوانیم از این طریق کارهای پایداری انجام دهیم که افراد را کم کم سوق بدهیم به سمتی که علاوه بر اشتغال فردی اشتغالهای اشتراکی هم در این منطقه انجام دهیم.
مصیبتهای کولبری
فاخر نبی تسهیلگر بنیاد برکت، که روزگاری خود کولبر بوده میگوید: نسلی که از سن پایین جان خود را برای نان در کف دست میگرفت و از مسیرهای سخت و سرد کوهستانی هر روز و هرشب بالا و پایین میرفت، سقوط میکند، یخ میزند و یا دچار آسیب شدید میشود، فوت میکند یا برای همیشه خانهنشین میشود. یک چوپان داریم لب مرز کتک میخورد چون که چوپان لب مرز است، یک دانشجو داریم پایش روی مین قطع میشود چون لب مرزی است، یک کاسب داریم گلوله میخورد میمیرد، چون لب مرز زندگی میکند، دلیل همه اینها یک چیز است آن هم امنیتی نگاه کردن است. او میگوید: امنیتی نگاه نکنید من هم ایرانی هستم تو هم ایرانی هستی. کولبر، قاچاقچی نیست. قاچاقچی کسی است که اسلحه و مواد میآورد و به جوانهای این مملکت ظلم میکند. از دید نهادهای امنیتی این کولبر همان قاچاقچی است.
این دغدغه ای است که الان ایجاد شده اما خوشبختانه بنیاد برکت موقعیتی را به وجود آورده که این دو از هم متمایز شود. او ادامه میدهد: برادر من در سن پایین در نقطه مرزی گلوله خورد و پول اون گلوله را هم از ما گرفتند. وقتی برادر من ایده داشت و میتوانست اشتغال کند، مطمئنا در سن پایین کولبری نمیکرد. من 7 سال در دانشگاه درس خواندم ایده داشتم، رفتم جهاد کشاورزی در را هم روی من باز نکردند، الان ایده خودم را به کردستان عراق فروختم و دارند از آن ایده استفاده میکنند. چرا؟ مگر این ایده در ایران قابل استفاده نبود؟البته که بود ولی زمینه را بستند. چرا جهاد کشاورزی نمیآید مشکل منابع طبیعی را حل کند تا زمینی که 60 سال است دارند از آن استفاده میکنند را در اختیار مردم قرار دهند. چرا جهاد کشاورزی مثل بنیاد برکت پای کار نمیآید زمینها را برای مردم آماده کند تا مردم زمینها را آباد کنند. 1 هکتار انگور سال سوم حداقل 100 میلیون تومان درآمد میرساند. وقتی زمین باشد امکاناتش باشد دیگر کسی دنبال کولبری نمیرود چون هیچ کس دوست ندارد گلوله بخورد.
او میگوید: توسعه بیشتردر زمینههای اشتغال باید انجام شود. باید امنیت وجود داشته باشد تا زمینهایی که لب مرز هستند را بشود آباد کرد، وقتی دام یک روستایی لب مرز میرود تیر نخورد. باید جوانی را که خانواده اش 30 سال است کولبری کردند متوجه این کرد که کولبری شغل نیست، اومیتواند با ایدههای خود به دنبال شغل دیگری برود.
نمایندگان مجلس و مسئولین محلی ما را آن طور که میخواستن به همه ایران معرفی کردن که دوباره جوانان ما همچنان پشت پرده اشتغال کشور بیکار بمانند، اسم ما رو کولبر گذاشتن اسمیکه متاسفانه در شان انسان نیست وبه غیر آن اطلاق میشود. اگر مسئولین محلی در روزهای اول سر مرز بجای کتک زدن چوپانان و یا آسیب رساندن به ما مرز نشینان از نهادهایی همچون بنیاد برکت با افراد متخصص و نیز بستر و زمینه بومی محلی استفاده میکردند ، امروز از پتانسیل مرزنشینان نه به عنوان کولبر بلکه به عنوان سرچشمه درآمد با جوانان متخصص وفعال در بازار تو لید کشور اسم برده میشد ودیگر این ناهنجاری با این واژه نامتعارف الگوی تعریف برای ما مرزنشینان نبود.
علی سلیمانی کشاورز روستای دیوالان که قبلا کولبر بوده میگوید: از سال ۱۴۰۱ با دریافت ۷۰ میلیون تسهیلات از بنیاد برکت توانستم زمینهای کشاورزی خودرا ارتقا دهم. باغ انگور دارم که آن را به آبیاری قطره ای ارتقا دادم زیرا آبدهی قطره ای نسبت به دیمیبازدهی بیشتری دارد. برای ۲.۵ هکتار زمین به 200 میلیون تومان وام نیاز دارم چون باید آبیاری قطره ای کنم، فنس کشی کنم، استخر درست کنم. او میگوید: در روستا باید به طرح گردشگری توجه بیشتر داشت و آن را اجرایی کرد چون از لحاظ محیطی روستای دیوالان موقعیتی دارد که میتوان گردشگری را الویت اول در آن قرار داد. باید جلوی مهاجرت جوانان روستا را با ارائه تسهیلات گرفت. او ادامه میدهد: قبلا در روستا ۹۰ درصد به شغل کولبری مشغول بودند اما الان ۵۰ درصد دیگر کولبری نمیکنند. بقیه اهالی روستا به دلیل اینکه سربازی نرفته اند یا بالای ۵۰ سال سن دارند تسهیلات به آنها تعلق نمیگیرد. یکی دیگر مشکلاتی که در روستا است، مشکل منابع طبیعی است، که از چند هزار زمین کشاورزی فقط به 50 هکتار زمین کشاورزی سند داده اند، و ادعا میکنند بقیه زمینها برای اداره منابع طبیعی است. او از بنیاد درخواست دارد که سطح تسهیلات را بالا ببرد و برای دادن تسهیلات به افراد بالای ۵۰ سال زیاد سختگیری نکند همینطور به خانمها و افرادی که بالای ۴۰ سال عمر دارند و خدمت سربازی ندارند هم وام بدهد.
کمال اسماعیلی یکی دیگر از اهالی روستا که به شغل زنبورداری مشغول است و قبلا کولبری میکرده میگوید: زنبوداری هزینه بالایی دارد و ۶۰ میلیون از بنیاد تسهیلات گرفته ام که کافی نیست. باز پرداخت وام بسیار خوب است سالیانه ۱۲ میلیون پرداخت میکنم. او میگوید: بانکها خیلی برای دادن وام اذیت میکنند باید ضامن داشته باشیم که کسی را برای ضامن شدن نداریم.
اسماعیلی ادامه میدهد: در روستا پتانسیل بسیار خوبی وجود دارد برای راه اندازی دامپروری صنعتی و سنتی، اگر بنیاد ۵۰۰ میلیون تسهیلات بدهد میتوان شغل دامپروری راهاندازی کرد. بنیاد برکت در این سالها، مشارکت در توانمندسازی اقتصادی، توسعه کارآفرینی و اشتغالزایی را در قالب اجرای ۱۰۵۳۳ طرح اقتصادی با ظرفیت اشتغال ۳۶۸۳۲ نفر و مجموع سرمایهگذاری ۲۰۹۵۸ میلیارد ریال انجام داده است. این طرحها شامل ۱۵ طرح بنگاهمحور با ظرفیت اشتغال ۴۸۳۰ نفر و مجموع سرمایهگذاری ۲ میلیارد ریال، تعداد ۱۰ هزار و ۵۰۵ طرح اجتماعیمحور با ظرفیت اشتغال ۳۱ هزار و ۵۱۵ نفر و مجموع سرمایهگذاری ۱۷.۷۲۹ میلیارد ریال، تعداد ۱۳ طرح تسهیلاتمحور با ظرفیت اشتغال ۴۸۷ نفر و مجموع سرمایهگذاری ۱.۲۳۰ میلیارد ریال بوده است.
همچنین اجرای ۶۹۸ پروژه عمرانی و زیربنایی با ارزش ۳۶۵ میلیارد ریال شامل ۶۶ مدرسه، ۵۸ مسجد، ۵۵۵ واحد مسکونی و ۱۹ پروژه عمرانی دیگر شامل تکمیل مرکز بهداشت، احداث راه روستایی، کتابخانه، حسینیه، سرویس بهداشتی، مصلی و... انجام شده است.
علاوه بر طرحهای مذکور بنیاد برکت طرحهایی را نیز درحال اجرا دارد که پایدارسازی اشتغال ایجادشده در سالهای گذشته با حمایت از طرحهای اقتصادیِ مشارکتی و ایجاد و تکمیل زنجیره تولید طرحهای اشتغالزایی اجتماعمحور از طریق شبکه مجریان و تسهیلگران، کمک به توسعه و تقویت بازاریابی و فروش محصولات طرحهای اشتغالزایی اجرا شده و اجرای ۱۰۸ پروژه عمرانی و زیربنایی شامل ساخت و تکمیل ۷۱ مدرسه ۱۰ پروژه تکمیل آبرسانی و مشارکت در احداث ۲۷ واحد مسکونی در مجموع باارزش ۳۷۶ میلیارد ریال ازجمله این طرحها هستند.
همچنین تکمیل تمامیپروژههای عمرانی در دست اقدام تا نیمه سال ۱۴۰۳، توانمندسازی اقتصادی، توسعه کارآفرینی و اشتغالزایی با اجرای ۴ هزار و ۵۷۰ طرح اقتصادیِ اجتماعمحور با حجم کل سرمایهگذاری ۱۳ هزار میلیارد ریال و ایجاد ظرفیت شغلی ۱۳ هزار و ۷۱۰ نفر در سال ۱۴۰۲ و اجرای طرحهای بنگاه محور، تسهیلاتمحور و کارگاهی با رویکرد تکمیل مدیریت زنجیره تولید تامین نهاد از اهداف برنامهریزیشده این بنیاد هستند.
خبرنگاران صدای مردم محروم
با تیم خبرنگاران به روستای کولسه علیا که 130 خانوار با جمعیت 500 نفری دارد رفتیم ، در بازدید از کولسه علیا ماموستای روستا گفت: شما خبرنگاران صدای مردم باشید، داد این مردم را به گوش مسئولین برسانید تا زمینه کار برای جوانان ما را فراهم کنند.
کولبری که در منطقه ما که منطقه مرزی هستیم زیاد است واقعا در شان مردم نیست. از لحاظ اقتصادی وضعیت جوانان ما خوب نیست، انتظار داریم از کسانی که میتوانند به جوانان ما تسهیلات بدهند شغل پایدار برای جوانان ما ایجاد کنند.
ریباز مصطفیزاده دهیار جوان روستای کولسه علیا، کولسه سفلی و نیوکردان است میگوید: تنها نهادی که به کولبران روستاهای شهرستان سردشت تسهیلات داد بنیاد برکت بود که باعث رونق اشتغال پایدار از طریق وام کم بهره برای کشت باغات انگور سیاه، سماق و گردو با اصلاح سیستم آبیاری قطره ای شد. با تحقیقات میدانی توسط تسهیلگران بنیاد و با مشارکت کارگروه روستا که موجب شناسایی افراد کولبر و کم درآمد شده و با تسهیلاتی که بنیاد برکت در اختیار جوانان جویای کار قرار میدهد، باعث شکوفایی کشاورزی، بویژه باغداری در این منطقه شده است. امیدواریم روند ارائه تسهیلات ادامه دار بوده و در حد امکان شامل افراد کل روستاها و حتی شهرستان هم شود و شغل کولبری که در شان مردم ما نیست ریشهکن شود.
یکی از اهالی روستا که به شغل آرماتوربندی و بتن ریزی مشغول بود و 50 میلیون تومان تسهیلات از بنیاد گرفته بود گفت: این 50 میلیون شاید برای استخر و فنس کشی جواب بدهد اما برای کار آرماتوربندی جوابگو نیست نمیتوانم یک دستگاه خم و برش با آن بخرم. از بنیاد درخواست دارم بیشتر تسهیلات بدهد تا بتوانم وسایل بخرم و از لحاظ وسایل تامین باشم تا راحت کار پیدا کنم. او میگوید: ما در اینجا پیش پرداخت نداریم باید کار را تحویل بدهیم بعد کار هم پول را به زور میدهند. 7 تا شاگرد دارم روزی 3 تا 4 میلیون تومان هزینه آنها است. متاسفانه درآمدی که در اینجا به دست میآید آنقدری نیست که بشود با آن وسایل را تامین کرد.
جمال یکی دیگر از اهالی روستا گلخانه ای دارد که گلخانه او به طرف سد سردشت در ارتفاع قرار دارد، او میگوید: با تسهیلات 200 میلیون تومان برق سه فاز و گاز کشاورزی گرفتم و گلخانه را راهاندازی کردم و نیز تعدادی از جوانان کولبری را کنار گذاشته و در این گلخانه مشغول به کار شدند. در این گلخانه گوجه و خیار میکارم و مجوز زمین 1000 متری گرفتهام تا گلخانه را توسعه بدهم.
در ادامه به روستای کولسه سفلی که 170 خانوار در آنجا زندگی میکنند رفتیم. آوات علیپور یکی از اهالی روستا کارگاه نجاری خانوادگی راه انداخته بود، درباره کار خود گفت: 50 میلیون از بنیاد برکت وام گرفتم و 2 سال است که این کارگاه را راه اندازی کردهام. قبلا اینجا 15 قاطر بودند برای کولبری که آنها را فروختم و برق سه فاز گرفتم و کارگاه را تکمیل کردم. خدا را شکر درآمد خوبی دارم و راضی هستم. امسال 32 هزار جعبه چوبی تولید کردم. اگر خدا بخواهد امسال کارگاه را تبدیل به پالت سازی میکنم.
نان شب به قیمت جان
درآمد کولبری فقط به اندازه نان یک شب است. انشاالله همه مشغول به کار شوند که دیگر کسی لب مرز نرود، چون واقعا خطر دارد و نانی هم در آن نیست. الان خدا را شکر 5 نفر را مشغول به کار کرده ام و خانواده ام هم در عذاب نیستند و از برکت این کارگاه نان خوبی هم گیرم میآید.
سوران دیگر روستایی که کولبری را کنار گذاشته و با حمایت برکت شغل دیگری را انتخاب کرده میگوید: کولبری درآمد چندانی ندارد و بخور و نمیر است. 2 سال است که کولبری را کنار گذاشتهام شغل نقاشی ماشین را انتخاب کرده ام. از بنیاد برکت درخواست دارم تسهیلات بیشتری را در اختیارم قرار دهند تا بتوانم شغلم را توسعه بدهم. در حال حاضر به 10 نفر از جوانان روستا کار را یاد دادهام. پیمان که به شغل مکانیکی مشغول است میگوید: سابقه کولبری دارم ولی الان به شغل مکانیکی مشغولم، با حمایت برکت 40 میلیون وام دریافت کرده ام تا بتوانم وسایل کار تهیه کنم. خدا را شکر الان درآمد خوبی دارم و 4 نفر را هم مشغول کار کرده ام و اگر بنیاد برکت 40 میلیون دیگر وام بدهد میتوانم کارم را توسعه دهم.
اثر طبیعی ملی غار سهولان
در این سفربرای اولین از یک غار دیدن کردم. غار آبی سهولان در مهاباد که یکی از جاذبههای گردشگری چهار فصل و دیدن آن خالی از لطف نبود. از این غار که نظر هر گردشگری را با زیبایی که دارد میتواند به خود جلب کند در هر فصل از سال امکان بازدید دارد. غار سهولان در روستایی به همین نام در 42 کیلومتری جنوب شرقی شهر مهاباد در مسیر جاده برهان، در نزدیکی روستای «عیسی کند» میان 2 شهرستان مهاباد و بوکان واقع شده است و مسافت آن تا ارومیه 145 کیلومتر است.
یکی از راهنماهای گردشگری این غار گفت: در فصل تابستان یک هزار نفر روزانه از این غار بازدید میکنند. جاذبههای طبیعی این غار وجود قندیلهای آهکی در اشکال مختلف است. موجودات زنده در غار خفاش و کبوتر چاهی هستند. بیشترین عمق آن 62 متر و بیشترین ارتفاع آن بین 50 تا 55 متر و دمای داخل غار بین 7 تا 12 درجه سانتیگراد است.
روزنامه مردم سالاری