فرشاد گلزاری
بخش عمدهای از تحلیلگرانی که در خارج از تلآویو و به خصوص در اروپا و آمریکا حاضر هستند و تحولات داخلی و خارجی اسرائیل را رصد و تحلیل میکنند، قبل از آنکه نتانیاهو مجدداً به عنوان نخستوزیر این رژیم کار خود را شروع کند، به این موضوع اشاره میکردند که با آمدن «بی.بی» به عرصه سیاسی، مجدداً شاهد تنشهای عجیب و غریب در حوزههای امنیتی و اجتماعی خواهیم بود.
این تحلیل نه تنها غلط از آب درنیامد بلکه بسیاری از سیاسیون، کارشناسان، ناظران بینالمللی و حتی خبرنگاران هم به خوبی میدانستند که قرار است چه اتفاقهایی پس از روی کار آمدن مجدد نتانیاهو رخ دهد اما موضوع مغفول طرح احتمال شدت اقدامات وی بود. کارنامه نتانیاهو و به صورت کلی اعضای حزب لیکود به خوبی نشان میدهد که این جریان و نفراتی که در آن از حیث سیاسی رشد پیدا کردهاند، اساساً و عملاً نگاه تند و رادیکال به مسائل امنیتی و اجتماعی دارند که این مساله منبعث از همان گرایشهای سیاسی و حتی مذهبی است.
واقعیت مسلم این است که در هر نقطهای از جهان که سیاست به میان میآید، مسائل مربوط به امنیت، اقتصاد و جامعه هم به عنوان سه ضلع پیرامون آن بروز و ظهور میکند. اینکه در اسرائیل چه اتفاقاتی طی دو دهه قبل رخ داده موضوعی است که پرداختن به آن در این نوشتار نمیگنجد اما واقعیت این است که هر زمان کابینه افراطی و دستراستی در تلآویو تشکیل شده، سیاستهای اتخاذی آنها باعث شده تا مسائل امنیتی هم تغییر شکل دهد و در نهایت داخل و پیرامون سرزمینهای اشغالی را دگرگون کند. حالا هم با آمدن نتانیاهو و قرار گرفتن اشخاصی مانند «ایتمار بنگویر» و «بتسلئیل اسمورتیچ» به عنوان وزرای امنیت داخلی و دارایی اسرائیل نگاهها به وضعیت اجتماعی و امنیتی روز به روز رادیکالتر میشود.
برخی کارشناسان در تلآویو معتقدند نتانیاهو به دلیل احتمال پیوستن برخی طرفها در جامعه عربی به جبهه مقابل، ارتش اسرائیل را به حال آمادهباش قرار داده و به این نتیجه رسیده که ممکن است تنشها جنبه قومی و اجتماعی به خود بگیرد
به عنوان مثال فارغ از حملات اخیر به غزه و کرانه باختری، روز گذشته (دوشنبه) گردان جنین اعلام کرد نظامیان اسرائیل را که به اردوگاه جنین یورش برده بودند با بمب و گلوله مورد هدف قرار داده است. بنا به گزارش رسانهها، هفت سرباز اسرائیل توسط نیروهای فلسطینی زخمی شدند و تعداد کشتهشدگان فلسطینی نیز به هفت تن افزایش یافت. همچنین هلیکوپترهای آپاچی اسرائیل برای اولین بار پس از سالها اهدافی را در کرانه باختری بمباران کردند. ساعاتی بعد هم ارتش اسرائیل اعلام کرد حدود هفت خودروی نظامی که در عملیات جنین به دلیل انفجار بمبهای نیروهای فلسطینی آسیب دیدهاند همچنان در جنین محاصره هستند و ارتش برای خارج کردن آن ساعتهاست تلاش میکند.
آنچه در گزارش رسانههای اسرائیل منتشر شده نشان میدهد که ارتش، نه تنها از طریق حملات هوایی بلکه از طریق یورش زمینی هم در حال تشدید درگیریها در جنین است. در همین راستا عبداللطیف القانوع، سخنگوی حماس نیز اعلام کرد که ما از مقاومت فلسطین و گردانهای القسام که با یورش نیروهای اشغالگر به جنین مقابله کرده و تعدادی از سربازان ارتش اسرائیل را زخمی کردند، حمایت میکنیم و این پیامی برای ادامه مقاومت و مقابله با متجاوزان اسرائیلی است.
آنچه در گزارش رسانههای اسرائیل منتشر شده نشان میدهد که ارتش، نه تنها از طریق حملات هوایی بلکه از طریق یورش زمینی در حال تشدید درگیریها در جنین است و این در حالیست که تلآویو درپی ساخت شهرکهای جدید در کرانه باختری است
تشدید تنش به سبک نتانیاهو
با توجه به حملاتی که به جنین صورت گرفته و بر اساس سوابق رفتار امنیتی کابینه نتانیاهو، بسیاری فکر میکردند که در تلآویو قوه عاقله به سمت کاهش تنش پیش خواهد رفت؛ چراکه در گذشته هر زمانی که ارتش اسرائیل به مواضع فلسطینیها حملهور میشد، در یک بازه زمانی مشخص اوضاع را آرام میکرد که تنشها فروکش کند و سپس بحث مذاکرات و گفتوگو را پیش میکشید؛ اما به نظر میآید که این بار خبری از آن رفتارهای تکراری و همیشگی در جهت آرامسازی محیطی و روانی نیست. روز گذشته (دوشنبه) و به موازات درگیری در جنین و کرانه باختری، نخستوزیر اسرائیل در کمال ناباوری سیاسیون و ناظران اجتماعی و فعالان مدنی، در جلسه پشت درهای بسته کمیته امور خارجه و امنیت پارلمان اسرائیل گفت که ۱۰ گردان از ارتش در حال تمرین سناریوی درگیری با جامعه عربی در یک جنگ فراگیر هستند و با وجود اینکه کافی نیست، اما آنها برای آن روز آماده میشوند. رادیو کان اسرائیل در این خصوص اعلام کرد که ارتش اسرائیل تمریناتی را اجرا کرده که در آنها آغاز درگیری در جامعه عربی همزمان با درگیریها در جبهههای مختلف شبیهسازی شده است. منابع عربی در اسرائیل هم گفتهاند که مشخص نیست دلایل طرح چنین موضوعی در کمیته یاد شده چه بوده و چرا تمریناتی برای مقابله با چنین سناریویی انجام میشوند، در حالی که پیش از این، اعتراضات مسالمتآمیزی و نه بیشتر در جامعه عربی در محکومیت جنگهای خصمانه اسرائیل برگزار شدند اما آمادگی ارتش اسرائیل برای چنین سناریویی، یادآور اقدام این رژیم در کوچاندن ساکنان «کفرقاسم» پس از کشتار در این منطقه در جنگ علیه مصر طی سال ۱۹۵۶ میلادی است. برخی در تلآویو معتقدند نتانیاهو به دلیل احتمال پیوستن برخی طرفها در جامعه عربی به جبهه مقابل، ارتش اسرائیل را به حال آمادهباش قرار داده و به این نتیجه رسیده که ممکن است درگیریهایی که در کرانه باختری و سایر مناطق متعلق به فلسطینیها به وجود آورده، جنبه قومی و اجتماعی به خود گرفته و به انجام اقداماتی علیه وی منجر شود. اما در این راستا شرکای نتانیاهو هم در حال تشدید فضای امنیتی هستند. به عنوان مثال بتسلئیل اسمورتیچ، وزیر دارایی اسرائیل اظهار کرده زمان آن فرارسیده است که «عملیات گستردهای برای از بین بردن لانههای تروریستی در شمال کرانه باختری و بازگرداندن بازدارندگی و امنیت در منطقه، جایگزین فعالیتهای غیر واقعی شود». او تاکید کرد که خواستار تشکیل جلسه فوری کابینه کوچک برای امور سیاسی و امنیتی خواهد شد. از سوی دیگر بحث شهرکسازی در کرانه باختری مطرح است. روز یکشنبه و ساعاتی قبل از حمله به جنین کمیته عالی نقشهکشی و ساخت و ساز اسرائیل اعلم کرد که طرح ساخت بیش از ۴۵۰۰ واحد مسکونی جدید در شهرکهای صهیونیستی کرانه باختری در چارچوب طرح ساخت ۱۰ هزار واحد مسکونی برای یهودیان در این منطقه اجرا خواهد شد. در این خصوص متئو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا ابراز کرد که واشنگتن از تصمیم دولت اسرائیل برای تسریع در اجرای شهرکسازی به شدت ناخرسند بوده و همینطور تغییرات در سازوکار مربوط به ساختوساز شهرکها است. تمامی این مسائل نشاندهنده آن است که نتانیاهو و تیمش در حال اجرای سناریوی جدید با ماهیت مشت آهنین هستند.