اکثر شهروندان ساکن در مناطق «دونتسک» و «لوهانسک» از ایده پیوستن به فدراسیون روسیه حمایت کرده‌اند. همه‌پرسی الحاق مناطق لوهانسک، دونتسک، خرسون و زاپوریژیا به روسیه از جمعه (۲۳ سپتامبر) آغاز شد. این چهار منطقه در مجموع حدود ۱۵درصد خاک اوکراین را تشکیل می‌دهند. مطابق این گزارش، نتایج اولیه حکایت از آن دارد که در جمهوری خلق دونتسک بیش از ۹۹درصد از رأی‌دهندگان خواستار الحاق به روسیه شده‌اند. در لوهانسک هم نتایج مشابهی به دست آمد و بیش از ۹۸ درصد از این ایده حمایت کرده‌اند. مسئولان در هر دو منطقه گفته‌اند تقریبا تمامی آرا شمارش شده‌اند. این همه‌پرسی علاوه بر این دو منطقه، در زاپروژیا و خرسون در جنوب اوکراین هم برگزار شد.
اهمیت مناطق الحاقی به روسیه
یکی از موضوعات مهمی که در این برهه باید مورد توجه قرار گیرد، مربوط به اهمیت ذاتی و ژئوپلیتیک مناطق الحاقی به روسیه است. شهر خرسون در جنوب اوکراین مسلط به دریای سیاه است و مناطق دونتسک و لوهانسک نیز نقطه ثقل قدرت اوکراین در همسایگی روسیه بودند. در چنین شرایطی روسیه عملا مناطق مرزی خود با اوکراین را پاکسازی کرده و فارغ از آن، از طریق تسلط بر منطقه خرسون، بر دریای سیاه نیز تمرکز خواهدداشت. شمارش ۱۴درصد آرای مأخوذه در خرسون نشان داد، ۹۶.۹۷درصد رای‌دهندگان در این منطقه به نفع پیوستن به فدراسیون روسیه رای داده‌اند. در منطقه زاپروژیا هم بررسی ۱۸ درصد آرا نشان داد ۹۸.۱۹ درصد شرکت‌کنندگان در همه‌پرسی خواستار الحاق به روسیه هستند. زاپروژیا همان منطقه‌ای است که به سبب واقع شدن یک نیروگاه اتمی مهم، مورد توجه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد. نتایج رسمی نشان می‌دهد در دونتسک و لوهانسک میزان مشارکت در انتخابات بالای ۸۰درصد بوده‌است. این دو منطقه بعد از کودتای تحت حمایت غرب موسوم به «کودتای میدان» از کی‌یف اعلام استقلال کردند.
فرصتی که اوکراین از دست داد
در ماه‌های ابتدایی جنگ اوکراین، زمینه برای مذاکره مستقیم کی‌یف و مسکو و تفاهم طرفین بر سر استقلال مناطق شرقی و تبدیل آن‌ها به جمهوری‌های خودخوانده وجودداشت. در این میان، مقامات روس تاکید داشتند که دونتسک و لوهانسک تبدیل به جمهوری‌هایی مستقل شوند که نه در سلطه حکومت اوکراین و نه در سلطه حکومت روسیه قرار گیرند. دیگر شرط روسیه برای پایان دادن به جنگ اوکراین، امتناع رسمی اوکراین از پیوستن به ناتو و تبدیل شدن آن به کشوری بی‌طرف بود. اما در نهایت مقامات اوکراینی و شخص زلنسکی رئیس جمهور این کشور، به دستورآمریکا و انگلیس زیر میز مذاکره زدند. واشنگتن و لندن به زلنسکی وعده دادند نهایت حمایت‌های ممکن را برای ادامه جنگ و امتیازگیری از روسیه، صورت خواهندداد. زلنسکی نیز فریب همین وعده‌ها را خورد. اکنون روسیه پروسه الحاق مناطق شرقی را به خاک خود آغاز کرده‌است. در بهترین حالت، سرنوشتی مانند جزیره کریمه در انتظار مناطق جداشده خواهد بود.
سخنرانی مهم پوتین
همه‌پرسی الحاق مناطق لوهانسک، دونتسک، خرسون و زاپوریژیا به روسیه از جمعه (۲۳ سپتامبر) آغاز شد. این چهار منطقه در مجموع حدود ۱۵ درصد خاک اوکراین را تشکیل می‌دهند. پیش از این، خبرگزاری تاس روسیه گزارش داد روند الحاق منطقه دونباس، خرسون و زاپوروژیای اوکراین به روسیه روز ۳۰ سپتامبر (هشتم مهرماه) تکمیل خواهدشد. اوکراین و کشور‌های غربی همه‌پرسی‌ها را ساختگی خوانده و مدعی هستند نتایج این همه‌پرسی‌ها از قبل تعیین شده‌اند. پیشتر، وزارت دفاع انگلیس مدعی شد ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه احتمالا الحاق «بخش‌های اشغال شده اوکراین» به فدراسیون روسیه را در سخنرانی جمعه (۳۰سپتامبر، هشتم مهر) در پارلمان این کشور اعلام خواهدکرد. روسیه در ماه فوریه (اسفند گذشته) دو جمهوری خودخوانده دونتسک و لوهانسک را به عنوان مناطق مستقل به رسمیت شناخت. پوتین از ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ (پنجم اسفند ۱۴۰۰) بعد از به رسمیت شناختن استقلال این دو جمهوری از اوکراین، از آغاز «عملیات ویژه نظامی در اوکراین» خبر داد و هدف خود را از این اقدام، نازی‌زدایی اوکراین، خلع سلاح این کشور، رفع نگرانی‌های امنیتی خود و اجابت درخواست کمک لوهانسک و دونتسک اعلام کرد.
باخت و دیگر هیچ
بدون شک زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین و غربگرایان این کشور اصلی‌ترین بازندگان تحولات اخیر در اوکراین محسوب می‌شوند. اکنون در سپتامبر۲۰۲۲ میلادی، برخلاف آنچه غرب وعده داده‌بود نه خبری از عضویت اوکراین در اتحادیه‌اروپاست و نه این کشور به پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) پیوسته است. فراتر از آن، اوکراین عملا به کشوری تجزیه شده و زمینی سوخته تبدیل شده که مسلما کسی آینده‌ای برای ایجاد ثبات‌امنیتی، اقتصادی و سیاسی در آن متصور نیست. نتیجه بازی مستقیم کی‌یف در زمین آمریکا و اعضای اروپایی ناتو، چیزی جز شکست نبوده‌است. قطعا زلنسکی ناچار خواهدبود در آینده‌ای نزدیک در خصوص این «بازی دوسرباخت» لب به سخن بگشاید ....
محمد علیزاده - گروه بین‌الملل