به گزارش شفاآنلاین: محمدرضا ظفرقندی، رییس کل پیشین سازمان نظام پزشکی ایران، نیز از کمیاب شدن سرم در بیمارستان‌ها و سهمیه‌بندی آن خبر داد. استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در توئیتر خود نوشت: «چرا سرم کمیاب است؟ در اکثر بیمارستان‌ها سرم برای درمان بیماران سهمیه‌بندی شده است. حتی برای بیمارانی که نیاز به عمل جراحی دارند سرم‌های مورد نیاز وجود ندارد. علت کمبود ناگهانی سرم در کشور چیست؟ سلامت مردم و درمان بیماران بر امور دیگر مقدم است.»
این در حالی است که چندی قبل هم سازمان غذا و دارو اقدام به سهمیه‌بندی توزیع سرم در کشور کرد. از همان موقع نیز زمزمه‌هایی بابت کمبود سرم و توزیع نامناسب آن در میان منتقدان به گوش رسید، اما سازمان غذا و دارو صدور آن بخشنامه را تنها به خاطر کنترل بیشتر توزیع سرم اعلام کرد. حال این روزها نه تنها در داروخانه‌ها بلکه در بیمارستان‌ها نیز سرم یافت نمی‌شود. برخی مدعی‌اند بعضی بیمارستان‌ها سرم را تا یک میلیون تومان از بازار آزاد خریداری می‌کنند و آن را ۵ میلیون تومان به بیمار می‌فروشند. برخی نیز مصرف بیش از حد سرم را ناشی از گرمازدگی و بیماری‌های مختلف زائران اربعین می‌دانند.
در همین راستا حسین شمالی، مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو در مورد وضعیتی که برای کمبود سرم در کشور به وجود آمده است، گفت: «در حال حاضر تولید سرم در کشور بیش از نیاز معمول ما نسبت به سال‌های قبل بوده است و با تمام ظرفیت در حال تولید سرم هستیم. از سوی دیگر مصرف سرم به دلیل فصل گرما، شیوع برخی از بیماری‌ها و دلایل دیگر در کشور بیش از سال‌های قبل بوده و از حد طبیعی مصرف خود فراتر رفته است.» شمالی تصریح کرد: «برای اینکه بتوانیم این کمبود را رفع و مصرف سرم را مدیریت کنیم، در حال وارد کردن آن هستیم. در حال حاضر محموله‌های زیادی از سرم وارد کشور و از گمرک ترخیص شده‌اند. امیدواریم طی یک یا دو هفته آینده با توزیع این سرمها در کشور مساله کمبود‌ش حل شود.»
از طرفی امیرمهدی موسوی، سرپرست مرکز پزشکی خاص شرق، مدعی است که «همچنان تعداد زیادی از مراکز دیالیز از بابت تامین کافی و به‌موقع سرم تزریقی خود نگران هستند.»
یک متخصص بیماری‌های عفونی نیز با اعلام این که تامین داروهایی که برای تقویت پاسخ سیستم ایمنی بدن تجویز میشود با محدودیت مواجه شده است، گفت: «قسمت مهم درمان بیماران کوویدی تامین مایعات کافی است و اگر سرم برای این بیماران تامین نشود، طبیعتا مرگ‌ومیر بالا می‌‌‌رود. سهمیه سرمها در بیمارستان محدود شده و این موضوع درمان کووید را هم با مشکل مواجه کرده است.» اما وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو شرایط را تا این حد بحرانی نمی‌دانند و معتقدند با اصلاح سیاست‌‌‌های ارزی و اجرای طرح دارویاری، این مشکل حل‌شدنی است. با وجود این، طی هفته‌های گذشته بیماران بسیاری به‌دلیل کمبود یا حتی نایابی دارو با مشکلات بسیاری مواجه شده‌اند.
سرم در بیمارستان‌ها نیست!
دکتر محمد مهدی قیامت رییس سابق انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه ایران نیز کمبود سرم در بیمارستان‌ها را تایید کرد و گفت: متاسفانه این روزها با کمبود بحرانی سرم برای بیماران مواجه شده‌ایم. چند روز پیش بیماری در یکی از بیمارستان‌های مطرح تهران به دلیل کمبود سرم در داروخانه‌ها سرگردان شده بود. سونامی کمبود سرم به بیمارستان‌های خصوصی تهران هم رسیده است چه برسد به بیمارستان‌های دولتی و شهرستان‌ها؛ البته سرم در بیمارستان‌های خصوصی کمبود دارد ولی در بیمارستان‌های دولتی فاجعه است.
مدیرعامل بیمارستان ایرانمهر درخصوص دلیل کمبود سرم در بیمارستان‌ها اظهار کرد: به نظرم این مسائل به خاطر سوءمدیریت و عدم تمرکز و پیوستگی در برنامه‌ها است. این روزها یک نیروی مدیریتی، منسجم و هوشیاری که بتواند مشکلات دارویی را به صورت پیوسته برنامه‌ریزی کند در کشور وجود ندارد. در حال حاضر با هر کمبودی تمرکز مسوولان ذی‌ربط به آن دارو است، تنها همان دارو را تامین می‌کنند به موازات آن داروی دیگری با کمبود روبه‌رو میشود. بنابراین دیدگاه جامع‌نگر در کشور وجود ندارد. مسوولان مربوطه برای حل بحران کمبود دارو و سرم و دیگر موارد برنامه بلندمدتی ندارند. این در حالی است که سرم یکی از حیاتی‌ترین نیاز بیماران است. نباید بیماران را به خاطر کمبود سرم از دست بدهیم. مدیریت پراکنده منجر به کمبود دارو و سرم در کشور شده است.
شرایط اضطراری مرزها
دکتر علی فاطمی نایب‌رییس انجمن داروسازان ایران نیز با اشاره به دلیل کمبود سرم در کشور گفت: این روزها توزیع سرم به صورت عمومی میان داروخانه‌ها انجام نمی‌شود. اما براساس گزارش‌ها تولید سرم در کشور به اندازه همیشه است. روزانه ۴۰۰ هزار واحد در کشور تولید میشود، بنابراین سرم به نسبت نیاز ماهانه یعنی بین ۱۰ تا ۱۲ میلیون تولید میشود. اما موضوع اصلی این است که میزان تولید و مصرف سرم در کشور با هم برابر است. این در حالی است که با توجه به بیماری کرونا و فصل تابستان وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو باید برخی داروهای حیاتی مانند سرم را ذخیره استراتژیک کنند. سال گذشته در پیک پنجم نیز با بحران کمبود سرم مواجه شدیم و چنین مواردی برای مسوولان تجربه نشده است. البته تولیدکنندگان سرم داخلی بیش از ظرفیت در حال تولید هستند و حتی قرار بود تعداد قابل توجهی نیز برای جبران کمبود سرم وارد کنند. همچنین اولویت توزیع سرم طبق بخشنامه جدید بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است. بنابراین کمبود اصلی در داروخانه‌ها و مراکز سرپایی است. وی افزود: این روزها کمبود سرم در داروخانه‌ها مشهود است. درمانگاه‌ها و مراکز درمانی سرپایی دچار کمبود سرم شدند. البته بخشی از این کمبود به دلیل مراسم اربعین است، زیرا حدود ۳ میلیون زائر ایرانی به عراق سفر کردند. وزارت بهداشت نیز ملزم به تامین نیازهای بهداشتی این افراد در مرزها بود. برخی نیز از گرمازدگی زائران سخن می‌گویند، پس این کمبود در این برهه کمی به خاطر شرایط اضطراری مرزها بوده است. از سوی دیگر هنگام بازگشت زائران است، تعدادی از آنها به بیماری‌های متفاوتی از جمله وبا و کرونا مبتلا شدند که باز هم نیاز اساسی آنها سرم است. بنابراین تعداد قابل توجهی سرم در مرزها است. در هر صورت سرم به اندازه مصرف همیشگی تولید میشود، اما با توجه به شرایط فصلی و اربعین دچار کمبود شدیم.
دکتر فاطمی تاکید کرد: وزارت بهداشت باید بیماری‌های فصلی و راهپیمایی اربعین را پیش‌بینی و اقدامات لازم را انجام می‌داد و بخشی از سرم را وارد می‌کرد؛ چرا که این روزها سرم‌های داخلی پاسخگوی کمبود سرم مورد نیاز نیست. البته متاسفانه ردپای سرم در بازار سیاه نیز مشاهده شده است.
در حال حاضر وزارت بهداشت توزیع سرم را محدود به بیمارستان‌ها و دیگر مراکز درمانی کرده است بنابراین کمبود آنها عجیب است. به نظرم باید بازرس ویژه‌ای در این خصوص وارد بیمارستان‌ها شود، چرا بیماران باید برای سرم پول بیشتری پرداخت کنند؟!
او ادامه داد: مسوولان گاه براین عقیده‌اند که ذخایر استراتژیک دارویی داریم اما در عمل هم چنین ذخیره‌ای وجود ندارد. اگر سرم و داروهای حیاتی را ذخیره می‌کردیم در این مواقع می‌توانیم از آن استفاده کنیم. این در حالی است که کشوری مانند ایران که همیشه در معرض تهدید، کرونا و حوادثی مانند سیل و زلزله است، هیچ ذخیره استراتژیک دارویی ندارد. چنین امری بسیار نگران‌کننده است. هیچ یک از دولت‌های سابق و فعلی در انجام این امر پیش‌قدم نشدند. این در حالی است که همیشه سخن از ذخایر استراتژیک بوده اما عملی نشده است. به نظرم اگر برای یک ماه سرم ذخیره داشتیم امروزه بیماران سرگردان نمی‌شدند. متاسفانه این موارد را برنامه‌ریزان در وزارت بهداشت جدی نمی‌گیرند.
چالش تولید سرم
اما در این میان دکتر سیدموید علویان، رییس سازمان نظام‌پزشکی تهران دلیل کمبود سرم را کاهش تولیدات داخلی می‌داند و گفت: به نظرم تنها راه پیگیری کمبود سرم ورود مجلس به این قضیه است. البته این روزها به دلیل حذف عجله‌ای و بدون در نظر گرفتن عواقب ارز حمایتی، تولیدکنندگان داخلی را برای تهیه مواد اولیه دچار مشکل کرد. درست است که این ارز منجر به سوءاستفاده‌هایی بود، ولی حذف آن می‌توانست به صورت تدریجی اتفاق بیفتد. به همین دلیل تولید سرم داخلی به نصف کاهش پیدا کرده است. همچنین با چنین وضعیتی در ۶ ماه آینده با کمبود دارو نیز روبه‌رو می‌شویم. شرکت‌های تولیدی نقدینگی لازم را ندارند.
وی افزود: تولیدکنندگان داخلی برای حفظ تولید به نقدینگی نیاز دارند. در این رابطه دولت از طریق بانک‌ها به تولیدکنندگان کمک مالی کند تا میزان تولید مانند گذشته افزایش پیدا کند. البته وزارت بهداشت باید این موارد را پیش‌بینی می‌کرد. پیش‌بینی به معنای ذخیره استراتژیک دارو و سرم مورد نیاز حداقل یک ماه نیاز مردم است.
سرم تولید میشود اما توزیع ایراد دارد!
انتقادها از کاهش تولید سرم داخلی در حالی است که دکتر محمد عبده‌زاده، رییس هیات‌مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران با تاکید بر تولید شبانه‌روزی سرم داخلی گفت: برخلاف تصورات تولیدکنندگان داخلی به صورت شبانه‌روزی مشغول به تولید سرم هستند. در حال حاضر ۵ شرکت از جمله فرآورده‌های تزریقی، داروسازی ثامن، کارخانجات دارو پخش، شیراز سرم و داروسازی شهید قاضی با جدیت کامل حتی بیش از ظرفیت سرم تولید می‌کنند. این شرکت‌ها ۱۵ میلیون سرم ماهانه تحویل می‌دهند. مدیریت توزیع و برنامه‌ریزی آن با سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت است.
∎