خبرنگار جماران با بررسی اسناد شرکت پالایش نفت آبادان نشان میدهد که هر لیتر بنزین صادراتی در سال 1399 به قیمت حدود 4290 تومان به مشتری خارجی فروختهشده یعنی قیمت بنزین بر اساس فوب خلیجفارس چند برابر نرخی است که مردم ایران خریداری میکنند، لااقل در سال 1399 صحت نداشته باشد. ابهام عجیبتر در سند مربوط به درآمدهای داخلی پدیدار شده است چراکه مطابق آن، هر لیتر بنزینی که به داخل فروختهشده است حدود 5153 تومان حسابشده است! از بهار 1401 بخشی از صورتهای مالی شرکتهای دولتی در سامانه کدال قرار گرفت. تاکنون صورتهای مالی بیش از 370 شرکت زیرمجموعه نهادهای دولتی منتشرشده است.
سود و زیان شرکت پالایش نفت آبادان
شرکت پالایش نفت آبادان به عنوان یکی از شرکتهای فرعی شرکت ملی پالایش و پخش فراوردههای نفتی ایران فعالیت میکند. این شرکت در پایان سال مالی 1399 با وجود درآمد عملیاتی 101 هزار میلیارد تومانی، 413 میلیارد تومان سود خالص حاصل کرده است رقمی که در مقایسه بازیان خالص 3800 میلیارد تومانی سال 98 حاکی از افزایش قابلتوجهی است. البته این افزایش در حالی رخداده است که درامدهای عملیاتی سال 1399 این شرکت نسبت به درآمدهای عملیاتی سال 1398، بیش از 11.5 هزار میلیارد تومان افزایشیافته است. صورتهای مالی این شرکت نشان میدهد که در فاصله تنها دو سال، درآمدهای عملیاتی شرکت از 52 هزار میلیارد تومان در سال 1397 به 101 هزار میلیارد تومان در سال 1399 جهش پیداکرده است. علت این امر را میتوان در مصوبه شورای عالی سران قوا در سال 1398 دانست که تصمیم گرفته شد بهای بنزین داخلی افزایش یابد. استدلال موافقان این طرح در سال مذکور به این صورت بود که در پی افزایش نرخ ارز در کشور، نرخ ریالی هر لیتر بنزین بیشتر از رقمی که مردم پرداخت میکردند بود لذا دولت برای کاهش این فاصله اصطلاحاً دست به واقعی کردن قیمتها زده است. از سوی دیگر با افزایش درآمدهای عملیاتی، بهای تمامشده این درآمدها نیز با جهش مواجه بوده است بهگونهای که بهای تمامشده درآمد عملیاتی این شرکت از حدود 47 هزار میلیارد تومان در سال 1397 به حدود 95 هزار میلیارد تومان در سال 1399 رسیده است. صورتهای مالی بیانگر این نکته است که این جهشها به دلیل افزایش نرخ تسخیر ارز در صورتهای مالی این سالها از 15 هزار تومان به ازای هر یورو به 27 هزار تومان رسیده است. بهطور خلاصه میتوان گفت که اگرچه افزایش نرخ ارز در کشور منجر به افزایش درآمدهای این شرکت از طریق افزایش نرخ ریالی بنزین شده است، اما هزینههای آن را نیز به طرز شگفتآوری افزایش داده است. حال با تمام این اوصاف باید دید چرا در سال 99 علیرغم افزایش 11.5 هزار میلیارد تومانی درآمد عملیاتی و سود عملیاتی 9.7 هزار میلیارد تومانی تنها 413 میلیارد تومان سود حاصلشده است؟ پاسخ این سؤال در نرخ ارز است. صورت مالی شرکت نشان میدهد که مبلغ 9.2 هزار میلیارد تومان هزینه غیرعملیاتی از میزان سود عملیاتی این شرکت کسر شده است که بنابر یادداشتهای توضیحی، این مبلغ بابت تسویه بدهی ارزی شرکت در قبال تسهیلاتی بوده که از چین اخذ شده است. اما چرا نرخ ارز در این میان مهم است؟ بنابر گزارش حسابرسان نرخ یوان محاسبهشده برای پرداخت این بدهی 3487 تومان است یعنی افزایش نرخ ارز حتی هزینههای مرتبط با تسویه بدهیهای ارزی این شرکت را نیز افزایش داده است.
نرخ بنزین جهانی
حامیان طرح افزایش قیمت بنزین در سال 98 نرخ بازار سیاه دلار در کشور را مبنای محاسبه قیمت یک لیتر بنزین در کشورهای همسایه قرار میدادند و میگفتند نرخ ریالی بنزین باید افزایش یابد تا هم از قاچاق سوخت جلوگیری شود و هم یارانه پنهان حذف شود. این کارشناسان معتقد بودند که نرخ بنزین پس از رسیدن به قیمت 3 هزارتومانی برای هر لیتر، باز هم با قیمت واقعی خود فاصله دارد و باید این نرخ چند برابر افزایش پیدا کند. حالا صورتهای مالی سال 1399 یعنی سال بعد از اجرای طرح بنزینی، نشان دهنده یک نکته ابهامبرانگیز است. محاسبات خبرنگار جماران نشان میدهد، هر لیتر بنزین صادراتی در این سال به قیمت حدود 4290 تومان به مشتری خارجی فروختهشده است یعنی این ادعا که قیمت بنزین بر اساس فوب خلیجفارس چند برابر نرخی است که مردم ایران خریداری میکند، لااقل در سال 1399 صحت نداشته باشد. اما ابهام عجیبتر در سند مربوط به درآمدهای داخلی پدیدار شده است چراکه مطابق آن، هر لیتر بنزینی که به داخل فروختهشده است حدود 5153 تومان حسابشده است. یعنی بهطور واضح قیمت بنزین فروختهشده به مشتری خارجی در سال 1399 ارزانتر از بنزین فروختهشده به مشتری داخلی بوده است. در یادداشت صورت مالی این شرکت، مشخصشده که از قبال همین نحوه محاسبه مبلغ 43 هزار میلیارد ما به تفاوت یارانه و نرخ مصوب دولت به عنوان درآمدهای عملیاتی این شرکت افزودهشده است. نکته مهم دیگر مسئله یارانه پنهان است. همانطور که گفته شد قیمت بنزین با جهشی مواجه شد که عمدهترین دلیل اتخاذ آن سیاست، کاهش یارانههای پنهانی بود که دولت برای بنزین میپرداخت. بر اساس صورتهای مالی سال 1398 و 1399 و همچنین اطلاعاتی که در خصوص سال 1397 در صورت مالی سال 1398 آمده میتوان روند تغییرات مقداری آنچه یارانه پنهان خوانده میشود را به دست آورد. در همین خصوص مبالغ اظهارشده تحت عنوان یارانه پنهان به ازای هر لیتر در سالهای 1397، 1398 و 1399 محاسبهشده است. بهطور که سال 1399؛ 3688 تومان؛ سال 1398؛ 3529 تومان و سال 1397، 1856 تومان بوده است. این اعداد نشان میدهد، هدف اصلی طرح افزایش قیمت بنزین که کاهش میزان یارانه پنهان بنزین بوده نهتنها محقق نشده است بلکه منجر به افزایش مبلغ یارانه پنهان ادعایی شده است.