به گزارش گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس، مجموعه بزرگ روزشمار جنگ ایران و عراق اولین اثر پژوهشی و منحصر به فرد در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است که در حال انتشار است. این روزشمار‌ها شامل مقاطع جنگ قبل از جنگ، دوران جنگ تحمیلی و دوران پس از جنگ و همچنین روزشمار‌های موضوعی هستند.
کتاب «انقلاب دوم» جدیدترین اثر منتشرشده در حوزه روزشمار است که شامل مقطع زمانی مهمی است به طوری که وقایع مهمی در این دوره زمانی رخ داده و در مسائل مختلف سیاسی، نظامی، امنیتی و بین‌الملل تأثیرگذار بوده است. بر این اساس با «محمدعرفان کریمی» مدیر گروه روزشمار مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس و «علیرضا محسنی ابوالخیری» نویسنده به گفت‌وگو پرداختیم.
محمدعرفان کریمی مدیر گروه روزشمار مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با بیان اینکه در روزشمار‌های دوران جنگ ایران و عراق دوره‌ای با عنوان «جنگ ماقبل جنگ» داریم، اظهار داشت: به طور مشخص روزشمار‌های «جنگ ما قبل جنگ» از ۲۱ بهمن سال ۱۳۵۷ شروع و تا ۳۰ شهریور ۱۳۵۹ پایان می‌یابد. در این دوره جنگ آغاز نشده است اما درگیری‌ها و کشمکش‌های سیاسی بین ایران و عراق ادامه دارد.
مدیر گروه روزشمار مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با بیان اینکه از این مقطع به عنوان مقطع زمینه‌سازی یاد می‌شود، افزود: طبق تقسیم‌بندی که در طراحی اولیه انجام‌شده است، ۹ دوره روزشمار برای مقطع «جنگ ماقبل جنگ» طراحی شده است که البته برخی از این دوره‌ها با دو جلد روزشمار پوشش داده شده است.
کریمی ادامه داد: کتاب پنجم نیز جزء همین دسته روزشمار‌ها است که در مقطع «زمینه‌سازی» تعریف می‌شود. این دوره آبستن حوادث بسیار سیاسی، نظامی و امنیتی است. در واقع بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی یک سری بحران‌های داخلی و کشمکش‌های سیاسی در داخل کشور داریم، از طرفی روابط بین‌الملل به هم خورده است و با تسخیر لانه جاسوسی یک بحران در روابط ایران و آمریکا پیش می‌آید که خودش آغاز اتفاقات دیگر است.
وی با اشاره به انتشار جلد اول از کتاب پنجم روزشمار جنگ ایران و عراق گفت: جلد اول از کتاب پنجم روزشمار جنگ ایران و عراق با عنوان «انقلاب دوم» شامل دوره زمانی ۱۳ آبان تا ۱۰ آذر سال ۱۳۵۸ است.
کریمی با اشاره به اینکه تسخیر لانه جاسوسی آمریکا از مهم‌ترین رخداد‌های روزشمار «انقلاب دوم» است، اظهار داشت: عنوان کتاب پنجم نیز برگرفته از این رخداد است. البته در این کتاب به مطالب مهم دیگری ازجمله مباحث مربوط به قانون اساسی، گروه‌های معارض نظام، استعفای دولت موقت، کشمکش‌ها و بحرانی که بین ایران و آمریکا به وقوع می‌پیوندد، پرداخته‌شده است.
مدیر گروه روزشمار مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس به تیم نویسندگان روزشمار «انقلاب دوم» اشاره کرد و توضیح داد: تیمی متشکل از «علیرضا محسنی ابوالخیری»، «یعقوب نعمتی» و «هانیه مرشدی» تدوین روزشمار پنجم را بر عهده داشتند. در واقع تدوین اولیه کتاب بر عهده «دکتر محسنی» بوده است، نظارت و تکمیل بر عهده «یعقوب نعمتی» و ویرایش محتوایی توسط «هانیه مرشدی» انجام شده است.
در ادامه با نویسنده کتاب «علیرضا محسنی ابوالخیری» نویسنده روزشمار پنجم از مجموعه روزشمار‌های جنگ ایران و عراق به گفت‌وگو پرداختیم. وی با اشاره به کتاب «انقلاب دوم» اظهار داشت: این کتاب جلد اول از کتاب پنجم مجموعه بزرگ جنگ ایران و عراق است که توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس منتشر شده است.
نویسنده کتاب «انقلاب دوم» مدت زمان لازم برای پژوهش و نگارش این روزشمار را دو سال بیان کرد و افزود: در طرح اولیه قرار بود این کتاب در یک جلد و در یک بازه زمانی ۶۲ روزه یعنی از ۱۳ آبان ۱۳۵۸ تا ۱۴ دی ۱۳۵۸ منتشر شود، ولی اقتضای این دوره به عنوان دوره‌ای آکنده از تغییر و تحولات مهم و تعیین در سرنوشت نظام جمهوری اسلامی ایران، حجم کتاب را بیش از حدّ تصور کرد؛ لذا این تدبیر در نظر گرفته شد که این کتاب در دو جلد منتشر شود و نقطه تمایز این دو جلد را همه‌پرسی قانون اساسی قرار دادیم.
وی گفت: به این ترتیب کتاب «انقلاب دوم» یک دوره زمانی ۲۸ روزه از ۱۳ آبان ۱۳۵۸ تا ۱۰ آذر ۱۳۵۸ است و اولین روز از جلد دوم، روز همه‌پرسی قانون اساسی است. جلد دوم هم مراحل پژوهش و تدوین را می‌گذراند.
ابوالخیری با اظهار به اینکه این روزشمار از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی تا پیش از شروع جنگ به‌عنوان دوره‌ای که زمینه جنگ در آن شکل گرفت به دنبال پاسخ به این پرسش است که چرا جنگ آغاز شد، بیان کرد: کتاب «انقلاب دوم» به‌عنوان روزشماری که دوره پیش از جنگ را موردبررسی قرار می‌دهد در پاسخ به همین پرسش منابع اولیه و ثانویه موجود را موردبررسی تاریخی قرار داده است.
نویسنده کتاب «انقلاب دوم» به روش تحقیق خود برای نگارش این جلد از روزشمار اشاره کرد و گفت: منابع مورداستفاده در این کتاب، منابع ارزشمند موجود در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس هستند، کما اینکه از منابع ثانویه نیز بهره کافی برده شده است.
وی با اظهار به اینکه شیوه نگارش کتاب و روش ارائه مطالب، روش گزارش‌نویسی منحصر به فرد مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است، توضیح داد: در این روش هر روز شامل چندین گزارش منسجم و سازمان‌یافته شبیه یک مقاله کوچک هستند که با یک شماره از یکدیگر متمایز می‌شوند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از روش توصیفی بدون تحکم نظری برای ارائه حداکثر عینیت تاریخی استفاده شده است.
ابوالخیری در ادامه به محتوای کتاب «انقلاب دوم» پرداخت و عنوان کرد: کتاب «انقلاب دوم» به مرور و توصیف وقایع یکی از نهاد‌های مهم و سرنوشت‌ساز نظام جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد. در طول این مقطع ۲۸ روزه به نوع رابطه با نظام خارج و جزئیات ساختاری این نظام تحت عنوان قانون اساسی در آستانه همه‌پرسی می‌پردازد.
نویسنده کتاب «انقلاب دوم» افزود: در این دوره زمانی وقایعی به وقوع پیوستند که هرکدام نقطه عطفی در روند نظام جدید هستند و برخی هم به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم زمینه‌ساز آغاز جنگ عراق علیه ایران از جمله تسخیر سفارت آمریکا در تهران و آغاز کشمکش علنی ایران با متحدانش، وجود تنش در مناسبات ایران با عراق، کشمکش در مناطق کردنشین غرب ایران بین حکومت مرکزی و گروه‌های مخالف و در نهایت کشمکش‌های داخلی گروه‌های سیاسی بر سر قانون اساسی می‌شوند.
وی بیان کرد: در یک چشم‌انداز در دوره زمانی کتاب «انقلاب دوم»، ایران در معرض تنش‌های گوناگون داخلی و خارجی قرار گرفت که این فضا، فضایی مساعد برای ضعیف نشان دادن عوامل دفاعی امنیتی ایران فراهم کرد که از دیدگاه دولت عراق فرصتی مناسب برای تجاوز به خاک ایران برای تحقق بخشیدن به داعیه منطقه‌ای خودش محسوب می‌شد.
ابوالخیری در خصوص چرایی عنوان کتاب گفت: عنوان «انقلاب دوم» بر مبنای زمینه تاریخی دوره کتاب در ارتباط با سیر تکمیلی انقلاب ایران و تکمیل دگرگونی نظام سیاسی ایران بعد از انقلاب انتخاب شده است. در این دوره حرکت انقلابی ملت ایران در تداوم انقلاب اسلامی ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، که با طرد دیکتاتوری و برقراری آزادی همراه بود وارد مرحله بعدی یعنی طرد استعمار و کسب استقلال تحت عنوان انقلاب دوم شد. همچنین در این دوره نظام سیاسی ایران در دنباله دگرگونی و انقلاب سابق خود که تحت عنوان جمهوری اسلامی رخ داده بود با ترسیم جزئیات ساختاری در چارچوب قانون اساسی چهره‌ای کامل به خود گرفت.
انتهای پیام/ 118
∎