میثم لباف خانیکی روز جمعه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: کاوش و مطالعات در ویرانشهر فاروج طی تفاهم نامه منعقد شده با میراث فرهنگی و موزه لوور فرانسه از ۲ سال قبل آغاز شد و فصل سوم کاوش ها در این محوطه تاریخی نیز به تازگی به پایان رسید.
وی با بیان این که کاوش های مشترک ایران و فرانسه در این محل تا ۲ سال دیگر ادامه خواهد یافت افزود: طی کاوش های فصل سوم نیمی از دروازه غربی این محوطه خاکبرداری شد که پلانی از دروازه های دوره های اشکانی است.
لباف خانیکی با بیان این که قدمت این محوطه هزار و ۷۰۰ تا ۲ هزار سال تخمین زده شده است افزود: سازه این دروازه و ابعادی که دارد نشان دهنده اهمیت و رونق اقتصادی و اجتماعی ویرانشهر فاروج است و همانطور که حدس می زدیم این محوطه استقراری مهم نقش مرکز مدیریتی حکومت در دره اترک را داشته و معبر تردد این سکونتگاه بوده است.
سرپرست هیات باستانشناسی ویرانشهر فاروج با بیان اینکه بقایای معماری نشان می‌دهد این محوطه را حصاری مربع شکل محصور کرده است گفت: براساس شواهد اولیه، حصاری مربعی شکل این محوطه ۱۴ هکتار است که هر ضلع آن ۳۵۰ متر بوده و در داخل این حصار محوطه محصور دیگری است که حصاری به اضلاع ۹۰ متر ارگ یا حاکم نشین را محافظت می کرده است.
وی افزود: کاوش‌های سال گذشته نیز آثاری از یک مجموعه معماری را در محل تپه‌ای که در بخش جنوبی محوطه واقع شده است، آشکار ساخت.
وی خاطرنشان کرد: کاوش‌هایی که در محل دروازه غربی این سکونتگاه انجام شد نشان داد که در طرفین این دروازه دو برج با پلان مستطیل شکل قرار داشته و فضای داخلی هر برج مشتمل بر تالاری به طول ۵/۹ و عرض ۴ متر بوده است.
لباف خانیکی افزود: ساختار دروازه و سازه‌های الحاقی در طول حداقل سه دوره معماری دچار تغییراتی شده که با توجه به شواهد مکشوفه از اوایل دوره اشکانی تا اواسط دوره ساسانی به طول انجامیده است.
وی گفت: علاوه بر بقایای معماری، مقادیر قابل توجهی از قطعه سفال‌های شاخص دوره اشکانی و ساسانی از لایه‌های فرهنگی این محوطه به دست آمده که معیار مناسبی برای شناسایی و گونه‌شناسی سفال‌های دوره تاریخی ناحیه شمال خراسان را فراهم می‌آورد.
این باستان‌شناس گفت: بقایای معماری و سفال‌های ویرانشهر از این جهت اهمیت دارد که پیش از این مراکز جمعیتی اشکانی با این مقیاس، تنها در خارج از مرزهای ایران و بیشتر در جنوب ترکمنستان مورد کاوش و مطالعه قرار گرفته بود و دسترسی به اطلاعات آنها همواره با مشکلات همراه است.
وی خاطرنشان کرد: این محوطه در منطقه‌ای واقع است که به ظنّ اغلب تاریخ‌نگاران و باستان‌شناسان خاستگاه پادشاهان اشکانی و شکل گیری نخستین مراکز اداری و سیاسی آن هاست.
محوطه ویرانشهر نخستین بار در سال ۱۳۵۵ توسط هیأتی از باستان‌شناسان ایتالیایی به سرپرستی روبرتا ونکو ریچاردی از دانشگاه تورین شناسایی شد.
این مکان در ۱۰ کیلومتری شمال شهرستان فاروج و در استان خراسان‌شمالی قرار دارد.
فصل اول مطالعات باستانشناسی محوطه تاریخی ویرانشهر فاروج با هدایت گروهی متشکل از باستان شناسان دانشگاه تهران و موزه لوور پاریس آغاز شد. مطالعات باستانشناسی در این محوطه تاریخی به‌عنوان بخشی از فعالیت‌های مشترک دانشگاه تهران با موزه لوور پاریس تعریف و بر اساس تفاهم‌نامه پنج‌ساله پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور انجام می‌شود
این منطقه که سرچشمه‌های اترک را در خود جای داده است از دیرباز موردتوجه جوامع انسانی قرار داشته و عبور یکی از مهم‌ترین شریان‌های ارتباطی شرق به غرب بر اهمیت زیستی آن منطقه افزوده است.
از هزار و ۳۱۵ اثر تاریخی شناخته شده خراسان شمالی ۶۵۵ اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده که ۵۱۱ مورد آن اثر تاریخی، ۵۴ اثر طبیعی، ۷۵ اثر ناملموس و ۲۰ اثر منقول تاریخی است.