حجتالاسلام والمسلمین هادی عباسی، مدرس سطح عالی حوزه علمیه با اشاره به شرح دعای روز بیست و چهارم ماه مبارک رمضان گفت: در دعای این روز میخوانیم: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ فِیهِ مَا یُرْضِیکَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِمَّا یُؤْذِیکَ وَ أَسْأَلُکَ التَّوْفِیقَ فِیهِ لِأَنْ أُطِیعَکَ وَ لا أَعْصِیَکَ یَا جَوَادَ السَّائِلِینَ؛ خدایا در این ماه آنچه تو را خشنود میکند از تو درخواست میکنم و از آنچه تو را ناخشنود میکند به تو پناه میآورم و از تو در این ماه توفیق اطاعت و ترک نافرمانیت را خواستارم، ای بخشنده به نیازمندان».
وی در شرح فراز «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ فِیهِ مَا یُرْضِیکَ» افزود: اولین خواسته انسان در روز بیست و چهارم ماه رمضان این است که خداوند آنچه موجب خشنودی او است به انسان عطا کند، به عبارتی این فراز درخواستِ موجبات رضایت و خشنودی خدا است و عملی مورد رضایت خداست که حسن فعلی و حسن فاعلی داشته باشد، حسن فعلی به معنای صحیح انجام شدن عمل است به طوری که مطابق با شریعت و دستورات الهی باشد و مهمترین وظیفه شرعی انجام واجبات و ترک محرمات است.
این مدرس حوزه عنوان کرد: امام سجاد(ع) میفرمایند: «من عمل بما افترض الله علیهم، فهو ـ من ـ خیر الناس؛ هر کس به آنچه که خدا بر او واجب کرده عمل نماید، او از بهترین مردم است». (بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۱۹۵)، حسن فاعلی به معنای این است که عمل به اقتضای ایمان و با انگیزه الهی و قصد قربت انجام شود، خداوند میفرماید: «مَن عَملَ صالحا من ذَکرٍ أَوْ أُنثی و هو مؤمن فلنحیینّه حیاةً طیّبة؛ هر کسی کار شایسته کند چه مرد و چه زن، در صورتی که مؤمن باشد، قطعاً او را با زندگی پاکیزهای حیات میبخشیم»، (سوره نحل/ آیه ۹۷).
وی افزود: برای رسیدن به حیات طیب، عمل صالح (حسن فعلی) و ایمان (حسن فاعلی) شرط است؛ رضایت خداوند درجاتی دارد که بسته به درجه عبودیت و بندگی انسان است، هرچه طاعت و بندگی بیشتر باشد، رضایت خداوند نیز بیشتر است، در چنین روزی از خداوند میخواهیم ما را در عملی که موجب رضا و خشنودی او است توفیق دهد.
عباسی خراسانی اظهار کرد: در فراز دوم میخوانیم: «وَ أَعُوذُ بِکَ مِمَّا یُؤْذِیکَ؛ خدایا! از آنچه که تو را اذیت میکند، به تو پناه میبرم»؛ حال باید ببینیم مراد از اذیت خداوند چیست، خداوند در سوره مبارکه احزاب، آیه ۵۷ میفرماید: «إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنهَُمُ اللَّهُ فیِ الدُّنْیَا وَ الاَخِرَةِ وَ أَعَدَّ لهَمْ عَذَابًا مُّهِینًا؛ آنها که خدا و پیامبرش را آزار میدهند، خداوند آنان را از رحمت خود در دنیا و آخرت دور ساخته، و برای آنها عذاب خوارکنندهای آماده کرده است»، در مورد اینکه ایذاء خداوند چیست، احتمالاتی داده شده است، برخی ایذاء خداوند را همان کفر و الحاد میدانند؛ زیرا خداوند را به خشم میآورد و اذیت خداوند همان به خشم آوردن او است.
وی گفت: ممکن است مراد از اذیت خداوند، اذیت پیامبر(ص) و مؤمنان باشد و ذکر خداوند برای اهمیت این مطلب است، احتمال دیگری که در مورد اذیت خداوند میتوان بیان کرد، این است که مراد از ایذاء خدا، انجام هر کاری است که نزد خدا و رسول خدا(ص) ناپسند باشد؛ مانند کفر، انواع گناهان، نافرمانیها و ...، به نظر میرسد این احتمال جامعتر از احتمالات دیگر است.
مدرس حوزه علمیه قم بیان کرد: اذیت خداوند مانند اذیت انسانها نیست بلکه اذیت خدا به معنای انجام کاری بر خلاف اراده او است و اینگونه نیست که خداوند تحت تأثیر عوامل خارجی قرار گیرد و متأثر شود، ( تفسیر نمونه، المیزان، منهجالصادقین، مجمعالبیان).
وی با اشاره به فراز «وَ أَسْأَلُکَ التَّوْفِیقَ فِیهِ لِأَنْ أُطِیعَکَ وَ لا أَعْصِیَکَ» گفت: سومین درخواست انسان روزهدار توفیق اطاعت و گناه نکردن است، توفیق یعنی فراهم ساختن مقدمات برای وصول به مقصود و سلب توفیق از میان بردن آنها است، (تفسیر نمونه)، به عبارتی میتوان گفت، توفیق فراهم کردن اسباب است امیرالمومنین علی(ع) فرمود: «التَّوْفِیقُ عِنَایَةُ الرَّحْمَنِ؛ توفیق عنایت خداوند رحمن است»، (تصنیف غررالحکم و دررالکلم).
وی افزود: امام جواد(ع) میفرمایند: مؤمن باید سه خصلت داشته باشد: یک توفیق داشته باشد، دوم خودش را موعظه کند، سوم نصیحت دیگران را قبول کند؛ انسانی که توفیق دارد و واعظ نفسانی و معرفت نفس دارد و نصایح دیگران را نیز قبول میکند، چنین انسانی موفق است؛ در آیه ۸۸ سوره هود آمده است: «وَ ما تَوْفیقی إِلاَّ بِاللَّهِ؛ و توفیق من، جز به خدا نیست».
این مدرس حوزه ادامه داد: از امام صادق(ع) درباره این آیه سؤال شد، حضرت فرمود: «إِذَا فَعَلَ الْعَبْدُ مَا أَمَرَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مِنَ الطَّاعَةِ کَانَ فِعْلُهُ وِفْقاً لِأَمْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سُمِّیَ الْعَبْدُ بِهِ مُوَفَّقاً وَ إِذَا أَرَادَ الْعَبْدُ أَنْ یَدْخُلَ فِی شَیْءٍ مِنْ مَعَاصِی اللَّهِ فَحَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بَیْنَهُ وَ بَیْنَ تِلْکَ الْمَعْصِیَةِ فَتَرَکَهَا کَانَ تَرْکُهُ لَهَا بِتَوْفِیقِ اللَّهِ تَعَالَی؛ چون بندهای را ببینی که خدا را اطاعت میکند و عملش طبق دستور خدا است، به توفیق دست یافته و چنین بندهای موفق است، یا هنگامی که وی به انجام گناهی تصمیم میگیرد، میبینی خداوند بین او و گناه مانعی ایجاد میکند که به آن گناه دست نیابد، توفیق است».
راه رسیدن به رضایت خداوند اطاعت از او است
وی گفت: انسان موفق انسانی است که به رضایت الهی دستیافته و از خشم و غضب او در امان است، راه رسیدن به رضایت و خشنودی خداوند نیز اطاعت از او است، خداوند در آیه ۵۹ سوره مبارکه نساء میفرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُم؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر [اوصیای پیامبر] را».
عباسی خراسانی یادآور شد: طبق این آیه شریفه، اطاعت رسول خدا(ص) همان اطاعت خداست و اطاعت اولیالامر نیز اطاعت خدا و رسول(ص) است و منظور از اولیالامر در این آیه اوصیای پیامبر(ص) یعنی ائمه معصوم(ع) هستند، کسی که توفیق اطاعت خدا را خواسته، قطعاً توفیق اطاعت رسول(ص) و ائمه(ع) را نیز خواسته است؛ زیرا اینها در طول یکدیگر و ملازم هم هستند.
وی گفت: خداوند در سوره نساء، آیه ۶۹ کسانی را که از خدا و رسول(ص) پیروی کنند، همنشین انبیاء، صدیقین، شهدا و صالحین میداند: «وَ مَن یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُوْلَئکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیهْم مِّنَ النَّبِیِّنَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشهُّدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُوْلَئکَ رَفِیقًا؛ و کسی که خدا و پیامبر را اطاعت کند، (در روز رستاخیز) همنشین کسانی خواهد بود که خدا، نعمت خود را بر آنان تمام کرده از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان و آنها رفیقهای خوبی هستند».
عباسی خراسانی عنوان کرد: در مقابل آنان که از اطاعت خدا و رسول(ص) سرباز زنند، گرفتار عذاب میشوند: «وَ مَن یَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یَتَعَدَّ حُدُودَهُ یُدْخِلْهُ نَارًا خَلِدًا فِیهَا وَ لَهُ عَذَابٌ مُّهِین؛ و آن کس که نافرمانی خدا و پیامبرش را کند و از مرزهای او تجاوز نماید، او را در آتشی وارد میکند که جاودانه در آن خواهد ماند و برای او مجازات خوارکنندهای است»، (نساء/۱۴).
وی افزود: بنابراین با توجه به آیات قرآن کریم، آرامش و سعادت ابدی در گروی اطاعت از خداوند، رسول(ص) و ائمه(ع) است؛ امام علی(ع) میفرمایند: ای بندگان خدا! هرکس خدا را اطاعت کند، آسوده خاطر است و مورد بشارت قرار میگیرد و هر کس نافرمانی کند، زیان میکند و پشیمان میشود و روی آسایش را نمیبیند، (تحفالعقول، ۱۵۰).
نویسنده الهینامه اظهار کرد: در فراز آخر«یَا جَوَادَ السَّائِلِینَ»، خدا را به صفت جودش قسم میدهیم تا خواستههای امروز ما را برآورده سازد، خداوند جواد است؛ یعنی جود و بخشش دارد و به کسی که استحقاق دارد بلاعوض عطا میکند، سائل کسی است که سؤال و درخواست میکند، دعای امروز با سؤال شروع شد و با سائل ختم شد، این نشانگر این است که انسان در ماه رمضان سائل است، در اینجا همه سائل هستیم، ماه رمضان ماه سؤال است، خداوند سائل را از درگاه خویش نمیراند؛ چراکه خود فرموده است: «وَ أَمَّا السَّائِلَ فَلا تَنْهَر؛ و سؤال کننده را از خود مران»، (ضحی/۱۰).
نفی مانع و وجوب مقتضی انسان را به کمالات میرساند
وی افزود: سؤال انسان در این روز موجبات رضایت الهی، دوری از اذیت و خشم خدا و توفیق اطاعت و نفی عصیان است؛ آنچه انسان را به کمالات میرساند، به گفته فلاسفه نفی مانع و وجوب مقتضی است، مانع، عصیان و مقتضی، طاعت است و هر دوی اینها علت تامه برای رسیدن انسان به کمال هستند، خود ماه رمضان نیز پالایشگاه اطاعت و کمالات انسان است، زشتیها و بداخلاقیها باعث آزار و اذیت و خوبیها سبب کمال میشود.
عباسی خراسانی اظهار کرد: ماه رمضان یک پالایشگاه عطرسازی است که انسانهای بدبو و گناهکار را شستوشو میدهد و آنها را خوشبو میکند؛ امام علی(ع) میفرمایند: استغفار سبب خوشبو شدن بدن میشود، در ماه رمضان انسان هر روز خواستههایی دارد، هرچه مقامات بالاتر میآید خواستهها نیز قویتر میشود.
وی گفت: روایت شده است که ماه رمضان اولش رحمت، وسطش مغفرت و آخرش اجابت است، اکنون در دهه آخر ماه قرار داریم و زمانی است که دعاهای انسان به استجابت میرسد، از خداوند میخواهیم که به ما توفیق اطاعت خویش و پرهیز از عصیان را نصیبمان گرداند تا به رضوان الهی برسیم و از خشم او در امان باشیم.
انتهای پیام