ایران اورانیوم با غنای ۶۰ درصد تولید کرد
رابرت مالی: امریکا در حال طراحی نقشه‌ای برای احیای برجام است
زهرا سلیمانی| حال و هوای مذاکرات هسته‌ای ایران با کشورهای 1+4 و با حضور امریکا، شباهت‌های فراوانی با آخرین روزهای مذاکرات برجام در سال 2015 پیدا کرده است؛ ایامی که ظریف و کری در شمایل دو وزیر امور خارجه در آستانه دستیابی به توافق، ناگهان دست از مذاکرات کشیدند تا برای آخرین هماهنگی‌ها راهی پایتخت‌هایشان شوند. این‌بار اما، آخرین دور مذاکرات هسته‌ای با هدف احیای برجام در شرایطی در وین در جریان است که بر اساس اعلام یک مقام اتحادیه اروپا هیات‌های مذاکرهکننده ایرانی و امریکایی برای مشورت‌های داخلی درخصوص چگونگی نجات برجام به کشورشان بازمی‌‌گردند تا بعد از مشخص شدن نقشه راه، برای ادامه گفت‌وگوها به وین بازگردند. مشابه اتفاقی که پیش از این در زمان نهایی شدن برجام در سال 2015نیز از سوی ظریف و جان کری تکرار شده بود تا دو وزیر امور خارجه برای کسب آخرین مشورت‌ها و اخذ نظر نهایی مقامات مافوق خود راهی پایتخت‌هایشان شوند. این‌بار اما مذاکره‌کنندگان دو کشور نه برای آخرین هماهنگی‌ها برای رسیدن به توافق نهایی، بلکه با هدف اخذ دستورالعمل‌های لازم برای تداوم مذاکرات است که راهی کشورهایشان می‌شوند. ایران اعلام کرده بدون تهیه کامل لیست‌های تحریم‌های ایالات متحده و پایان دادن به آنها، احیای برجام از منظر ایران هیچ معنا و مفهومی ندارد؛ تحریم‌هایی که مقامات حوزه دیپلماسی ترامپ در پاییز 2020 بعد از شکست ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا با برپا کردند «دیوار تحریم» درصدد پایدار کردن یکی از سیاست‌های ناموفق خود یعنی اعمال فشار حداکثری علیه ایران برآمدند و تحلیلگران آن را نوعی مین‌گذاری در مسیر توافق تحلیل و تفسیر کرده بودند. هدف این تحریم‌های دامنه‌دار و پیچیده بر اساس اعلام مقامات وقت ایالات متحده خراب کردن تمام پل‌های پشت سر دولت بعدی برای بازگشت سریع به برجام بود. در نقطه مقابل مطالبات مذاکره‌کنندگان ایرانی در خصوص تحریم‌ها، مقامات امریکایی و اروپایی در عین حال که مذاکرات وین را گامی رو به جلو ارزیابی کردند، از غنی‌سازی 60درصدی ایران ابراز نگرانی و اعلام کردند برای مشورت با روسای خود باید در این زمینه کسب تکلیف کنند. اما اعلام غنی‌سازی 60درصدی ایران بعد از آن اطلاع‌رسانی شد که بامداد روز یکشنبه حادثه‌‌ای در بخشی از شبکه توزیع برق تاسیسات غنی‌سازی نطنز (مجتمع غنی‌سازی شهید احمدی روشن) رخ داد که بنا به شواهد و قرائن به احتمال زیاد رژیم صهیونیستی در آن دست داشته است. در پی این حادثه، سید عباس عراقچی از آغاز غنی‌سازی ۶۰ درصد اورانیوم در کشور خبر داد و در نامه‌ای به رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده است که ایران غنی‌سازی ۶۰ درصدی را آغاز می‌کند.عراقچی همچنین اعلام کرد: یک هزار سانتریفیوژ دیگر با ۵۰ درصد ظرفیت بیشتر به ماشین‌های موجود در نطنز، علاوه بر جایگزینی ماشین‌های صدمه دیده، اضافه می‌شود. پیتر استانو، سخنگوی روابط خارجی اتحادیه اروپا تصمیم ایران مبنی بر غنی‌سازی ۶۰ درصدی از لحاظ «اشاعه هسته‌ای» را «بسیار نگران‌کننده» خواند. نهایتا در پی نشست روز گذشته کمیسیون مشترک برجام، مقرر شد که گفت‌وگوهای فنی در نشست‌های کارشناسی در دو حوزه رفع تحریم و مسائل هسته‌ای، ادامه یابد. ضمن اینکه عنوان شد نتایج نشست‌های این دو گروه کارشناسی به کمیسیون مشترک اعلام می‌شود.
دست‌های خالی امریکا در مذاکره با ایران
«بایدن در برابر ایران کوتاه آمد و درمقابل چیزی به دست نیاورد.» این عباراتی است که روزنامه نیویورک‌پست دیروز با استفاده از آنها تلاش کرد، تصویری از فضای کلی نشست مشترک برجام با حضور کشورهای 1+5 و ایران ارایه کند. روزنامه‌ای 214 ساله و عامه‌پسند با تیراژی بیش از 500 هزار نسخه در روز که مالک آن شرکت نیوزکورپ (News Corp) روپرت مرداخ است. از منظر هیات تحریریه این روزنامه برگ برنده در این مذاکرات در اختیار ایرانی است که هر روز توانایی‌های تازه‌ای در خصوص دانش هسته‌ای رو می‌کند و بعد از اعلام غنی‌سازی 20درصدی اعلام کرده که غنی‌سازی 60درصدی را در دستور کار قرار داده است. هیات تحریریه نشریه امریکایی نیویورک‌پست در یک مقاله انتقادی علیه دولت بایدن درباره مذاکرات برجام که در وین در جریان است، نوشت تیم مذاکراتی بایدن در برابر ایران کوتاه آمد و خود هیچ امتیازی به دست نیاورد.هیات تحریریه نیویورک‌پست در ادامه این مطلب افزود: حتی تا پیش از انجام مذاکرات رو در رو و درحالی که هیات‌های ایران و امریکا در وین به سر می‌برند، تیم بایدن و به طریقی وزارت خارجه امریکا از آمادگی واشنگتن در برداشتن تحریم‌های ایران خبر داد. «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه امریکا گفت «امریکا آماده است تا تمامی تحریم‌ها را بردارد»، این درحالی است که این موضوع در تضاد با برجام است.این نشریه پرقدمت امریکایی درادامه می‌نویسد: در همان روزهای اول ریاست‌جمهوری جو بایدن، طرف‌های اروپایی تلاش داشتند تا وی را به برداشتن برخی تحریم های ایران که از دولت قبل اعمال شده بود، ترغیب کنند اما بایدن گفته بود که ابتدا باید تهران گام نخست را بردارد. اروپایی‌ها با تیم بایدن (در مذاکرات) برای آزاد ساختن یک میلیارد دلار از دارایی‌های ایران چنانچه تهران اقدام به توقف غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم کند، به رایزنی پرداختند؛ امری که ایران آن را رد کرد و خواستار آزاد‌سازی تمامی عواید حاصل از صادارات خود که حدود ۳۰ میلیارد دلار است، شد. این نشریه امریکایی افزود: در مقابل واشنگتن خواستار آن شد که در قبال آزاد‌سازی برخی دارایی‌های ایران، تهران نیز اقدام به توقف غنی‌سازی با غلظت ۲۰ درصد کند و کار بر روی سانتریفیوژهای پیشرفته را متوقف سازد که این‌بار ایران این پیشنهاد را رد کرد. هیات تحریریه نیویورک‌پست آنگاه نوشت: چرا تیم (مذاکراتی) بایدن تعجیل دارد و زمین را به حریف واگذار کرده است؟ ایران قادر است با توجه به بندی که به انقضای محدودیت‌های هسته‌ای ایران اشاره دارد، در هر حال طی یک دهه آینده برنامه هسته‌ای خود را آغاز کرده و به پیش برد، پس ایران است که باید تعجیل داشته باشد. اما در شرایطی رسانه‌های امریکایی برگ برنده ایران را توانایی کشورمان در توسعه دانش هسته‌ای عنوان می‌کنند که برخی طیف‌های تندرو در کشور طی سال‌های گذشته به دلیل آنچه کنار گذاشته شدن فعالیت‌های هسته‌ای از سوی دولت تدبیر و امید عنوان می‌کردند، دولت را می‌نواختند و تندترین انتقادات را مورد توجه دولت می‌کردند. در همین خصوص سخنگوی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در واکنش به آغاز غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم در ایران گفت که مذاکرات اعضای برجام در وین به همین دلیل جریان دارد که این توافق به‌طور کامل اجرا و تحریم‌های امریکا رفع شود. پیتر استانو دیروز در گفت‌وگو با خبرنگاران این مطلب را بیان داشت و عنوان کرد: اینها تحولات نگران‌کننده‌ای است و هیچ توجیه معقول و نظامی از سوی ایران وجود ندارد. اما دقیقا به همین دلیل است که درگیر مذاکرات وین هستیم تا اطمینان حاصل کنیم که از این گام‌ها به عقب بر می‌گردیم، ایران به اجرای تعهداتش در توافق برجام باز می‌گردد و راهی پیدا کنیم که تمام طرف‌ها به‌طور کامل به برجام پایبند باشد و تحریم‌های امریکا رفع شود. وی افزود: ما هنوز سرگرم مذاکرات هستیم و این روند روی تمام تلاش‌های دیپلماتیک ممکن متمرکز است تا راه‌حلی را پیدا کنیم که درگیر اقداماتی که اکنون درباره آن صحبت می‌کنیم نباشیم. او در پاسخ به سوالی درباره بارگشت‌پذیر بودن تدابیر جبرانی ایران هم گفت: از نظر ما تمام تصمیم‌های گرفته شده (از سوی ایران) قابل بازگشت است. هدف اصلی مذاکرات وین هم این است که توافق هسته‌ای به‌طور کامل اجرا شود و اگر در مسیر مذاکرات به توافق برسیم تمام تصمیم‌ها و اقدامات صورت گرفته به عقب برگردد.
نماینده امریکا در امور ایران در حال آغاز طراحی نقشه‌ای برای احیای برجام
یکی از چهره‌هایی که به نظر می‌رسد، ریسمان اصلی راهبردهای امریکا برای بازگشت به برجام را در دست دارد، رابرت مالی، نماینده ویژه امریکا در امور ایرانیان است که اظهاراتش در حکم راهبردهای اصلی امریکا در مواجهه با ایران است. فارین پالیسی دیروز در گزارشی مدعی شد که رییس هیات مذاکرهکننده امریکا در وین می‌خواهد پیشنهاد رفع برخی از تحریم‌ها را در ازای بازگشت ایران به توافق هسته‌ای مطرح کند. بر این اساس اعلام شده رابرت مالی، نماینده ویژه امریکا در امور ایران و رییس هیات مذاکرهکننده واشنگتن در وین در حال آغاز طراحی نقشه‌ای برای احیای برجام است. به گفته منابع نزدیک به مذاکره‌کنندگان اروپایی و امریکایی رابرت مالی قصد دارد پیشنهاد رفع تحریم‌ها را به ایران ارایه دهد؛ آنقدری که ایران حاضر باشد به توافق بازگردد اما نه آنقدری که بایدن را هدف تندروهای امریکایی از جمله برخی از اعضای حزب دموکرات که مخالف هر گونه اجماعی با ایران هستند، قرار دهد. علی واعظ از گروه بین‌المللی بحران در این خصوص اظهار کرد: تاکنون درخصوص تحریم به‌خصوصی صحبت نشده است و تنها راه‌های جامع کسب اعتماد مطرح شده‌اند. کاری که آنها در این هفته انجام می‌دهند، نهایی‌سازی فهرستی از اقدامات است که دو طرف باید برای بازگشت به پایبندی به برجام انجام دهند.
بدون برداشتن تحریم‌ها توافق معنایی ندارد
قبل از اظهارنظرهای مالی، این عراقچی بود که نقشه راه پیش روی امریکا برای دستیابی به یک توافق را مشخص کرد. سیدعباس عراقچی، رییس تیم مذاکرهکننده ایرانی در وین نیز پس از برگزاری نشست روز پنجشنبه گفت که شرکت‌کنندگان در جلسه کمیسیون مشترک برجام تبادل نظرات بسیار سختی داشتند، اما همه آنها توافق کردند که پیش بروند. اگرچه هنوز اختلافاتی داریم، اما این منافع مشترک را داریم که باید به جلو حرکت کنیم و باید این روند را تسریع کنیم تا در اسرع وقت به نتیجه برسیم. وی گفت: آنها باید همه تحریم‌ها را بردارند و ما به لیست تحریم‌ها نیاز داریم و این باید کار ما در این دور از بحث باشد، زیرا بدون لیست (تحریم‌ها) من فکر نمی‌کنم که بتوانیم پیشرفتی داشته باشیم. به گفته عراقچی، تهران همچنین آماده است لیستی مشابه درباره اقدامات هسته‌ای که باید اتخاذ شود، تهیه کند. معاون وزیر امور خارجه ایران همچنین بر ضرورت تهیه لیستی از تحریم‌ها توسط ایالات متحده تأکید کرد و گفت: بدون آن «هیچ اتفاقی نخواهد افتاد.» وی اظهار داشت: من نمی‌توانم بگویم که خوش‌بین هستم، اما فکر می‌کنم که در مسیر خوبی قرار داریم، اگر چه تأثیرات منفی تحولات روزهای گذشته را داشتیم و باید به نوعی آن را مدیریت کنیم. عراقچی گفت که لیست تحریم‌ها باید شامل اشخاص ثالثی باشد که به دلیل همکاری با ایران تحریم شده‌اند.
دانشمندان ایرانی به اورانیوم با غنای ۶۰ درصد دست یافتند
در شرایطی که موضوع آغاز غنی‌سازی‌های 60 درصدی ایران به عنوان محور اصلی گفت‌وگوهای طرفین در وین مطرح بود، انتشار خبر گفت‌وگوی معاون رییس‌جمهوری و رییس سازمان انرژی اتمی در خصوص دستیابی دانشمندان صنعت هسته‌ای کشور به اورانیوم با غنای ۶۰ درصدی بازتاب‌های فراوانی در فضای بین‌المللی و محل مذاکرات داشت. علی‌اکبر صالحی دیروز در گفت‌وگوی تلویزیونی افزود: اقدام بزرگی انجام شده و با آقای قالیباف به عنوان رییس مجلس شورای اسلامی همواره در تماس هستیم؛ ما در چارچوب قانون اقدام راهبردی عمل کردیم و سیر تحولات فعالیت‌های هسته‌ای در چارچوب قانون را به استحضار ایشان می‌رسانیم. صالحی افزود: امروز (جمعه) نزدیک سحر به اطلاع ایشان این دستاورد بزرگ را رساندم و ایشان هم اعلام کردند. از وی و از رییس کمیسیون امنیت ملی قدردانی می‌کنم که به لحاظ مسائل مالی و دیگر موارد کمک می‌کنند که قانون مجلس را به پیش ببریم. دوستانی که این مورد را در قانون وارد کرده بودند به ما گفته بودند با احتیاط جلو بروید و می‌خواستند در مذاکرات با حسن‌نیت جلو برویم، ولی با اتفاقی که رخ داد دستور دادند این کار را سریع‌تر انجام بدهیم. صالحی خاطرنشان کرد: چهارشنبه دستور راه‌اندازی ۶۰ درصد را دادیم و ۴۰ دقیقه بامداد امروز (جمعه) محصول ۶۰ درصد را گرفتیم. محصولی که الان می‌گیریم حدود ۹ گرم در ساعت است. دارند روی چیدمان زنجیره‌ها کار می‌کنند که تولید ۶۰ درصد ما کمتر می‌شود و ممکن است به ۵ تا ۶ گرم برسد. اما با این دو زنجیره همزمان ۲۰ درصد تولید می‌کنیم. هم ۶۰ درصد و هم با یک تزریق همزمان، ۲۰ درصد تولید می‌کنیم که در یکی دو روز آینده بهینه‌سازی‌ها به پایان می‌رسد. این نشان از آمادگی سازمان انرژی اتمی دارد که وقتی دستوری از سوی مقامات مسوول می‌رسد این آمادگی را دارد که آن دستور را به فوریت انجام دهد. اکنون هر غنایی را اراده کنیم، امکانپذیر است و هر لحظه قادر به این کار هستیم. وی با بیان اینکه بعد از خرابکاری نطنز هیچ آلودگی در آن محل نیست، گفت: اگر آلودگی بود نمی‌گذاشتیم عزیزان‌مان در آن محیط کار کنند و اگر آلودگی بود بازرسان از محل بازرسی نمی‌کردند. با عبور از این فضای پر از فراز و نشیب بود که مذاکره‌کنندگان با هدف کسب اطلاع از مقامات مافوق خود راهی پایتخت‌هایشان شدند تا بعد از مشورت‌های لازم و کسب هماهنگی‌ها به محل مذاکرات بازگردند. مذاکراتی که هنوز خبری رسمی در خصوص تحولات آینده آن به بیرون درز نکرده است.