هانیه عسگریان
تمایل ایرانی‌ها به خرید ملک در ترکیه و دبی و دیگر کشورهای اطراف حالا بیش از هر زمان دیگری است. طبق آماری که از سوی ترکیه منتشر شده است بالاترین آمار خرید ملک در ترکیه اول به اتباع عراقی و سپس به اتباع ایرانی اختصاص دارد.
« خریداران ملک در این کشورها اما به دنبال چه هستند؟»
این پرسش را رئیس اتحادیه مشاوران املاک با طمانینه خاصی پاسخ می‌دهد. وی معتقد است خرید ملک در این کشورها به نوعی حراج سرمایه‌های ایرانی در این قالب است.
طبق آماری که وی ارائه می‌دهد در سال گذشته تنها در ازمیر ایرانیان بیش از هشت هزار واحد مسکونی را خریداری کرده‌اند. رقمی بسیار بالا و قابل‌توجه.
بررسی‌های میدانی خبرنگار «توسعه ایرانی» نشان می‌دهد بسیاری از مشاوران املاک در مناطق شمالی شهر تهران در حوزه خرید و فروش مسکن در کشورهای اطراف فعالیت دارند. هرچند مصطفی قلی خسروی تاکید دارد که هیچ مشاور املاک شناسنامه‌داری حق فعالیت در این بازار را ندارد و نمی‌تواند نسبت به خرید و فروش ملک در خارج از کشور اقدام کند، اما فضای مجازی پر از آگهی‌هایی است که بر تعویض ملک در تهران با آنالیا، استانبول یا دیگر شهرها دلالت دارد. این وضعیت نشانگر آن است که همچنان اقبال به خرید ملک در ترکیه بالاست هر چند کرونا حجم تقاضا را با کاهش مواجه کرده است.
یکی از فعالان این بازار در پاسخ به پرسش خبرنگار ما د خصوص قیمت ملک در آنالیا، استانبول و دیگر شهرهای ترکیه گفت: «قیمتها به مراتب از تهران پایین‌تر هستند، این واحدهای مسکونی البته در مجتمع‌های شیک با چشم‌انداز بسیار عالی و برخی خدمات نظیر اقامت 5 ساله و ... به خریدار داده می‌شود.» او معتقد است از زمانی که قیمت ملک در تهران با رشد قابل‌توجه روبرو شد، اقبال برای خرید خانه در خارج از ایران افزایش یافت. او که خود را محسنی معرفی کرد، افزود: «با پول یک خانه در منطقه مرکزی تهران، یعنی رقمی بین یک و نیم تا دو میلیارد تومان، به راحتی می‌شود در ترکیه ملکی خریداری کرد.» این وضعیت در دبی نیز وجود دارد از این رو کسانی که قصد دارند برای مدتی هم از ایران بروند با گزینه مناسبی روبرو می‌شوند. این تبلیغات در حالی صورت می‌گیرد که رئیس اتحادیه مشاوران املاک می‌‌گوید خرید ملک در ترکیه و دبی مانند ایران نیست، خریدار ایرانی فکر می‌کند هر کجای دنیا مسکن بخرد، با رشد قیمت روبرو می‌شود در حالی که این کشورها غالبا تورم پایینی دارند و انبوه ساخت‌وسازها حتی سبب کاهش قیمت می‌شود.
این نکته از سوی یکی از خریداران هم تایید شد. او که تمایلی به ذکر نامش نداشت، به خبرنگار «توسعه ایرانی»، گفت: «در سال 97 ملکی را در آنالیا خریداری کردم و این ملک در شرایط کنونی با کاهش نزدیک به 30 درصدی قیمت مواجه است، از سوی دیگر قیمت ارز به شدت در این دو سال افزایش یافته در نتیجه سرمایه من به نوعی دود شده است.» او معتقد است اگر در تهران ملک می‌خرید، حالا حداقل ارزش سرمایه‌اش حفظ شده بود.
چرا ایرانی‌ها در ترکیه ملک می‌خرند؟
این خریدار ملک در ترکیه در پاسخ به این پرسش که مهمترین دلیل خرید ملک در ترکیه از سوی وی چیست؟ گفت: «غالبا افرادی مانند من با هدف برخورداری از آزادی اجتماعی، آرامش و البته خرید لباس و فروش آن در ایران و کسب درآمد به این روش دست به خرید ملک می‌زنند اما در عمل سرمایهام در این مدت کاهش یافت و ضرر هنگفتی را متحمل شدم. نه تنها من بلکه بسیاری از خریداران چنین شرایطی دارند.»
اما شاید دلیل خرید ملک برای همه یکسان نباشد. همان طور که اشاره شد پایین بودن قیمت را می‌توان یکی از مهمترین انگیزه‌ها محسوب کرد. نکته دیگر شرایط اقتصادی و اجتماعی ایجاد شده در ایران است. بسیاری معتقدند داشتن اقامت در کشوری دیگر به منزله موقعیت ویژه و حاشیه امنی برای روز مباداست و درواقع از بی‌ثباتی ایران و نبود امنیت اجتماعی در جستجوی ثبات و امنیت در کشورهای دیگر هستند. این افراد در تلاش هستند حتی فرزندان خود را در کشوری دیگر به دنیا بیاورند تا بلکه بتوانند اقامت کشوری دیگر را دریافت کنند. هر چند این نکته در میان سلبریتی‌ها و چهره‌های مشهور نمود دارد؛ اما بین شهروندان عادی نیز این وضعیت به چشم می‌خورد.
این خرید اما روی دیگری نیز دارد: کاهش قیمت ملک و از بین رفتن سرمایه‌ها. همان‌طور که برآوردها حالا حکایت از کاهش قیمت مسکن در ترکیه دارد و بسیاری معتقدند این روند در حال تشدید شدن است. شاید بتوان انبوه آگهی‌های پرزرق و برق در شبکه‌های ماهواره‌ای و ... را نیز در این راستا ارزیابی کرد. فعالیتی شدید با هدف پیشگیری از کاهش تقاضای ایرانیان در خرید ملک در این کشور.
ریزش میانگین قیمت ملک
در ارمنستان و دبی
خبرآنلاین در گزارشی اعلام کرده است این کاهش قیمت دامن ملک در ارمنستان و دبی، دیگر مقاصد سرمایهگذاری ایرانیان را نیز گرفته است. بازار املاک و مستغلات ارمنستان طی سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۸ رشد چشمگیری داشت و طبق آخرین برآوردها میانگین قیمت ملک در این کشور رشد ۵۷۰ درصدی را در این سال‌ها تجربه کرده است؛ اما با وقوع بحران جهانی میانگین قیمت ملک در این کشور نیز روند ریزشی را در پیش گرفت. طی سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ روند قیمتها در بازار مسکن این کشور دوباره صعودی شد و در سال ۲۰۱۷ میانگین قیمت مسکن ۱۸.۸ و در سال ۲۰۱۸ نزدیک به ۱۵.۷ درصد رشد کرد؛ اما با پاندمی کرونا مسیر بازار مسکن ارمنستان تغییر کرد و به طور میانگین قیمت مسکن در سال ۲۰۲۰ در این کشور با ریزش ۶ درصدی مواجه شد و بیشترین ریزش قیمت مسکن در سال ۲۰۲۰ نیز مختص ماه‌های پایانی آن است و پیش‌بینی می‌شود ریزش قیمتها در ارمنستان در ماه‌های اولیه سال جاری نیز ادامه پیدا کند. سومین مقصد ایرانیان برای خرید خانه که طی سال ۲۰۲۰ از ریزش قیمتها در امان نمانده است نیز دبی است که میانگین قیمت مسکن در این کشور در سال گذشته کاهش ۲.۱درصدی را تجربه کرد؛ گفتنی است که تنها در سه ماه ابتدایی سال ۲۰۲۰ میانگین قیمت مسکن در دبی ۳.۵درصد کاهش داشته است.
به نظر می‌رسد خروج سرمایه از ایران با کاهش قیمت ملک در کشورهای اطراف وارد فاز جدیدی شده است. داستان غم‌انگیز و دنباله‌داری که پایانی جز کاهش شدید سرمایه‌ها در ایران و از دست رفتن فرصت‌ها به همراه ندارد
طبق آخرین برآوردها قبل از کشف واکسن کرونا پیشبینی‌ها حاکی از ریزش ۵ درصدی قیمت مسکن طی سال ۲۰۲۱ در این کشور بوده است.
به نظر می‌رسد خروج سرمایه از ایران با کاهش قیمت ملک در کشورهای اطراف وارد فاز جدیدی شده است. داستان غم‌انگیز و دنباله‌داری که پایانی جز کاهش شدید سرمایه‌ها در ایران و از دست رفتن فرصت‌ها به همراه ندارد.