بین الملل تابناک: شعرخوانی سخیف و تحریک آمیز رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در رژه نظامی روز گذشته در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان با واکنش های زیادی روبه رو شده است.
«رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه روز گذشته در حالی که برای شرکت در مراسم رژه نظامی نیروهای جمهوری آذربایجان به مناسبت پایان اشغال منطقه «قره‌باغ کوهستانی» به باکو سفر کرده بود، ابیاتی از یک شعر جدایی‌طلبانه درباره رود ارس در مرز ایران و جمهوری آذربایجان علیه تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران خواند.
او در سخنرانی خود در جریان رژه پیروزی ارتش جمهوری آذربایجان در باکو، قطعه‌ای از شعر ارس (آراز) با این مضمون را خواند: «ارس را جدا کردند و آن را با میله و سنگ پر کردند / من از تو جدا نمی‌شدم، به زور جدایمان کردند».
در واکنش به این شعر محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران در پیامی توییتری نوشت: «به اردوغان نگفته بودند آن شعری که به غلط در باکو خواند، به جدایی اجباریِ مناطق شمال ارس از سرزمین مادریشان ایران اشاره دارد. آیا او متوجه نشد با خواندن این شعر علیه استقلال جمهوری آذربایجان سخن گفته است؟ هیچ کس نمی‌تواند درباره آذربایجان عزیز ما صحبت کند.»
اشاره ظریف در این توییت، به واقعۀ تاریخی جدایی بخش‌هایی از خاک ایران در چهارچوب عهدنامه ترکمانچای است که امروز به جزیی از خاک جمهوری آذربایجان، ترکیه و ارمنستان تبدیل شده‌اند.
احضار سفیر ترکیه
سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه امروز (جمعه) از احضار «دریا اورس» سفیر ترکیه در جمهوری اسلامی ایران به وزارت خارجه در واکنش به اظهارات مداخله جویانه و غیر قابل قبول رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در سفرش به باکو خبر داد.
وی اظهار داشت: امروز جمعه ۲۱ آذر ماه ۱۳۹۹ سفیر ترکیه در تهران از سوی دستیار وزیر و مدیرکل اورآسیا به وزارت امور خارجه احضار و ضمن ابلاغ مراتب اعتراض شدید، به سفیر این کشور تأکید شد، جمهوری اسلامی ایران خواستار توضیح فوری دولت ترکیه در این خصوص است.
خطیب زاده افزود: در این احضار به سفیر ترکیه ابلاغ شد که دوران ادعاهای ارضی و امپراتوری‌های جنگ افروز و توسعه طلب سال‌هاست که گذشته است.
سخنگوی وزارت امور خارجه خاطرنشان کرد: به سفیر ترکیه تأکید شد جمهوری اسلامی ایران به هیچ کس اجازه مداخله در مورد تمامیت ارضی خود را نمی‌دهد و همان طور که تاریخ پر افتخارش گواه است، در خصوص امنیت ملی خود هیچ ذره‌ای کوتاه نمی‌آید.
علاوه بر وزارت خارجه، دیگر وزرای کشورمان از جمله جهرمی وزیر ارتباطات، بطحایی وزیر سابق آموزش و جهانپور سخنگوی وزارت بهداشت و بسیاری از مقامات دولتی و حکومتی نیز در واکنش هایی این اظهارات اردوغان را محکوم کردند.
به عنوان نمونه محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در صفحه توییتر خود نوشت: اگر آقای اردوغان از خواندن شعر ارس منظورش ایران بزرگ است، درست است، زیرا آذربایجان در قلب ملت ایران و در کنار برادران دیگرش از قوم، لر و کرد و بلوچ و عرب قرار دارد. اگر نظرش تکرار تجربه شکست خورده داعش در سوریه است، حرف غلطی است.
سفیر پیشین ایران در باکو نیز اظهارات مداخله جویانه اخیر اردوغان در جریان سفرش به جمهوری آذربایجان را کاملا هدفمند خواند و گفت که رئیس جمهور ترکیه به دنبال ایجاد اختلال در روابط تهران و باکو است.
این تحلیلگر مسائل منطقه خاطرنشان کرد: زمانی که «جیحون بایراموف» وزیر خارجه جمهوری آذربایجان در ایران بود و توافق‌های خوبی در این سفر انجام و در مقطعی که روابط دو کشور به خصوص بعد از فرمایش‌های مقام معظم رهبری و مواضع ایران درباره آزادسازی اراضی اشغالی مسیر بسیار خوبی را طی می‌کند، اردوغان با هدف ایجاد اختلال در روابط دو کشور این موضوع را مطرح می‌کند و این موضوع مهمی است که هم ایران و جمهوری آذربایجان باید به این مساله توجه کنند.
پاک آیین گفت: اردوغان در اظهارات خود از سهند و سبلان صحبت می‌کند. سهند و سبلان چه ربطی به قره باغ و چه ربطی به جمهوری آذربایجان و حتی ترکیه دارد؟ اردوغان با طرح این صحبت‌ها می‌خواهد ایران را تحریک کند که عکس العملی علیه جمهوری آذربایجان نشان دهد. بعد شعری می‌خواند که این شعر فولکلوریک است که مردم ایران و جمهوری آذربایجان وقتی یک عزیزی را از دست می‌دهند، این شعر را می‌خوانند و می‌گویند ما نمی‌خواستیم از تو جدا شویم ما را به زور از تو جدا کردند.
وی ادامه داد: اردوغان این شعر فولکلوریک را به موضوع ارس تبدیل می‌کند و می‌گوید، دو کشور نباید از هم جدا می‌شدند و موافقتنامه گلستان و ترکمانچای را یادآوری می‌کند که باعث جداسازی شمال ارس شد و به این شکل جمهوری آذربایجان را تحقیر و استقلال این کشور را زیر سوال می‌برد. این اقدام از سویی در جهت تحریک جمهوری آذربایجان و از سویی در جهت تحریک ایران است.
به گفته پاک آیین، اردوغان دنبال این است که فضایی ایجاد کند که دلخوری‌های قبلی جمهوری آذربایجان و ایران دوباره زنده و فضای بهتری برای ترکیه جهت حضور بیشتر در جمهوری آذربایجان در آینده ایجاد شود.
وی توئیت ظریف را بسیار بموقع خواند و گفت: به خصوص اینکه ترکیه را هدف قرار داده و پاسخ اردوغان را داد.
سفیر پیشین ایران در باکو با بیان اینکه باید روابط مان را با جمهوری آذربایجان حفظ کنیم، اظهار داشت: ایران و جمهوری آذربایجان باید مراقب دسیسه‌های مختلفی که به دنبال ایجاد اختلال در روابط دو کشور هستند، باشند که برخی از سوی ترکیه انجام می‌شود که از قبل سابقه داشته و برخی هم از سوی ارمنستان و رژیم صهیونیستی. باید پشت صحنه‌های موضوع را بدانیم و اگر عکس العملی انجام می‌دهیم علیه اظهارات اردوغان باشد و سعی کنیم روابط ایران و جمهوری آذربایجان به خاطر اظهارات اردوغان که کاملا هدفمند گفته شد، خدشه‌دار نشود.
حتی در داخل حزب عدالت و توسعه نیز از اینکه دیدگاه های افراطی ملی گرایانه همراه با مداخله خارجی در سیاست خارجی ترکیه پررنگ شده نگران و ناراحت هستند، به طوری که در ترکیه این دیدگاه وجود دارد که اردوغان تحت تاثیر سیاست های دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی است که دیدگاه ملی گرایانه افراطی او در حوزه های داخلی و خارجی بر همگان روشن است.
تحقیر ارمنستان که در جنگ شکست خورده نیز اقدامی نه چندان جالب بود که از سوی اردوغان و الهام علی اف بارها تکرار شده است.