سعیده علیپور
سال گذشته، همین روزها بود که حدود سه و نیم میلیون ایرانی از مرزهای چهارگانه ایران به عراق گذر کردند تا روز اربعین را در جوار مرقد امام سوم شیعیان سپری کنند. از فرودگاه‌ها گرفته تا پایانه‌های اتوبوسرانی و ایستگاه‌های قطار مملو از حضور این افراد بود. در این میان حتی بسیاری با پای پیاده یا خودروهای شخصی قدم در راه این سفر که در این ایام بسی سهل و البته کم هزینه‌تر از دیگر روزهای سال بود، می‌گذاشتند. اما امسال کرونا حتی راه را بر این زائران هم بست. به طوری که نه تنها دولت عراق اعلام کرده که زائران را به کشورش راه نمی‌دهد، بلکه ایران نیز تاکید کرده حتی اگر عراق هم اجازه ورود دهد، ایران به دلیل شرایط کرونا اجازه خروج زائران را نخواهد داد. با این حال خبرهای فراوانی از مناطق مرزی در خصوص تلاش برخی افراد برای عبور از مرز و حضور در کربلا در روز اربعین شنیده می‌شود.
اربعین متفاوت امسال
آخرین روز این هفته مصادف با بیستم صفر، چهلمین روز بعد از شهادت امام حسین(ع) در واقعه کربلا است و اغلب زائران، رسم بر این دارند تا مسیر 80 کیلومتری نجف به کربلا را پیاده، در مدت سه روز طی کنند. چند سالی است این راهپیمایی که گفته می‌شود، گاهی جمعیت آن حتی به 18 میلیون نفر نیز می‌رسد، از سوی ایرانیان مورد توجه زیادی قرار گرفته، به طوری که سال گذشته نزدیک به سه و نیم میلیون ایرانی در آن شرکت کردند و با مشارکت مردم و نهاد‌های حاکمیتی اسکان، غذا و امنیت آنها تامین شد.
امسال اما کرونا معادلات را چنان تغییر داد که با شروع ماه محرم زمزمه‌هایی در خصوص لغو اربعین شنیده شد. با این حال این موضوع از سوی مقامات ایران اعلام نشد تا مسئولان عراقی خود زودتر اعلام کردند که به دلیل شیوع کرونا برای اربعین امسال میزبان میهمان خارجی نخواهند بود. این در حالی است که ایران به عنوان بزرگترین جمعیت میهمان این کشور، بیش از دیگر کشورهای شیعه همسایه، با شیوع گسترده ویروس کرونا دست و پنجه نرم می‌کند. شیوعی که بعد از برگزاری آزادانه مراسم عاشورا و تاسوعا فراگیرتر شد.
اما هنوز موضع ایران در خصوص این موضوع از سوی دولت مشخص نشده بود که در روز آخر شهریور ماه، مقام معظم رهبری نیز به خیل علاقه‌مندان این سفر توصیه کرد: «روز اربعین همه در منازل، دو سه زیارت مهم که وارد است را بخوانند و نزد امام حسین(ع) شکوه کنند که ما دلمان می‌خواست بیاییم ولی نشد، تا ایشان نظری بکنند. رفتن به راهپیمایی اربعین فقط به صلاحدید مسئولان ستاد ملی مبارزه با کرونا است. اگر گفتند نه، که تا الان گفته‌اند نه؛ همه باید تابع و تسلیم باشند. اینکه بلند شویم برویم لب مرز که اظهار ارادت کنیم، نه! از داخل خانه ابراز ارادت کنیم».
پس از این توصیه بود که دولت نیز هفته پیش مشخصا اعلام کرد که مرزهای چهارگانه بسته است.
زائران ایرانی کربلا به راه افتاده‌اند
با این حال خبرهایی در خصوص مراجعات متعدد گروهی از مردم برای عبور از مرز به قصد رفتن به مراسم اربعین در کربلا گزارش شده است.
حتی خبرگزاری فرانسه گزارش کرده است که ده‌ها هزار زائر اربعین از جمله زائران ایرانی به سوی شهر کربلا در عراق به راه افتاده‌اند.
البته این خبر پس از آن بود که دولت عراق در آخرین تصمیم‌گیری‌اش، سهمیه مجاز هر کشور را ۱۵۰۰ زائر تعیین کرد که از طریق مرزهای هوایی به این کشور سفر می‌کنند. پیشتر دولت عراق، مرزهای این کشور را به روی زائران خارجی بسته و تنها شهروندان عراقی و افراد مقیم در این کشور را مجاز به حضور در مراسم اربعین دانسته بود.
باز شدن مرز عراق شایعه است
اما یکشنبه ایسنا به نقل از حجت‌الاسلام صحبت‌الله رحمانی، معاون سازمان حج و زیارت خبر روانه شدن زائران به سوی مرزهای زمینی را کذب و توطئه دشمنان نظام عنوان کرد.
به گفته او هیچ‌گونه تصمیمی برای اعزام زائران ایرانی به عراق اتخاذ نشده و مرزهای زمینی و هوایی همچنان بسته است.
همچنین قاسم رضایی، جانشین فرمانده نیروی انتظامی اعلام کرد که امسال نه مراسم راهپیمایی اربعین برگزار خواهد شد و نه می‌توان در ایام اربعین به عراق سفر کرد.
این فرمانده نیروی انتظامی به ایسنا گفت: «صریحا تاکید می‌کنم که مرز بسته است و ترددی برای زائران انجام نخواهد شد، بنابراین از مردم تقاضا می‌کنم که به شایعات و اخبار ضدونقیض توجه نکرده و به مرزها مراجعه نکنند».
خبری که اشتباه
ترجمه عنوان شد
با این وجود گروه ترجمه خبرگزاری حوزه، چند روز پیش به نقل از دبیرخانه هیأت دولت عراق نوشت که بخشنامه جدیدی در خصوص ورود زائران اربعین حسینی صادر و با ورود ۴ هزار زائر ایرانی موافقت شده است.
براساس این بخشنامه؛ بنابه توصیه نخست‌وزیر و رئیس کمیته عالی بهداشت و سلامت ملّی عراق، قرار شد تا فرودگاه‌های بین‌المللی بغداد و نجف اشرف تنها به ورود زائران اختصاص یابد. روادید به صورت مستقیم از سوی هیأت‌های دیپلماتیک در خارج از کشور صادر شود و اقامت در عراق نیز تا ۱۰ اکتبر امکان‌پذیر باشد.
در بخش دیگری از این بخشنامه از موافقت با ورود ۲۵۰ موکب حسینی ایرانی به داخل اراضی عراق، به شرط اینکه شمار زائران هر موکب بیش از ۱۰ نفر نباشد و تنها از گذرگاه مرزی زرباطیه (مهران) وارد شوند، خبر داده شده است. ضمن اینکه ۱۵۰۰ زائر می‌توانند به صورت هوایی از فرودگاه‌های فوق‌الذکر وارد کشور شوند.
همچنین در این بخشنامه تاکید شده است که زائران باید در مراکز اقامت و گذرنامه آزمایش "PCR" ارائه دهند و مطئمن شوند که نتیجه آزمایش منفی است. حتماً آزمایش ۷۲ ساعت قبل از ورود به فرودگاه‌های عراقی انجام گیرد.
پس از نشر این خبر، سردار ذوالفقاری رئیس ستاد مرکزی اربعین با حضور در استودیو رادیو اربعین توضیح داد که علت نشر این خبر اشتباه در ترجمه بوده است.
رئیس ستاد مرکزی اربعین با تاکید بر اینکه در داخل کشور هم راهپیمایی اربعین نداریم، بیان کرد: «به‌عنوان جایگزین این راهپیمایی مقرر شد، زیارت اربعین در روز پنجشنبه ساعت ۱۰ صبح، در سراسر کشور و البته با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی تعیین شده برای ایام صفر، برگزار شود».
همچنین پس از انتشار این خبر غلامرضا شریعتی، استاندار خوزستان با بیان اینکه وضعیت کرونا در عراق نگران‌کننده‌تر از ایران است، گفت: «عراق هم مجوز پذیرش زائر بدهد، ما اجازه تردد نمی‌دهیم».
این در حالی بود که بر اساس آخرین گزارش‌ها ویروس کرونا تاکنون بیش از ۳۷۵ هزار عراقی را مبتلا کرده و حدود ۱۰ هزار نفر از شهروندان این کشور بر اثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست داده‌اند.
در این میان برخی معتقدند دلیل پافشاری ایران بر بسته بودن مرزها و عدم استفاده از ظرفیت چهار هزار نفری داده شده از سوی عراق به ایران، نه اشتباه در ترجمه و اشتباه بودن این خبر، بلکه وحشت از هجوم زائران ایرانی برای استفاده از این ظرفیت محدود عنوان شده است. آنها معتقدند، ایران ترجیح می‌دهد امسال مسافری به عراق نفرستد تا مجبور باشد از میان خیل گسترده حاضران در مرز تعداد محدودی را انتخاب کند.
امسال کرونا معادلات را چنان تغییر داد که با شروع ماه محرم زمزمه‌هایی در خصوص لغو اربعین شنیده شد. با این حال این موضوع از سوی مقامات ایران تایید نشد تا مسئولان عراقی خود زودتر اعلام کردند که به دلیل شیوع کرونا برای اربعین، میزبان میهمانان خارجی نخواهند بود
مردم فریب نخورند
با این وجود گویا بازار تقلب و کلاهبرداری از مشتاقان کربلا رونق دارد و حتی رئیس اداره اجتماعی پلیس آگاهی ناجا از کلاهبرداری از زائران اربعین حسینی خبر داده است.
در پی انتشار اخباری در خصوص حضور خودروهای حامل زائران در مزرهای عراق، سرهنگ شهاب امینی، گفت: «به دنبال شیوع ویروس کرونا و بسته شدن مرزهای عراق، عده‌ای افراد فرصت‌طلب با سوءاستفاده از موقعیت پیش آمده، اقدام به اخذ مبالغی از برخی زائران اربعین حسینی کرده و در شرایطی که هیچ گونه اقدامی برای اعزام آنان به عتبات عالیات نمی‌توانند انجام دهند، زائران را در مبادی خروجی کشور سرگردان می‌کنند».
وی با بیان اینکه طبق اعلام رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، همه پروازهای شرکت‌های هواپیمایی ایرانی و هواپیمایی «العراقیه» تا اطلاع بعدی از مبدا جمهوری اسلامی ایران به عراق و بالعکس لغو شده، گفت: «طبق قوانین عراق، ورود غیرمجاز تحت هر شرایطی به آن کشور ممنوع بوده و با متخلفان برابر قانون برخورد خواهد شد».
امینی همچنین مشتاقان زیارت اربعین حسینی را به پیگیری اخبار از رسانه‌های معتبر (رسانه ملی و...) فراخواند و از آنان خواست در مواجهه با این گونه موارد، مراتب را با مرکز فوریت‌های پلیسی ۱۱۰ درمیان بگذارند.