صاحب‌خبر - اعلام خبر فروش اوراق سلف نفتی در 26 مرداد ماه در تالار بورس انرژی باعث شده تا این گمانه مطرح شود که طرح دولت مبنی بر فروش نفت به مردم رسما اجرایی شده است. گمانه زنی ها زمانی جدی‌تر شد که اوراق سلف نفتی دو ساله بوده و سر رسید قرارداد 26 مرداد 1401 است. با این حال اما یک عضو کابینه دولت اعلام کرده که فروش اوراق سلف نفتی در بورس انرژی ربطی به طرح جدید دولت ندارد و ماه‌هاست اعلام می شود. مدیرعامل بورس انرژی نیز در این خصوص گفت: «اوراق سلف نفتی که در روز یکشنبه در بورس انرژی عرضه می شود با آنچه که رییس جمهور روز چهارشنبه گذشته در مورد آن صحبت کرده‌اند متفاوت است و به آن مربوط نیست.» سید علی حسینی گفت: «این اوراق طبق روال انتشار اوراق تامین مالی شرکت ملی نفت انجام می شود.» اخیرا دولت طرح پیش فروش نفت خام با استفاده از اوراق سلف موازی نفتی را به شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا ارائه داده و البته این طرح هنوز در این شورا به تصویب نرسیده است. اما اوراق فعلی بورس انرژی که یکشنبه عرضه می‌شوند، 2 ساله و بر پایه نفت خام سنگین صادراتی ایران بوده و حداقل میزان سود آن، 18.5 درصد و حداکثر میزان سود آن، 19 درصد است. اگر در زمان سررسید قیمت نفت_دلار بالاتر باشد، دولت اوراق را با نرخ 19درصد از پیش خریدکنندگان، بازخرید می‌کند، همچنین در زمان سررسید اگر قیمت نفت یا دلار پایین تر باشد با نرخ 18.5 درصد از خریداران، بازخرید می‌کند. همچنین اوراق سلف موازی این امکان را به خریداران می‌دهد که در صورت نیاز، آن را در بازار ثانویه به فروش برسانند. در شرایط فعلی، حتی اگر دولت به میزان نصف حجم پیش‌بینی‌شده، موفق به تامین مالی از این محل شود، می‌تواند سایه کسری بودجه را از متغیرهای پولی بردارد. لازم به ذکر است، قرارداد سَلَف یا عقد سلف قراردادی است که در آن عرضه‌کننده بخشی از دارایی پایه را به ازای بهای نقد و مطابق قرارداد سلف به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند. خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری شده را در یک قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش رساند که به این قرارداد نیز به اختصار سلف می‌گویند. برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند، این طرح تقریبا هیچ ربطی به نفت، قیمت جهانی نفت و قیمت دلار ندارد. مهدی نصرتی، یکی از این کارشناسان گفت: «در واقع طرح دولت انتشار یک اوراق با درآمد ثابت است (18.5درصد الی 19 درصد) که البته به گونه ای طراحی شده که غیر ربوی باشد.» با احتساب نرخ سود 19 درصد سالیانه این اوراق دولتی به نظر می رسد با در نظر گرفتن قیمت میانگین و متعارف هر بشکه نفت 42 دلار، باید نرخ دلار بر حسب نرخ سامانه نیما برابر با 18500 تومان در برابر دلار برای قیمت گذاری هر بشکه نفت 944 هزار تومان استفاده شده باشد. محمود واعظی، رییس دفتر رییس جمهور در تشریح جزییات طرح نفتی دولت اعلام کرده است: «ما می‌بینیم مردم به دنبال خرید طلا و ارز می‌روند و قیمت این‌ها بالا و پایین می‌رود. ما می‌خواهیم این امکان را برای مردم به وجود بیاوریم تا افراد بتوانند به اندازه توان خود از یک تا 100 هزار بشکه نفت بخرند و با سازوکاری که آماده می‌شود، اطمینان داده می‌شود که از آنچه سود بانک است، کمتر نمی‌شود.» رییس‌دفتر رئیس‌جمهور افزود: «یعنی تضمینی داده می‌شود اگر کسی تعدادی بشکه نفت خریداری کرد اگر بخواهد سال آینده بفروشد، اگر قیمت نفت بین المللی که الان مثلا شاید حدود 38 دلار است، اگر آن موقع زمان 50 و یا 60 دلار شد، مانند هر کالای دیگر می‌تواند به قیمت آن روز بفروشد.» واعظی یادآور شد: «ما نمی‌خواهیم اگر مردم در این طرح سرمایه گذاری می‌کنند و قیمت نفت به زیر قیمت امروز مثلا به بشکه‌ای حدود 30 دلار کاهش یافت، ضرر کنند. برای همین هم پیش بینی کردیم بر اساس نرخ سود بانکی مثلا 17 تا 18 درصد سالانه باشد که مابه التفاوت آن را شرکت نفت ایران تامین می‌کند.» با توجه به اینکه فروش نفت در بورس پیش از این نیز اجرایی و البته استقبال چندانی از آن به عمل نیامده بود باید دید با شرایط جدید این طرح چه سرنوشتی خواهد داشت.∎​