گروه بانک و بیمه|
فروش باقیمانده سهام دولت در بانک‌های تجارت، ملت، صادرات و بیمه‌های اتکایی امین و البرز در قالب واحدهای سرمایهگذاری صندوق سرمایهگذاری قابل معامله (ETF) از روز 14 اردیبهشت 99 در 9 بانک صادرات، تجارت، ملت، ملی، سپه، کشاورزی، مسکن، رفاه کارگران، مهر ایران آغاز می‌شود. فروش سهام این 5 شرکت با 20 درصد تخفیف در نظر گرفته شده و برآورد شده که با فروش بیش از 16 هزار میلیارد تومان همراه باشد و در صورتی که بیش از 16 هزار و 500 میلیارد تومان فروش داشته باشد، صندوق دوم ETF تشکیل می‌شود. قیمت سهام تشکیل‌دهنده واحدهای سرمایهگذاری صندوق در روز آغاز پذیرهنویسی، متوسط قیمت سهام در 30 روز گذشته با احتساب ۲۰ درصد تخفیف (که ۵ واحد درصد از آن به عنوان دارایی سرمایه‌‌گذاران و به منظور انجام عملیات بازارگردانی نزد صندوق نگهداری خواهد شد) است. متقاضیان می‌توانند علاوه بر شعب سراسر کشور این 9 بانک از سامانه صاپ بانک صادرات، سامانه بام بانک ملی، همراه بانک مهر ایران، یا اینترنت بانک ملت، تجارت، سپه، مسکن، رفاه کارگران و کشاورزی نسبت به پذیرهنویسی و ثبت‌نام به صورت غیرحضوری اقدام کنند. همچنین از طریق نرم‌افزارهای بانک ملت در همراه بانک و همراه پلاس و سامانه سکه بانک ملت، نرم‌افزارهای بانک ملی از طریق پیام‌رسان بله، اپلیکیشن ایوا و نشان بانک ملی در آپ و نرم‌افزار بانک مسکن از طریق کیوسک بانک مسکن، می‌توانند به صورت غیرحضوری ثبت‌نام و خرید کنند.
ششم اردیبهشت‌ماه معاونت امور بانکی، بیمه و شرکت‌های دولتی وزارت اقتصاد در اطلاعیه‌ای پیرامون پذیره نویسی واحدهای سرمایه گذاری صندوق سرمایهگذاری قابل معامله (ETF) «واسطه‌گری مالی یکم» اعلام کرد: وزارت امور اقتصادی و دارایی از طریق این واگذاری، به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران، باقیمانده سهام خود در بانک‌های ملت، تجارت و صادرات ایران و بیمه های البرز و اتکایی امین را واگذار خواهد کرد. وزارت اقتصاد درباره این اقدام دولت اعلام کرد: این واگذاری، فرصت بی‌‌نظیری را برای ورود آحاد جامعه به سرمایهگذاری در سهام شرکت‌های معتبری که دولت با هدف مردمی کردن اقتصاد و امکان دسترسی آحاد مردم کشور به بازار سرمایه و انتفاع از رشد این بازار، قصد انجام آن را دارد، فراهم می‌آورد. ویژگی بارز این واگذاری، بهره مندی کلیه ایرانیان از تخفیف ۲۰ درصدی است. سقف سرمایهگذاری هر شخص حقیقی (هر کد ملی)، بیست میلیون ریال (دو میلیون تومان) تعیین شده است. پذیرهنویسی برای هر فرد دارای کد ملی امکان‌پذیر است و محدودیت سنی برای متقاضیان وجود ندارد. پذیرهنویسی واحدهای این صندوق برای اشخاص دارای کد معاملاتی (کد بورسی) از طریق کارگزاری های بورس و سامانه‌های آنلاین معاملاتی و درگاه‌های غیرحضوری و حضوری بانک‌های منتخب و برای اشخاص فاقد کد بورسی، از طریق درگاه‌های غیرحضوری و حضوری بانک های منتخب صورت می‌پذیرد. شروع پذیرهنویسی از تاریخ 14 تا 31 اردیبهشت 99 خواهد بود.
همچنین وزارت اقتصاد در اطلاعیه دوم که در تاریخ نهم اردیبهشت‌ماه منتشر شد، اعلام کرد: بانک‌های ملی، سپه، مسکن، کشاورزی، رفاه کارگران، ملت، تجارت، صادرات و قرض الحسنه مهر ایران به عنوان بانک‌های منتخب از تاریخ ۱۴ لغایت ۳۱ اردیبهشت‌ماه، آماده پذیرهنویسی متقاضیان خریداری واحدهای سرمایهگذاری صندوق سرمایهگذاری قابل معامله (ETF) هستند. وزارت اقتصاد در اطلاعیه دوم به شهروندان اکیدا توصیه می‌کند، به منظور جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، جهت پذیرهنویسی از طریق درگاه‌های غیر حضوری این بانک‌ها اقدام کنند.
واگذاری سهام دولت
فراخوان واگذاری (شماره یک) پذیرهنویسی واحدهای سرمایهگذاری صندوق سرمایهگذاری قابل معامله(ETF) «واسطه‌گری مالی یکم» چندی پیش منتشر شد که بر اساس آن شروع پذیرهنویسی فروش واحدهای این صندوق از امروز آغاز می‌شود. بر این اساس قرار است سهام دولت در سه بانک و دو بیمه عرضه شود. رییس‌جمهور در نخستین جلسه هیات دولت در سال جدید، بر اینکه دستگاه‌های دولتی باید سهام خود را در بورس عرضه کنند تاکید کرد و گفت که پارسال شرایط بسیار خوبی در بورس داشتیم و ان‌شاءالله امسال هم شرایط خوبی در بورس خواهیم داشت؛ رونق بورس به این است که همه دستگاه‌های دولتی سهام و اموال خود را در بورس عرضه کنند؛ لذا امسال برای حرکت در تولید نیازمندیم که این سهام را به بازار بورس یا فرابورس عرضه کنیم و بتوانیم تحول بزرگ را شاهد باشیم. همچنین استفاده از فرصت بازار سرمایه، در واگذاری شرکت‌ها و دارایی‌های دولت و همچنین فروش اموال مازاد بانک‌ها، با توجه به استقبال مردم از این بازار یکی از نکاتی بود که از سوی رییس‌جمهور در تماس تلفنی که با وزیر امور اقتصادی و دارایی داشت، مورد تاکید قرار گرفت. در این راستا، شورای عالی بورس بر اساس قانون بودجه سال ۹۹ و همچنین به استناد اصل ۴۴، در جلسه یازدهم فروردین ماه، ساز و کار اجرایی واگذاری باقی مانده سهام دولتی شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه را تصویب کرد و این مصوبه شانزدهم فروردین ماه ۹۹ توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی تقدیم معاون اول رییس‌جمهور شد. در این راستا وزارت امور اقتصادی و دارایی هفته گذشته طی اطلاعیه‌ای فراخوان واگذاری (شماره ۱) پذیرهنویسی واحدهای سرمایهگذاری صندوق سرمایهگذاری قابل معامله (ETF) «واسطه‌گری مالی یکم» را منتشر کرد. در این اطلاعیه آمده بود که وزارت امور اقتصادی و دارایی از طریق این واگذاری، به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران، باقیمانده سهام خود در بانک‌های ملت، تجارت و صادرات ایران و بیمه‌های البرز و اتکایی امین را واگذار خواهد کرد. به‌طور کلی قرار است ۱۶ هزار ۵۰۰ میلیارد تومان باقیمانده سهام دولت در سه بانک و دو شرکت بیمه‌ای مذکور در قالب یک صندوق سرمایهگذاری قابل معامله در بورس (ETF) با عنوان«واسطه‌گری مالی یکم» عرضه شود. همچنین در اطلاعیه شماره دو این وزارت‌خانه آمده است بانک‌های ملی، سپه، مسکن، کشاورزی، رفاه کارگران، ملت، تجارت، صادرات و قرض الحسنه مهر ایران به عنوان بانک‌های منتخب از تاریخ ۱۴ لغایت ۳۱ اردیبهشت ماه، آماده پذیرهنویسی متقاضیان خریداری واحدهای سرمایهگذاری صندوق سرمایهگذاری قابل معامله (ETF) هستند. درواقع متقاضیان می‌توانند به صورت غیر حضوری و با مراجعه به درگاه بانک‌های مذکور نسبت به پذیرهنویسی اقدام کنند.
کد بورسی الزامی نیست
متقاضیان باید توجه داشته باشند که داشتن کد بورسی برای پذیرهنویسی الزامی نیست. متقاضیان برای انجام معامله این واحدها که از ۲ ماه به بعد از تخصیص امکان پذیر است، می‌توانند به تدریج طی ماه‌های آینده و در فرصت مناسب نسبت به ثبت‌نام در سامانه سجام و دریافت کد بورسی مطابق رویه‌های شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه اقدام کنند.
پذیرهنویسی ETF دولتی
وزارت اقتصاد با اعلام اینکه امکان پذیرهنویسی به صورت حضوری و غیرحضوری در شعب بانک‌های یاد شده وجود دارد، به شهروندان اکیدا توصیه کرد، به منظور جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، جهت پذیرهنویسی از طریق درگاه‌های غیرحضوری این بانک‌ها اقدام کنند. تارنمای رسمی تمامی بانک‌های اعلام شده، پیام‌رسان بله، افزونک‌های همراه بانک، ایوا، کیوسک، همراه پلاس، آپ و سکه آماده ارایه خدمات غیرحضوری به متقاضیان خرید باقی مانده سهام دولتی در بازار سرمایه هستند. یادآور می‌شود اطلاعات مورد نیاز برای پذیرهنویسی شامل نام، نام خانوادگی، شماره ملی، تاریخ تولد، نام پدر، کد پستی و شماره تلفن همراه است. داشتن کد بورسی برای پذیرهنویسی الزامی نیست. متقاضیان برای انجام معامله این واحدها می‌توانند به‌تدریج طی ماه‌های آینده و در فرصت مناسب نسبت به ثبت‌نام در سامانه سجام و دریافت کد بورسی مطابق رویه های شرکت سپرده گذاری مرکزی و تسویه وجوه اقدام کنند. پذیرهنویسی واحدهای سرمایهگذاری موضوع این دستورالعمل صرفاً شامل اشخاص حقیقی ایرانی بوده و اشخاص حقوقی نمی‌توانند در پذیرهنویسی شرکت نمایند و استفاده از حساب آنها برای پرداخت وجوه امکان‌پذیر نیست.
کارشناسان خواستار بهبود مدیریت شرکت‌ها
اما برخی کارشناسان با انتقاد به روش واگذاری‌ها معتقدند که روند واگذاری باید با مجوز مجلس و به صورت قانون مصوب مجلس انجام شود. از جمله احسان خاندوزی در پیامی توییتری نوشت: رقم واگذاری و ETFهایی که آغاز می‌شود، بیش از اجازه بند الف تبصره ۲ قانون بودجه ۱۳۹۹ است، پس باید منتظر لایحه دولت به مجلس بود تا خلاف قانون نباشد. ثانیاً سیاست‌های مهم و خطیر محتاج اسناد پشتیبان است؛ منتظر انتشار گزارش توجیهی وزارت اقتصاد هستیم برای شیوه واگذاری. از سوی دیگر، برخی صاحب‌نظران معتقدند که واگذاری سهام به صورت کلی ابهاماتی برای سهامداران ایجاد می‌کند زیرا مشخص نیست که مدیران این صندوق‌ها چه کسانی هستند و قرار است چگونه مدیریت کنند. مثلا مشخص نیست که پرتفوی سهام چگونه است و چه درصدی از آن سهام بانک صادرات، سهام بانک تجارت، سهام بانک ملت یا بیمه البرز و بیمه اتکایی امین است؟ همچنین این مشکل وجود دارد که واگذاری‌های اخیر عملا فروش سهام بدون تغییر در مدیریت شرکت‌هاست و همچنان دولت می‌تواند با اتکای به سهام عدالت، صندوق‌های ETF، سهام شستا و... مدیران را انتخاب کند و این سهام عملا به واگذاری مدیریت به بخش خصوصی منجر نمی‌شود و تا سال‌ها دولت می‌تواند با اتکا به ترکیب و شکل سهام این شرکت‌ها، مدیریت دولتی انتخاب کند.
واگذاری‌ها و مشارکت مردم زمانی موثر است که سهام به بخش خصوصی واگذاری شود و سهامداران نماینده‌ای در هیات‌مدیره داشته باشند و وقتی بیش از 50 درصد سهام یک شرکت خصوصی می‌شود عملا مدیرعامل و رییس هیات‌مدیره نیز توسط مردم و بخش خصوصی تعیین شود نه اینکه همچنان مدیران آنها را وزارت اقتصاد ودارایی انتخاب کند. در دو دهه اخیر شرکت‌های بسیاری مانند بیمه‌ها، بانک‌ها و پتروشیمی و... واگذار شده اما همچنان مدیران آنها را دولت تعیین می‌کند و هرسال رایزنی و مذاکره برای انتخاب مدیران یا ابقا و جابه‌جایی‌ها توسط مدیران دولتی و وزرا، رییس شستا، وزیر رفاه، تامین اجتماعی و... در جریان است. در حالی که وقتی بیش از 50 درصد سهام آنها واگذار می‌شود، جا دارد که به جای دخالت وزرا و مدیران ارشد دولتی، سهامداران خصوصی بتوانند مدیران را انتخاب کنند و آنها روی عملکرد و کارایی شرکت‌ها اثرگذار باشند. در این راستا کارشناسان بر این باورند اکنون که وضعیت درآمدی دولت مناسب نیست و با کاهش درآمد مواجه شده، باید برای کسب درآمد اقدام کند که عرضه سهام شرکت‌های دولتی می‌تواند یکی از اقدامات موثر در این زمینه باشد. همچنین آنها می‌گویند اگر شرکت‌های دولتی خصوصی شوند، از سودآوری و کارآمدی بیشتری برخوردار خواهند شد و این اقدام هم برای بازار سرمایه و هم اقتصاد کشور مزیت‌هایی دارد که یکی از این مزیت‌ها تشویق مردم به سرمایهگذاری در بازار سرمایه است. کارشناسان همچنین پیشنهاد می‌کنند اکنون که شاخص بورس در وضعیت مناسبی قرار دارد و سهام این شرکت‌های دولتی به‌طور قابل ملاحظه‌ای بالا رفته است، زمان مناسبی برای عرضه سهام شرکت‌های دولتی است. دولت نباید بنگاه‌داری کند و دخالت دولت در امور بنگاها به ضرر آنها تمام می‌شود. همچنین باید نهادهای کنترلی که بر بنگاه‌ها و بازارها نظارت می‌کنند، وجود داشته باشند. اگر با این واگذاری‌ها تصدی‌گری دولتی کاهش پیدا کند، امر درستی است؛ اما باید زیرساخت‌های لازم برای کنترل و نظارت بر بازارها وجود داشته باشد. اما در عین حال باید انتخاب مدیران توسط سهامداران و بخش خصوصی و بهبود مدیریت شرکت‌ها با افزایش نظارت‌ها انجام شود.