به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، حسام الدین آشنا روز شنبه در سمینار«امنیت منطقه‌ای در غرب آسیا؛ چالش‌ها و روندهای نوظهور» گفت: حکمرانی در سرآغاز قرن بیستم درست مانند سده‌های قبل ، از اصول ساده سرکوب مخالفان توسط حاکمان و به زنجیر کشیدن ضعفا توسط اقویا پیروی می کرد؛ امروز برخلاف سده های قبل، دوران حکمرانی‌های ساده به پایان رسیده‌است.
وی ادامه داد: پیشرفت در فناوری ارتباطات انسان‌های بیشتری را به پیوند با یکدیگر فرا می خواند، فلسفه حقوق رعایا را دعوت می‌کند تا به شهروندانی صاحب رای و قدرت و البته مسئولیت تبدیل شوند.
آشنا افزود: توزیع عادلانه تر ثروت در جهان، مردم و کشورها را تا حدی به دانش و قدرت مجهز کرده است و خودآگاهی سیاسی خواستار پیوند دادن همه این دستاوردها با کرامت انسانی و حق تعیین سرنوشت، امنیت و بهروزی برای همه ملت هاست.
رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری گفت: منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا (وانا: WANA) حداقل در یک دهه گذشته تجربیات دردناکی را به بهای جان میلیون ها نفر پشت سرگذاشته و احتمالا تجربه‌های به مراتب بدتری را انتظار می‌کشد.
وی خیزش افراط گرایی، تضعیف مردم‌سالاری و بحران هویت ملی را مبتلابه بسیاری از کشورهای این منطقه عنوان کرد و افزود: افزایش نامتعادل جمعیت، نگرانی‌هایی را در خصوص توانایی دولت‌های ناکارآمد در پیشبرد توزیع عادلانه ثروت، گشودگی فضای سیاسی و تامین رفاه اجتماعی تحمیل می‌کند.
آشنا خاطرنشان کرد: مشروعیت بسیاری از حکومت‌های این منطقه به طرز بی سابقه‌ای کاهش یافته است. علاوه بر این فضای مجازی نقش تعیین کننده‌ای در جهت گیری انتظارات قشر جوانان و طبقه متوسط ایفا می‌کند.
استاد ارتباطات دانشگاه امام صادق در بخش دیگر از سخنان خود گفت: منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا پیشتاز رشد مصرف کنندگان شبکه های اجتماعی در جهان هستند.
وی اضافه کرد: با توسعه دسترسی های مخاطبان به مسیرهای ارتباطی متنوع در شبکه‌سازی‌های اجتماعی، فرآیندهای ارتباطی یک سویه تبلیغات سیاسی دولت‌ها امکان تاثیرگذاری گسترده خود را از دست داده است.
آشنا با بیان اینکه شبکه سازی اجتماعی قدرتی به کاربران داده است که می توانند اطلاعات را از طریق مسیرهای گوناگون به دست بیاورند و در برابر تبلیغات سیاسی پرحجم ایمن شوند، یاد آور شد: استفاده از قدرت تاثیرگذاری های مردم بر مردم به جای استفاده از قدرت تاثیرگذاری نظام سیاسی بر مردم در تبلیغات سیاسی، از نتایج مهم رشد این شبکه ها در منطقه بوده است.
به گفته آشنا همین موضوع به کاهش قدرت اقناع دولت های منطقه منجر شده است.
رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک در ادامه گفت: این دگرگونی ها نشان می دهد قدرت نرم افزاری و کیفیت حکمرانی نسبت به وجه خشونت و سخت افزاری نقش مؤثرتری در بقا و ارتقای حکومت‌ها ایفا می کند.
وی در ادامه به بحران آب اشاره کرد و گفت: تا امروز در مواجهه با این بحران، برخی از دولت‌های منطقه از دیگران موفق‌تر بوده‌اند و میزان موفقیت در غلبه بر این چالش، راهنمای خوبی برای نشان دادن ژئوپولیتیک جدیدی است که بر اساس برتری مجموعه‌ای از کشورها در منابع آب نسبت به دیگران شکل گرفته است.
آشنا افزود: اعمال کنترل سرزمینی بر منابع فراسرزمینی آب، نقشه راه کشورهایی است که در ورای بحران آب بقای خود را جستجو می کنند.
وی در عین حال گفت: البته آگاهان می دانند که این نقشه راه احتمالا نه تنها بقای کسی را تضمین نمی‌کند بلکه وقوع جنگ آب را قطعی می سازد.
مشاور فرهنگی رییس جمهوری اضافه کرد: بحران آب، چه بسا پایه های تمدن را در جوامعی که با بیشترین شدت کم آبی رو به رو هستند، متزلزل می‌کند.
آشنا خاطرنشان کرد: روند افزایش جمعیت به همراه صنعتی شدن اغلب جوامع این منطقه و همینطور ناکارآمدی دولت‌ها در سازگار کردن نیازها، تولید و مصرف با ظرفیت‌های اکولوژیکی، فشار بی سابقه‌ای را به محیط‌زیست منطقه غرب آسیا وارد خواهد کرد.
وی گفت: انتظار می‌رود که محیط زیست تدریجاً به منزله موضوع امنیتی غالب کشورها در غرب آسیا به رسمیت شناخته شود.
رییس‌ مرکز بررسی‌های استراتژیک ادامه داد: بدون وجود رژیم های بین المللی که همکاری میان کشورها به هدف مدیریت فشارهای زیست محیطی را نهادینه کند، با استعداد سرریز به نواحی مجاور، به سرحد بحرانی خواهند رسید.
وی با بیان اینکه استثنای آفریقای زیر صحرا، هیچ منطقه‌ای از جهان به اندازه غرب آسیا، مستعد متبلور کردن شرورانه‌ترین عملکردها در پاسخ به تضعیف مرزها و حکومت‌ها نیست، گفت: به همین دلیل در سال‌های آینده، منطقه پیرامونی ایران بیش از هر جای دیگری، ملجاء گروه‌های تبهکار با گرایشات اسلام گرایی افراطی و یا حتی گروه‌هایی خواهد بود که صرفاً در سایه فقدان اقتدارهای فراگیر و کارآمد، فرصت را برای تحصیل درآمد از طریق آدم ربایی، قاچاق مواد مخدر، کالا و تسلیحات مناسب تشخیص می‌دهند.
آشنا ادامه داد: از نقطه نظر امنیتی، نه تنها در غرب آسیا بلکه در سراسر مناطق پیرامونی ایران، تا جایی که دستیابی به امنیت، مشروعیت و ثبات سیاسی به راحتی مقدور نباشد، همواره وسوسه حمایت از تداوم این آشفتگی ها محتمل است.
به گفته این استاد ارتباطات ، تشدید رقابت‌ها و به ویژه نبردهای نیابتی به‌گونه‌ای که امکان شکل گیری یک موازنه قدرت اطمینان بخش و پایدار را منتفی کند، احتمال دارد که برخی از مهمترین کشورهای منطقه را به سمت تولید و یا خرید تسلیحات بیشتر یا حتی تسلیحات هسته ای سوق دهد.
وی اضافه کرد: در خوشبینانه ترین سناریو، ادامه انبار کردن تسلیحات، علاوه بر آنکه خطرات ناشی از بدست گرفتن کنترل کشورهای منطقه از سوی گروه های افراطی را تشدید می سازد، با دامن زدن به جنگ سرد جدیدی در این منطقه، باعث اتلاف سرمایه هایی می شود که برای اداره مشکلات رو به تزاید این جوامع ضروری است.
آشنا خاطرنشان کرد: این منطقه با تهدید فروپاشی از درون در آینده ای نزدیک روبرو است مگر آن که راه حلی پیدا شود که حکومت ها، مرزها و جوامع را یکبار دیگر مستقر و پابرجا کند.
وی با اشاره به چالش قدرتهای منطقه به واسطه نیروهای گریز از مرکز گفت: کشورها در این منطقه در یک دهه آینده ممکن است بواسطه نیروهای مرکز گریز چنان به چالش گرفته شوند که بقای آنان مستلزم بازبینی در مرزها، فلسفه حکومت و شیوه های مدیریت سرزمینی باشد اما همزمان باید انتظار داشت که به دنبال درخواست شهروندان برای احیای اقتدار دولت ها، رفع اضطراب های جمعی و بازگرداندن امنیت با رویه محافظه کارانه تری تجدید حیات بیابند.
به گفته مشاور فرهنگی رییس جمهوری، چه در کشورهایی که ساختار سازمانی و فلسفی ملت متزلزل می شود و چه در کشورهایی که تلاش برای احیای آن تشدید می یابد، بی ثباتی سیاسی، منازعات اجتماعی، جنگ های داخلی و درگیری های بینا مرزی، صورت غالب این تکاپوها خواهد بود.
وی در ادامه از احتمال برخوردهای بین فرهنگی خبر داد و گفت: بدون وجود یک حکمرانی موثر منطقه ای، معلوم نیست که گفت وگوها مثمر ثمر بوده و برخوردها از جانب دولت های منفرد، قابل کنترل باشند.
آشنا افزود: غلبه بر خطرات جدید برخاسته از فضای سایبری به رژیم های بین المللی نوینی نیاز دارد که همگام با توسعه تکنولوژی ارتباطات مجازی، قادر به دفع تهدیدات علیه امنیت ملی باشد.
به گفته وی بدون مقرراتی که فضای سایبری را ضابطه مند کند، آسیب پذیری کشورها به دنبال حملات تروریستی سایبری که از سوی کشورها و یا گروه های غیرکشوری انجام می شود، افزایش خواهد یافت.
مشاور فرهنگی رییس جمهوری خاطرنشان کرد: کشورهای این منطقه در اقدامات یکجانبه تنها قادر به دستیابی به شمار اندکی از اهداف خود خواهند بود در حالیکه رسیدن به اهداف بزرگتر صلح و ثبات بین المللی و اداره مشترکات منطقه ای، نیازمند همکاری های بیشتری است.
رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری تصریح کرد: هر گونه راه حلی باید متکی به اقدامات و پیشرفت های دسته جمعی و دوری جستن از یکجانبه گرایی، انحصار طلبی و اصرار بر برد خود و باخت دیگران باشد.
آشنا ادامه داد: وقتی از بی معنا بودن بازی برد- باخت در دنیای امروز سخن می گوییم، باید در نظر داشته باشیم که این اصل در مورد تعدد وتکثر هویت های مذهبی وفرهنگی وقومی نیز صدق می کند.
وی یاد آور شد: بازی برد- برد بین هویت ها بدین معناست که چیرگی و اقتدار هویت و وحدت ملی به معنای تضعیف وحذف هویت های متکثر مذهبی، قومیتی، فرهنگی و زبانی نیست بلکه در تلاقی و تعاطی فرهنگ ها وهویت های متکثری است که آموخته اند در کنار یکدیگر مسالمت آمیز زندگی کنند.
مشاور فرهنگی رییس جمهور خاطرنشان کرد: کمک به بهبود حکمرانی بدون نیاز به براندازی آن دسته از نظام های سیاسی که هنوز می توانند با اصلاح رویه های ناکارآمد، خود را با دنیای جدید تطبیق بدهند و تقویت زمینه های همکاری های مشترک منطقه ای در مقابله با مشکلاتی که بنا به سرشت خود مستلزم خویشتن داری و چند جانبه گرایی هستند، باید ستون های راهبرد منطقه ای در این آینده نامطمئن باشند.
وی تاکید کرد: تنها از این طریق است که می توانیم بجای نابود کردن زیستگاه و فرصت های مشترک مان ، یک نظم منطقه ای پایدار و مستقل را ایجاد کنیم و منطقه قوی تری را برای فرزاندن مان برجا بگذاریم.
سیام**9314**2021**
خبرنگار: داود مرادپور**انتشار: کتایون لامع زاده