به گزارش روز دوشنبه ایرنا، در این دیدگاه به قلم 'آن بارنارد'، 'دیوید ام. هالفینگر' و 'پیتر بیکر' آمده است: 'محمود عباس' رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین ماه گذشته سفری مشکوک به ریاض پایتخت عربستان سعودی داشت تا با 'محمد بن سلمان' ولیعهد این کشور که به شدت سرگرم کارهای گوناگون است، راجع به طرح های این شاهزاده سعودی برای صلح خاورمیانه مشورت کند. این گفت و گوها پشت درهای بسته صورت گرفت و معلوم نیست محمد بن سلمان در آن دیدار به محمود عباس چه گفت. هرچند که متن کامل صحبت های رد و بدل شده در این دیدار فاش نشده است؛ تا همین حد هم که از نتیجه این دیدار بر سر زبان ها افتاده است، کافی بود تا خاورمیانه را در بهت و آشفتگی تازه ای فرو ببرد.
محمود عباس می گوید که ولیعهد عربستان طرحی را به وی معرفی کرد که بیش از آنکه متمایل به تامین خواست فلسطینیان باشد؛ تامین کننده نیات اسراییل است و دولت آمریکا هم آن را بیش از هر طرح قبلی دیگر مورد استقبال قرار داده است. منتها به نظر نمی رسد هیچ رهبر فلسطینی از جانب فلسطینیان این طرح را قبول کند.
طبق طرح صلح پیشنهادی 'محمد بن سلمان'؛ فلسطینیان از خود یک کشور مستقل نخواهند داشت، بلکه فقط بخش های غیر همجوار 'کرانه باختری' و فقط حاکمیت ملی منحصرا بر سرزمین خودشان را خواهند داشت. بر اساس این طرح، بخش اعظم شهرک سازی اسرائیل در 'کرانه باختری' که اکثر جهانیان آن را غیرقانونی می دانند؛ به قوت خود باقی خواهد ماند. 'بیت المقدس شرقی' به فلسطینیان داده نخواهد شد تا آن را پایتخت خود قرار دهند و ضمنا آوارگان فلسطینی و نوادگانشان هم حق بازگشت به فلسطین را نخواهند داشت.
کاخ سفید روز یکشنبه منکر که این طرح به آمریکا تعلق داشته باشد و گفت که هنوز تا تکمیل یک طرح و برنامه کلی برای صلح خاورمیانه چند ماهی فرصت باقیست. عربستان هم از قبول اینکه این طرح پیشنهادی ریاض است؛ شانه خالی کرده است.
حال که مبانی این طرح سر زبان ها افتاده است، بسیاری در واشنگتن و خاورمیانه از این بابت شگفت زده اند که آیا ولیعهد عربستان دارد در سکوت کامل یک به 'دونالد ترامپ' رییس جمهوری آمریکا خوش خدمتی می کند و سعی می کند که نظر مساعد آمریکایی ها را جلب نماید. شاید هم بن سلمان مستقلا عمل می کند تا بر فلسطینیان فشار وارد آورد و شاید هم قصدش این است که در آینده کوتاه بیاید و احتمالا پیشنهادی را عرضه کند که قدری در مقایسه با طرح فعلی او، سخاوتمندانه تر است. شاید هم عباس که موقعیت سیاسی اش در داخل به شدت متزلزل شده است، عمدا این موضوع را مطرح کرده است تا وانمود کند که تحت فشار ریاض قرار دارد.
اما اگر این حساب بانکی هنوز کاملا پر نشده است، اما در خاورمیانه به اندازه کافی بازیگرانی هستند که عمیقا به فلسطینیان هشدار داده اند و نسبت به قصد و نیات و اقدامات ترامپ هم اظهار تردید کرده اند. اما قله این بحث و جدل ها؛ اشاره ای است که دستیاران ترامپ چند روز پیش کردند که رئیس جمهوری آمریکا قصد دارد در سخنرانی چهارشنبه این هفته اعلام کند که شهر 'بیت المقدس' را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت بشناسد. هردو طرف معتقدند که اگر رییس جمهور آمریکا چنین چیزی را اعلام کند, به حیثیت خود که حداقل به طور فرضی هم که شده یک میانجی بی طرف در مناقشه اسرائیل با فلسطینیان است، به شدت لطمه زده است.
'جوشوآ رافل' سخنگوی کاخ سفید پیرامون این موضوع گفته است:' همیشه و دائما یک نوع حدس و گمان راجع به چیزی که داریم بر روی آن کار می کنیم، وجود دارد و این اخبار تازه هم از همان دست گمانه زنی هاست. این شمای کلی از همان برنامه ای نیست که ما داریم بر روی آن کار می کنیم و حتی مربوط به مکالمه ای که ما با بازیگران منطقه ای داشتیم هم نیست.'
شاهزاده 'خالد بن سلمان' سفیر عربستان در آمریکا در پیام ایمیلی خود به این نکته اشاره کرده است که 'پادشاهی سعودی همچنان خود را متعهد به راه حلی می داند که مشهور به ابتکار صلح عربی مصوب سال 2002 است و بیت المقدس شرقی را پایتخت کشور فلسطینی بر مبنای مرزهای تعیین شده در سال 1967 می داند. هر طرح دیگری غیر از این نادرست است.'
ترامپ که حل نهایی مناقشه اسرائیل - فلسطینیان را 'توافق غایی' نامیده است؛ 'جرد کوشنر' داماد خود را با دستیاری 'جیسون گرینبلات' به عنوان مذاکره کننده ارشد در گفت وگوهای صلح خاورمیانه منصوب کرده است. این دو در عرض یک سال گذشته به دفعات سفرهایی به منطقه داشته اند و هم اینک طرح جامع و فراگیری در این زمینه تهیه می کنند، اما هنوز جزییات طرح خود را علنی نکرده اند.
کوشنر که به ندرت در مجامع عمومی ظاهر می شود، دیروز / یکشنبه/ در صحبت هایی در کنفرانس خاورمیانه که از سوی 'موسسه بروکینگز' در ' مجمع سابان' واقع در واشنگتن ترتیب داده شده بود، گفت:' ما به خوبی از محتویات این طرح باخبریم. 'فلسطینیان خوب می دانند که ما چه بحث هایی با ایشان داشته اییم. اسرائیلی ها هم می دانند که ما چه صحبتهایی با آنها داشته ایم.'
کوشنر دو هفته قبل از ملاقات محمود عباس با محمد بن سلمان در ریاض، در همین شهر با ولیعهد عربستان دیدار و با او راجع به طرح صلح خاورمیانه بحث و تبادل نظر کرده بود. این طرح پیشنهادی ولیعهد عربستان در مورد صلح خاورمیانه، منطقه را که همین حالا هم بشدت آشفته و درگیر چندین و چند جنگ و درگیری است، سخت به لرزه درآورده است. مقامات عرب و ناظران غربی هم به شدت از این طرح به حیرت افتاده اند. مقامات فلسطینی از هردو حزب رقیب ' فتح' و 'حماس' هم این طرح را نوعی توهین به فلسطینیان خوانده اند و آن را غیرقابل قبول می دانند.
' حسن یوسف' از رهبران سرشناس حماس در کرانه باختری که ضمنا عضو مجلس قانونگذاری فلسطینیان هم هست، در باره این موضوع گفته است: 'اگر رهبری فلسطینیان هرکدام از بندهای این طرح پیشنهادی را بپذیرد؛ مردم فلسطین هرگز به او اجازه نخواهند داد بر سر قدرت باقی بماند.'
مقامات فلسطینی از هردو حزب فتح و حماس و همچنین مسئولان ارشد لبنانی و دیگران می گویند که نکته تکان دهنده تر دیگر این ماجرا برای فلسطینیان این است که شنیده شده شاهزاده محمد به عباس گفته است که اگر این طرح را قبول نکند، تحت فشار قرار خواهد گرفت که استعفا کند و این امکان فراهم شود که فرد دیگری جایگزین او شود.
طبق اعلام تعدادی از مقامات رسمی؛ شاهزاده سعودی پیشنهاد کرده است که توافق را قدری تلطیف می کند و حمایت مالی بیشتری از فلسطینیان به عمل می آورد و حتی امکان دارد مستقیما پرداخت هایی به محمود عباس داشته باشد. که بر اساس گفته ها، عباس این پیشنهاد را رد کرده است.
شاهزاده 'خالد' هم گفته است: 'عربستان کاملا از رهبری فلسطینیان توسط محمود عباس حمایت می کند و در امور داخلی فلسطینیان دخالت نکرده است و نخواهد کرد.'
'نبیل ابو رودینه' سخنگوی عباس گزارش های منتشر شده در مورد نشست ریاض و طرح پیشنهادی سعودی ها را 'اخبار جعلی که وجود خارجی ندارد' توصیف کرده و گفته است: 'فلسطینیان همچنان منتظر پیشنهاد رسمی آمریکا هستند.' اما برخلاف این تکذیبیه؛ بسیاری از شخصیت هایی که در جریان دیدار 'عباس' با 'محمد بن سلمان' قرار داشته اند؛ تائید کرده اند که نکات اصلی پیشنهاد ولیعهد عربستان به عباس، همان نکاتی است که در گزارش آنها مطرح شده است. 'یوسف' از رهبران اصلی حماس و 'احمد تائب' عضو فلسطینی پارلمان اسرائیل، چندین تن از مقامات غربی؛ یکی از مقامات رسمی فتح؛ یک مقام فلسطینی در لبنان؛ یک مقام برجسته لبنانی؛ و یک سیاستمدار لبنانی از جمله افرادی اند که نکات اصلی گنجانده شده در طرح بن سلمان را تائید کرده اند.
لحن و کلمات بکار گرفته شده در طرح حتی بسیاری از نزدیک ترین متحدان آمریکا را هم که مشتاق شفافیت کاخ سفیدند را هم ناراحت کرده است. یکی از دستیاران 'امانوئل مکرون' رئیس جمهوری فرانسه بدون ذکر نام، در باب این موضوع گفته است که مقامات فرانسه نسخه ای از طرح پیشنهادی سعودی را دریافت و رویت کرده اند. از نظر آنها این طرح بسیار مشابه همان طرح اولیه پیشنهادی اسرائیل است و مطلقا برای فلسطینیان قابل قبول نیست. این مقام فرانسوی گفته است که پاریس به آمریکا اطلاع داده است که اگر می خواهد مباحثات راجع به صلح خاورمیانه را آغاز کند، باید ترتیب این کار را بدهد، اما به یاد داشته باشد که فرانسه و بسیاری از دیگر کشورها هم منافع و نگرانی هایی در منطقه دارند که باید در نظر گرفته شود.
یکی از مقامات فتح گفته است که عباس از این پیشنهاد سعودی، وحشت زده شده و به طرز محسوسی غمگین است.
یوسف از مقامات حماس هم در مصاحبه ای گفته است که واقعا شگفت آور است که عباس و دستیارانش علنا و آشکارا پیشنهادهای مطرح شده را منتشر و آن را تقبیح نکرده اند. وی افزوده است: 'تا زمانی که شما راجع به این قضیه سکوت کرده اید و هیچ اظهار نظری نمی کنید؛ طبیعی است که ما همگی مضطربیم که حتما بالاخره یک چیزی شبیه به این طرح اتفاق خواهد افتاد.' یوسف افزود که اگر عباس هر پیشنهادی دریافت کرده است؛ این مسئله بسیار مهم است که به مردم فلسطین بگوید که به ما یک، دو، سه یا چهار موضوع پیشنهاد شده است اما ما همه این پیشنهاد را رد کرده ایم.'
البته اینطور که از ظاهر پیشنهاد مطرح شده سعودی ها، هویداست؛ بعید به نظر می رسد که مورد قبول فلسطینیان واقع شود. منتها به هر حال فلسطینیان و اعراب به شدت از این بابت به وحشت افتاده اند، چون این پیشنهاد در مقطعی مطرح می شود که پویایی های جدیدی در منطقه ایجاد شده و به سرعت در حال حرکت است.
شاهزاده محمد 32 ساله بسیار به کوشنر 36 ساله نزدیک است، هردو جوان اند و فاقد تجربه لازم و کافی در حوزه سیاست خارجی و خود را خالقان اصلاحاتی می شناسند که قادرند تفکرات نخ نما شده گذشته را دور بریزند.
این شاهزاده سعودی به روشنی مشخص کرده است که اولویت درجه اول او مطلقا موضوع مناقشه اسرائیل - فلسطینیان نیست که نسل های متمادی است محور و تکیه گاه تمامی موضوعات و مسائل سیاسی جهان عرب بوده است، بلکه برخورد با ایران است. ناظران سیاسی معتقدند که تمام هدف ولیعهد عربستان از ارایه این برنامه پیشنهادی، مقابله با ایران است. شاید او خواسته است هر طور شده و به زور راه حلی را برای مناقشه اسرائیل و فلسطینیان پیدا کند تا بلکه از این طریق بتواند برای مقابله با ایران؛ همکاری اسرائیل را بخرد.
هم مقامات منطقه ای وهم مقامات غربی نظرشان این است که هدف اصلی عربستان، عادی سازی روابط با اسرائیل است. اما مادامی که مناقشه چالش فلسطینیان حل نشده است و همچنان یک آرمان منطقه ای است، چنین چیزی امکان پذیر نیست. ریاض در حال حاضر هیچ نوع رابطه رسمی با اسرائیل ندارد، اما دو طرف سال هاست که با هم در زمینه های امنیتی همکاری دارند و گزارش های متعددی این موضوع را تائید می کند.
اما موضوع اینجاست که شاهزاده محمد در بسیاری از تلاش هایش در حوزه سیاست خارجی در واقع به نوعی جلز و ولز زده است. دلیلش هم این است که او کمترین درکی از جنب و جوش هایی که در سطح منطقه روان است، ندارد و یا شاید هم می داند و عامدانه به آنها بی اعتناست. مثلا یکی از بارزترین اشتباهات او طرد کردن قطر بود که در نهایت سبب شد دوحه به ایران نزدیک تر شود. قمار ماه گذشته هم او در اعمال فشار بر 'سعد حریری' نخست وزیر لبنان برای استعفا، نتیجه معکوس برای ریاض به دنبال داشت. هدف سعودی طرد کردن 'حزب الله' بود که محقق نشد. حریری همچنان نخست وزیر باقی مانده و مشخصا قوی تر از گذشته است.
اما زنگ خطرهای اصلی برای منطقه هنگامی نواخته شد که عباس بعد از ترک ریاض؛ به رهبران سیاسی منطقه تلفن زد و با آنها گفت و گو کرد. یک مقام دولت لبنان که دریافت کننده یکی از این تماس های تلفنی بوده، شرح می دهد که طی این مکالمه تلفنی وقتی از زبان عباس شنید که سعودی پیشنهاد داده که فلسطینیان شهر 'ابو دیس' (Abu Dis) در حومه بیت المقدس شرقی را به عنوان پایتخت برای خود انتخاب کنند؛ بسیار شگفت زده شده است. 'ابو دیس' به وسیله دیوار حائل از شهر بیت المقدس جدا می شود که اسرائیل آن را احداث کرده است تا این شهر را از بیت المقدس جدا کند.
مقام لبنانی فوق الذکر گفته است: هیچ عربی نمی تواند این نوع بازی سیاسی را قبول کند. وی افزود که هیچکس نمی تواند چنین طرحی را به فلسطینیان پیشنهاد بدهد، مگر آنکه آدم بی تجربه ای باشد که دوست دارد پیش خانواده رئیس جمهوری آمریکا، خودشیرینی کند.
یک مقام برجسته لبنانی و یک سیاستمدار لبنانی که هردو در جریان صحبت های ردو بدل شده در دیدار عباس و محمد قرار داشته اند، می گویند: به عباس گفته شده است که فقط دو ماه مهلت دارد این توافق را قبول کند، وگرنه مجبور با کناره گیری خواهد شد.
یک مقام فلسطینی هم در لبنان گفته است که یکی از اهداف سعودی ها از طرح این پیشنهاد این بوده که برای فلسطینیان در قبال از دست دادن کرانه باختری، جبران مافات کنند، بدین نحو که فلسطینیان این خطه را هم از طریق شبه جزیره 'سینا' به ' نوار غزه ' وصل کنند. سینا یک بیابان پر سنگلاخ و صخره است که اخیرا هدف حملات تروریست های تکفیری قرار داشته است. یک مقام غربی گفته است که قاره این پیشنهاد را رد کرده است.
اما خبری که در روز جمعه منتشر شد مبنی بر اینکه ترامپ تصمیم دارد بیت المقدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت بشناسد؛ گواه این مدعا بود که باورهایی که تا به امروز کمرنگ بودند و کسی سراغشان نمی رفت، اینک قوت گرفته اند و بطور جدی مورد بحث و بررسی قرار دارند. به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل حتی بدون آنکه علنا انکار شود که شهری فلسطینی است؛ یعنی اینکه چندین دهه اجماع و اتفاق نظر در میان همه بانیان بین المللی صلح خاورمیانه دود شده و به هوا رفته است. این بانیان صلح به این توافق عام رسیده بودند که تعیین وضعیت بیت المقدس باید جزیی از توافقی باشد که از مجرای مذاکره بدست می آید. مقامات فلسطینی هم گفته اند که این حرکت هر فرصت و امکانی را برای طرح تشکیل دو کشور بر باد فنا می دهد و حتی هیچ بعید نیست که قیام (انتفاضه) تازه ای را در سرزمین های فلسطینیان به راه اندازد.
'صائب عریقات' مذاکره کننده فلسطینی هم دیروز / یکشنبه/ با صدور بیانیه ای اعلام کرد که این حرکت 'هرج ومرج بین المللی به راه می اندازد، ضمن آنکه هیچ احترامی برای نهادهای جهانی و قوانین بین الملل قائل نیست. آمریکا منطقه را بی ثبات و هواداران راه حل صلح آمیز را دلسرد خواهد کرد و باعث خواهد شد تا از این پس هیچ کس برای نقش آفرینی در هرگونه ابتکار عملی که به صلحی عادلانه و پایدار بیانجامد؛ به واشنگتن اعتماد نکند.'
اروپام**1591**1486**انتشار دهنده: محسن شریفی**