سرویس جامعه جوان آنلاین: قبل از شیوع کرونا در دنیا و همچنین کشور ما، دانشآموزان به مدرسه میرفتند و در کنار هم سن و سالانشان دروس را یاد میگرفتند. زنگهای تفریح، صدای همهمه و خندهشان، تمام فضای مدرسه را پر میکرد. آنها در مدرسه نه فقط درس، بلکه بخشی از مهارت زندگی را میآموختند؛ اینکه چطور مشکلاتشان را با همکلاسی حل کنند، یاد میگرفتند که چطور بعد از قهر با همکلاسیشان با او آشتی کنند. جنب و جوش و تحرک بیشتری داشتند و همان بدو بدو در حیاط مدرسه باعث میشد تا انرژیشان تخلیه شود. این روزها، اما به دلیل شیوع کرونا و غیرحضوری شدن آموزش مدارس و همچنین با ماندن دانشآموزان در خانه، تنش میان آنها و پدر و مادرشان بالا گرفته و مشکلات زیادی را ایجاد کردهاست؛ مسئلهای که معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش و معاون وزیر نسبت به آن هشدار داده و بازگشایی نشدن مدارس را علت آن دانستهاست. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان معتقدند باید حفظ سلامت جسمانی دانشآموزان در اولویت قرار بگیرد و با راهکارهای دیگری، تنش ایجاد شده میان دانشآموزان و والدین را از بین برد.
رضوان حکیمزاده، معاون وزیر آموزش و پرورش نسبت به وضعیت دانشآموزان مناطقی که به صورت حضوری به کلاس درس نمیروند ابراز نگرانی کرد و گفت: «در مورد دانشآموزانی که به صورت حضوری به کلاس درس نرفتهاند، نگرانیهایی وجود دارد. این نگرانیها از چند جهت است؛ از یک جهت، بحث یادگیری مهارتهای خواندن و نوشتن مطرح است که مبنایی برای یادگیری بعدی است. از جهت دیگر برخی خانوادهها اعلام میکنند که فرزندانشان به خاطر ماندن زیاد و طولانی مدت در خانه و به علت انزوا و دور ماندن از دوستان، رفتارهای پرخاشگرانهشان افزایش پیدا کرده و تنش بین خانوادهها و دانشآموزان زیادتر شدهاست.»
او در خصوص نگرانیهای ناشی از زیاد ماندن دانشآموزان در خانه گفت: «بر اساس گزارشهای سازمان بهداشت جهانی که به سازمانها ابلاغشده و همچنین پژوهشهایی که در این زمینه صورت گرفته، ماندن در خانه آن هم طی یک مدت طولانی، آسیبهای غیرقابل جبرانی خواهد داشت که ممکن است در کوتاه مدت قابل مشاهده نباشد، ولی در بلندمدت قطعاً آثار خود را نشان میدهد.»
حکیمزاده به تجربه برخی از کشورها اشاره کرد و گفت: «در کشوری مثل انگلستان که شرایط دشواری از جهت شیوع کرونا انگلیسی دارد و اتفاقاً ویروس انگلیسی از آنجا شروع شده، اعلام شدهاست با برنامه ریزیهای انجامشده تا دو هفته دیگر مدارسشان مجدداً بازگشایی میشود.»
سلامت جسمی دانشآموزان اولویت بیشتری دارد
اما دکترپرویز رزاقی، روانشناس بالینی و مشاور مدرسه درباره بازگشایی مدرسه برای کاهش تنشهای ناشی از کرونا بین والدین و دانشآموزان به خبرنگار «جوان» میگوید: «قطعاً وقتی یک بیماری همهگیر میشود و سطوح وسیعی از جامعه را در پوشش خود قرار میدهد دیگر یک بیماری نیست، بلکه یک بحران است. در بحران نیز همه عوامل آموزشی و وزارتخانهای باید دست به دست هم بدهند و میزان آسیب آن بحران را کاهش دهند.» رزاقی با اشاره به اینکه وجود بیماری کرونا در حوزه آموزش، آسیبهای روانی، شخصیتی و آموزشی را برای دانشآموزان به دنبال داشتهاست، اظهار میدارد: «در دوره اول و دوم ابتدایی بیشترین آسیب آموزشی وارد شدهاست، یعنی آن دسته از دانشآموزانی که در شروع یادگیری نوشتن و خواندن هستند، بنابراین برای آنها میتواند مشکلات جدیتری را ایجاد کند.» او ادامه میدهد: «هر چند که پرخاشگری، استرس و اضطراب دانشآموزان به دلیل ارتباط نداشتن با محیط بیرون و تخلیهنشدن انرژی او ایجاد شده است، اما حفظ سلامت جسمی دانشآموز نیز بسیار نکته پراهمیتی است و از آنجایی که بیشترین آمار ابتلا به کرونا مرتبط با حضور در تجمعات است، نباید با قرار دادن دانشآموز در محیط مدرسه سلامت او و خانوادهاش را به خطر بیندازیم.»
این مشاور مدرسه به کاهش آستانه تحمل والدین که در این روزهای شیوع کرونا صبر و قرار کمتری دارند نیز اشاره میکند و میگوید: «با طولانی شدن بیماری کرونا، والدین صبرشان لبریز شده و همچنین دانشآموزان نیز با ماندن در خانه نمیتوانند انرژی خودشان را تخلیه کنند. از آنجایی که والدین انتظار دارند در این بازه زمانی فرزندشان حرف شنوی داشته باشد، اما خلاف این را میبینند، تنش میان والدین و دانشآموز ایجاد میشود و هر روز نیز شدیدتر میشود.»
بازگشایی مدرسه راهحل مناسبی نیست
رزاقی در واکنش به صحبتهای معاون ابتدایی وزارت آموزش و پرورش میگوید: «خانم حکیمزاده گفتهاند که مدارس در حال بازگشایی است تا رفتار پرخاشگرانه دانشآموز کنترل شود. در صورتی که اگر واقعاً انگلیس به دلیل کنترل رفتار پرخاشگرانه دانشآموزان مدارس را باز میکند نیز کار اشتباهی است. چرا زمانی که انگلیس و اروپا فقط دروس اصلی را به صورت حضوری آموزش میدادند ما از این الگو استفاده نکردیم که حالا میخواهیم از آنها تقلید کنیم؟ باید این مهم را درک کنیم که رفتار غلط، رفتار غلط است، چه کشورهای اروپایی و چه سایر کشورها آن را انجام دهند باید به درست یا غلط بودن آن فکر کنیم. شاید همین قبیل کارهای بازگشایی مدارس در انگلیس بود که موجب انتقال ویروس جهش یافته به سایر کشورها شد.» این روانشناس بالینی ادامه میدهد: «متأسفانه همیشه از مسئولان عالیرتبه وزارت آموزش و پرورش دیدهایم که دغدغه بازگشایی مدارس را داشته و دارند. نمونه آن را در ۱۵ شهریور تا ۱۵ مهر دیدیم که نهتنها مشکل آموزش را حل نکرد، بلکه مشکلات و دغدغه کرونا را نیز برای خانوادهها ایجاد کرد و این تصمیم وزارت آموزش و پرورش را زیر سؤال برد. بنابراین باید دقت اساسی داشته باشیم که برای سلامت دانشآموز اولویت قائل شویم و با بازگشایی مدارس به دانشآموز ناامنی روانی ندهیم که هر لحظه او و خانوادهاش اضطراب ابتلا به کرونا را داشته باشند.»
رزاقی تأکید میکند: «اگر مسئولان تصور میکنند که با بازگشایی مدارس، رفتار پرخاشگرانه دانشآموز را کنترل کنند به این موضوع هم توجه کنند که دانشآموزان با حضور در مدرسه و فاصله گرفتن از سایر دوستانش در معرض اختلالات روانی دیگری، چون اضطراب و افسردگی قرار میگیرند و به انزوای اجتماعی مبتلا خواهند شد. یعنی دانشآموز در مدرسه هست، اما با او ارتباط نمیگیرد. همچنین با تأکید بر شست و شوی مکرر دستها و ضدعفونی کردن لوازم، دانشآموز دچار یک وسواس خواهد شد.»
این مشاور مدرسه با بیان اینکه نباید مدارس در بحران کرونا بازگشایی شود، میگوید: «بهترین راه کاهش تنش میان والدین و دانشآموزان، آموزش تکنیک و مهارت خودکنترلگری به خانوادهها و فرزندان آنهاست تا بتوانند در این شرایط با یکدیگر مدارا کنند و آستانه تحملشان را بالا ببرند، نه اینکه آنها را در یک موقعیت ظاهری قرار دهیم و تصور کنیم که تصمیم درستی گرفتهایم.»
رزاقی به نقش والدین در کاهش تنش ایجاد شده میان خود و دانشآموزان نیز اشاره میکند و میگوید: «والدین باید دانشآموزان را درک کنند و برای او وقت بگذارند. وقت گذرانی با فرزندان و بازی فکری با آنها مانند شطرنج و پازل میتواند باعث تخلیه بخشی از انرژی دانشآموزان در قرنطینه شود. همچنین طراحی خلاقانه بازیهای تحرکی مناسب با خانه نیز میتواند موجب آزاد شدن انرژی نوجوانان و جوانان در این روزهای کرونایی شود. از طرفی خانوادهها میتواند به همراه فرزندان خود به فضای باز و خلوت بروند و با بازی میزان آسیبهای روانی وارد شده به دانشآموزان را به حداقل برسانند.»