هرساله پیش از اکران نوروزی بازار رقابت برای به دست آوردن فرصت نمایش در این فصل داغ می‌شود و شایعاتی مبنی‌بر اینکه چه فیلم‌هایی قرار است به نمایش درآیند، بر سر زبان‌ها می‌افتد. تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد آثاری که در جشنواره فیلم فجر، موفق به دریافت سیمرغ در بخش‌های مختلف شدند، در جامعه با اقبال بهتری روبه‌رو شدند. ضمن اینکه همواره، فیلم‌های کمدی در نظر مخاطبان سینمای ایران، وضع بهتری داشتند و جزء پرفروش‌های سال‌های اخیر بودند. حتی ممکن است بعضی از کمدی‌ها سوژه و موضوع جذابی نداشته باشند ولی مردم ترجیح دهند تا برای ساعاتی خندیدن به سراغ آنها بروند. با نگاهی به جدول فروش سینمای ایران، می‌بینیم که استقبال از آثار ملودرامی همچون ابدویک روز، بادیگارد و... که توانستند با جوایز سیمرغ فیلم فجر، ضریب تبلیغاتی پیدا کنند، سهم فروش بیشتری را در گیشه از آن خود کردند.
بدون‌شک ایام نوروز و اعیاد مشابه آن، فرصتی برای فروش بهتر فیلم‌ها و به دنبال آن رونق سینما محسوب می‌شوند. درحال حاضر با تصمیمی که شورای صنفی نمایش گرفته است، فیلم‌های «پشت ابرها» مجید مجیدی و «بدون تاریخ و بدون امضا» که اکران خودشان را از 25 بهمن ماه شروع کردند، با پرکردن سقف فروش، بخشی از سهم فروش اکران نوروزی را برای خود بگیرند. با این وجود تصمیم‌گیری و اعلام لیست نهایی فیلم‌های اکران نوروزی همچنان ادامه دارد.
شایسته: چینش صحیح ژانرها به فروش نوروزی کمک می‌کند
مرتضی شایسته، تهیه‌کننده سینما و از اعضای انجمن پخش‌کنندگان سینمای ایران، نوروز و بسیاری از اعیاد و مناسبت‌های دیگر را در فروش فیلم‌ها در سینما تاثیرگذار دانست و خاطرنشان کرد: «تاثیر مناسبت‌ها بر فروش فیلم بر کسی پوشیده نیست اما نکته‌ای که اهمیت دوچندان پیدا می‌کند، کیفیت ساخت، قصه و روایت فیلم است که بر فروش آن اثرگذار است. البته نکته‌ای دیگر که در فروش فیلم‌های روی پرده تاثیرگذار است چینش صحیح ژانرها در کنار هم است به‌گونه‌ای که باید همزمان به ژانرهای مختلف اجتماعی، کمدی، دفاع مقدس و... در اکران‌های خود توجه کنیم و این گونه نباشد که همزمان چند فیلم کمدی اکران کنیم که بعضی خوب بفروشند و بعضی فروش خوبی در گیشه نداشته باشند.»
این تهیه‌کننده سینما به پیشنهاد کانون برای کاهش تعداد اعضای شورای صنفی نمایش و تغییر آیین‌نامه شورا اشاره کرد و گفت: «فکر می‌کنم محقق شدن این موضوع باعث می‌شود تصمیم‌گیری برای اکران‌ها آسان‌تر شود، نظارت بیشتری روی پخش فیلم‌ها و گستردگی اکران‌ها برقرار شود و در کل سیاستگذاری و اصلاح آیین‌نامه که از وظایف اصلی شورای صنفی است، کمی جدی‌تر دنبال شود.»
وی تاکید کرد: «امیدوارم با توجه به اصلاح آیین‌نامه که در دستور کار شورای صنفی نمایش است، دبیرخانه‌ای از درون آن تشکیل شود که روال منظم و هفتگی داشته باشد و از وضعیت اکران‌ها گزارش تهیه کند تا آن را برای اتخاذ تصمیمات درست‌تر به شورای صنفی نمایش ارائه دهند.»
تهیه‌کننده فیلم «صد سال به این سال‌ها» از افزایش تعداد سالن‌های سینمایی و افتتاح پردیس‌های سینمایی در آینده‌ای نزدیک خبر داد و بیان داشت: «فکر می‌کنم با افزایش پردیس‌های سینمایی در آینده شرایط مناسب‌تری را در اکران فیلم‌ها شاهد باشیم و با فیلمسوزی و سینماسوزی کمتری روبه‌رو شویم.»
شایسته درخصوص فعالیت‌های کانون برای رفع توقیف فیلم‌ها نیز این‌طور بیان داشت: «برای تعیین‌تکلیف این‌گونه فیلم‌ها تاکنون جلساتی را با رئیس سازمان سینمایی و مدیرکل ارزشیابی ارشاد داشتیم تا هرچه سریع‌تر پروانه نمایش بگیرند. پیش از این «خانه دختر» رفع‌توقیف و اکران شد و فیلم «صد سال به این سال‌ها» به کارگردانی سامان مقدم هم که رفع توقیف شده است، امیدوارم به‌زودی روی پرده برود.»
موسوی: فیلمی که در اکران نوروزی قرار می‌گیرد، شرایط سخت‌تری دارد
در ماه‌های اخیر موارد مختلفی در فضای رسانه‌ای مطرح شد که شورای صنفی نمایش تاثیر زیادی بر اکران فیلم‌ها دارند. نمونه اعتراضی که احمد نجفی تهیه‌کننده «من ایرانی‌ام» نسبت به تصمیمات شورای صنفی نمایش در مورد فیلم خودش داشت.
غلامرضا موسوی، عضو شورای صنفی نمایش درخصوص نحوه تصمیم‌گیری‌های شورای صفنی نمایش در اکران فیلم‌ها گفت: «باید بگویم اساس فعالیت شورای صنفی به‌گونه‌ای طراحی شده که دخالتی در پخش فیلم نداشته باشد بلکه در این زمینه، پخش‌کننده با سرگروه یا سینمادار قرارداد می‌بندد. شورای صنفی قواعد و آیین‌نامه‌‌هایی دارد که پخش‌کننده‌ها و سینماداران باید براساس آن عمل کنند و رعایت آنها واجب است.»
غلامرضا موسوی درمورد شرایط آثار سینمایی که در اکران نوروزی قرار می‌گیرند، گفت: «اینکه فیلمی در نوروز روی پرده باشد یا خیر، موضوعی است که با توجه به توافقات صورت‌گرفته میان سینما و پخش‌کننده انجام می‌شود. فیلمی که در قالب اکران نوروزی قرار می‌گیرد، خیلی شرایط سختی دارد. به نظرم فیلم‌های روی پرده سینما باید چنان جذاب باشند که توان رویارویی با برنامه‌های متنوع تلویزیون در این ایام را داشته باشند و مخاطب را به تماشای فیلم در سینما تحریک کنند. معمولا در چینش اکران‌های نوروزی و سایر فصول سعی می‌شود ژانرهای متفاوت را در کنار هم قرار دهیم تا انتخاب‌ها برای همه سلایق وجود داشته باشد. هر فیلمی در سینماها حداکثر 10 تا 12 هفته اکران می‌شود که در این مدت فیلم‌ها حداکثر در 22 سالن سینما در تهران اکران می‌شوند و علاوه‌بر این تعداد، پنج سالن نیز که به سینماهای حمایتی معروف هستند خارج از سهمیه برای نمایش فیلم‌ها در نظر گرفته می‌شوند. این قواعد کلی است و برای همگان یکسان است. البته امسال سالن‌های بیشتری افتتاح شده و به نوعی فرصت اکران مناسب‌تری برای فیلم‌ها فراهم است و با توجه به افتتاح سالن‌های بیشتر در سال جدید می‌توان امیدوار بود که فیلم‌ها کمتر از گذشته در نوبت اکران قرار بگیرند.»
این تهیه‌کننده سینما در پاسخ به سوالی که برخی فیلمسازان دلیل فروش نرفتن آثارشان را زمان نامناسب پخش می‌دانند، گفت: «بنده خیلی با این موضوع موافق نیستم. به زعم بنده وقتی فیلمی خیلی با فروش خوبی روبه‌رو نیست، باید بررسی کرد که چرایی آن کجا بوده است. باید در محتوای فیلم، بازی بازیگران و سایر عواملی که دست به دست هم می‌دهند تا یک فیلم تولید شود، جست‌وجو کرد تا ریشه این مشکل را پیدا کنیم، وقتی کاری که تولید شده است از جذابیت لازم برخوردار نیست؛ فروش هم نخواهد داشت. این که گاهی مطرح می‌شود، فیلمسوزی اتفاق افتاده را نه‌تنها قبول ندارم بلکه بیشتر به شعار شبیه است. این موضوع توسط افرادی مطرح می‌شود که کسی به تماشای فیلم آنها نرفته است و خیلی در فروش گیشه موفق نبودند. چند وقتی است که مد شده هر کسی فیلمش با استقبال روبه‌رو نمی‌شود سعی می‌کند تا به جای پیدا کردن صورت‌مساله به بیان نظرات غیرکارشناسی بپردازد و سعی دارد تقصیر را به گردن شورای صنفی نمایش بیندازد. اینکه بعضی فیلم‌ها خوش‌ساخت نیستند و مخاطب روی خوش به آنها نشان نمی‌دهد، واقعیتی است که باید پذیرفت و نباید تقصیر را گردن دیگران انداخت.»
غلامرضا موسوی در نظر گرفتن فقط فیلم‌های برگزیده جشنواره فیلم فجر برای اکران نوروزی را تصمیم درستی نمی‌داند و در این باره می‌گوید: «جوایز و اکران دو مقوله متفاوت از همدیگر هستند. ارشاد، شهرداری و نهادهای دیگر می‌توانند امکانات تبلیغی را برای این فیلم‌ها فراهم آورند تا خود را هرچه بهتر به مردم نشان دهند ولی اینکه بخواهیم فیلمی را به اجبار به مخاطب تحمیل کنیم حتی اگر برگزیده جشنواره‌ای مثل فجر هم باشد، کاری اشتباه است. امروزه مخاطب خودش می‌تواند فیلم مورد علاقه خود را شناسایی کند و نیازی به برچسب زدن فیلم که مثلا برگزیده فلان جشنواره است و... ندارد.»
در روزهای اخیر خبری به نقل از علی سرتیپی، رئیس کانون پخش‌کنندگان سینمای ایران منتشر شد که براساس آن پیشنهادهایی برای تغییر آیین‌نامه شورای صنفی نمایش به خانه سینما و وزارت ارشاد ارائه شده است. براساس این نامه پیشنهادی مقرر شده تعداد سرگروه‌ها بیشتر شود و تعداد اعضای شورای صنفی نمایش کمتر شود.
موضوعی که غلامرضا موسوی با آن موافق است و درباره آن گفت: «فکر می‌کنم کاهش تعداد اعضای شورای صنفی نمایش در راحت شدن تصمیم‌گیری و رسیدن به یک نقطه‌نظر مشترک و بحث و تبادل‌نظر بسیار کمک می‌کند. شورا باید تلاش خود را انجام دهد تا هرچه بهتر از حقوق صاحبان فیلم دفاع کند و در این راستا مطمئنا کاهش تعداد نفرات به بهتر شدن تصمیم‌گیری‌ها کمک می‌کند.»
فرجی: حوزه هنری تابع آیین‌نامه شورای صنفی نمایش است
غلامرضا فرجی، مدیر پخش و بازاریابی موسسه بهمن سبز به صحبت‌هایی با سازمان رسانه‌ای اوج و تهیه‌کننده فیلم «به وقت شام» برای پخش آن توسط حوزه هنری اشاره کرد و گفت: «طی جلسه‌ای که میان مدیران سازمان اوج و موسسه بهمن سبز داشتیم، آنها تمایل داشتند که موسسه فیلمیران پخش آن را برعهده بگیرد ولی در زمینه اکران آن در سینماهای حوزه هنری قول مساعد دادیم که همکاری‌های لازم با آنها داشته باشیم.»
وی مطرح‌شدن فیلم‌های «فیلشاه»، «لونه زنبور» و «لاتاری» را برای اکران‌های نوروزی از حوزه هنری فقط در حد یک پیشنهاد دانست و خاطرنشان کرد: «ما به‌عنوان یک مجموعه پخش‌کننده برای این منظور تابع آیین‌نامه شورای صنفی نمایش هستیم و ابتدا باید ببینیم که وضعیت آنها برای سال 97 به چه گونه‌ای است و آیا اصلا برای فیلم‌های نامبرده پروانه نمایش صادر می‌شود یا خیر. تا بعد تصمیم‌گیری نهایی صورت گیرد. البته در این خصوص نه‌تنها ما بلکه تمامی سرگروه‌ها و دفاتر پخش فیلم نیز تابع ضوابط شورای صنفی هستند.»
غلامرضا فرجی درخصوص سیاست‌های حوزه هنری درخصوص اکران بعضی فیلم‌ها این‌طور گفت: «حوزه هنری هم مثل هر کجای دیگری برای خود قواعد و مقررات خاص خودش را دارد. حال اینکه می‌گویند حوزه درخصوص اکران‌ها سلیقه‌ای عمل می‌کند، نظرات شخصی دوستان است وگرنه فیلم‌هایی که پروانه نمایش دارند با توجه به خالی بودن سالن‌ها در نوبت اکران قرار می‌گیرند.»
وی با بیان اینکه بسیاری از سینماهای حوزه هنری درحال حاضر در دست بازسازی است، گفت: «تقریبا یک‌سوم سینماهای کشور توسط حوزه هنری اداره می‌شوند که با توجه به این حجم از سینماها، باز با ظرفیت نمایش کمی روبه‌رو هستیم و در نظر داریم تا در سال آتی بر تعداد سالن سینماهای خود در کشور بیفزاییم. اولین پردیس سینمایی در اصفهان را در دست نوسازی داریم که این سینما پیش‌تر به صورت تک‌سالن بود که در سال 97 به صورت یک پردیس با 6 سالن افتتاح می‌شود. همچنین سینماهای شهر بروجرد و قدس تبریز هم درحال بازسازی هستند. بسیاری از سینماها به صورت مخروبه تحویل ما شده بود و درحالت تعطیلی کامل قرار داشتند و سعی کردیم با بازگشایی آنها چراغ سینما را روشن نگاه داریم.»
وی در پایان خاطرنشان کرد: «افزایش تعداد سالن‌ها باعث می‌شود تا تعداد فیلم‌های بیشتری به نمایش درآید و مخاطبان برای تماشای آثار مورد علاقه خود در سینماها با مشکلات کمتری روبه‌رو شوند و آزادانه به تماشای فیلم مورد علاقه خود بنشینند.»
سعدی: اکران «مغزهای کوچک زنگ‌زده» در نوروز چیزی شبیه خودزنی است
سعید سعدی، تهیه‌کننده سینما، مزیت اکران فیلم‌ها در نوروز را تعداد کم آثار به نمایش درآمده در سالن‌ها توصیف کرد و این‌طور بیان داشت: «به‌عنوان مثال در این ایام اگر هفت فیلم بر پرده سینما به نمایش درآید در ایام دیگر با تعداد بیشتری از اکران‌ها روبه‌رو هستیم و چه بسا اگر فیلمی با استقبال مخاطبان روبه‌رو باشد تعداد سانس‌ها و سالن‌های بیشتری هم به خود اختصاص دهد.»
وی در پاسخ به این سوال که چه تمهیداتی می‌تواند به استقبال مخاطبان از فیلم‌های اکران نوروزی، کمک کند، گفت: «همان‌طور که در شورای صنفی به تصویب رسیده است تعداد 20 سالن در تهران می‌توانند فیلم‌ها را به نمایش درآورند. مطمئنا وقتی فیلمی با استقبال مخاطبان روبه‌رو شود، سعی می‌شود تا سانس‌های بیشتری را به آن اختصاص دهند یا سقف تعداد سالن‌های آن را بالا ببرند. در کنار آن اکران‌هایی هم به این فیلم‌ها در سینماهای حمایتی اختصاص داده می‌شود که جزء سقف اکران فیلم‌ها قرار نمی‌گیرد و فقط در راستای حمایت ارشاد از این سینماهاست چون با فروش خوبی روبه‌رو نیستند.»
تهیه‌کننده فیلم «مغزهای کوچک زنگ‌زده» درخصوص زمان اکران این فیلم در سینماهای کشور این‌طور گفت: «فعلا با توجه به پخش دو فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» و شاید اکران «من عصبانی نیستم» که با بازی نوید محمد‌زاده قرار است روی پرده برود، تصمیم گرفتیم تا این فیلم در زمان دیگری اکران شود. فکر می‌کنم اکران فیلم مغزهای کوچک زنگ‌زده در شرایط فعلی نوعی خودزنی است که با توجه به تجربه بد اکران فیلم خشم و هیاهو در دو سال پیش و همزمان شدن آن با فیلم ابد و یک روز دیگر این ریسک را نخواهیم کرد و حتی با وجود اینکه شاید این امتیاز برای فیلم‌ها در ایام نوروز باشد که با استقبال بیشتری روبه‌رو شوند ولی ما تصمیم گرفتیم تا فیلم را در فرصت دیگری نمایش دهیم.»
وی ادامه داد: «در حال حاضر سه فیلم «دم سرخا» به کارگردانی آرش معیریان، «راه رفتن روی سیم» به کارگردانی احمدرضا معتمدی و «پریسا» به کارگردانی محمدرضا رحمانی را در مرحله اکران دارم که امیدوارم با استقبال مخاطبان روبه‌رو شوند.»
سعدی «مغزهای کوچک زنگ‌زده» را فیلمی مردمی خواند و گفت: «تا این لحظه مخاطبان عام در جشنواره ارتباط خوبی با این فیلم برقرار کردند و فکر می‌کنم در اکران عمومی هم توجه مردم را به خود جذب کند. به نظرم روزبه‌روز که از کارهای هومن سیدی می‌گذرد شاهد پختگی بیشتری در کارهای وی هستیم.»
تهیه‌کننده فیلم «گشت ویژه» کاهش اعضای شورای صنفی نمایش را در تصمیم‌گیری‌های بهتر تاثیرگذار دانست و خاطرنشان کرد: «هرچه این تعداد کاهش پیدا کند به صلاح سینماگران است و می‌توان تصمیم‌های بهتری اتخاذ کرد. شورا به‌عنوان یک سیاستگذار باید سعی کند تا فارغ از تفکرات شخصی با حضور هرچه تمام‌تر هماهنگی‌های لازم را میان پخش‌کنندگان و سینمادارها به وجود آورد و تصمیماتی که اتخاذ می‌کند باید در جهت پیشبرد اهداف عالی سینما باشد.»
وی ادامه داد: «شورای صنفی نمایش باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کند تا شرایط برای تمام فیلم‌ها از نظر تعداد سالن، فصل اکران برابر باشد و این‌طور نباشد فیلمی به خاطر موقعیت بد پخش با شکست مالی مواجه شود. مطمئنا چینش صحیح ژانر فیلم‌ها در کنار هم به این‌گونه که اگر دو فیلم کمدی روی پرده است سعی شود تا فیلم‌های اجتماعی و فیلم‌هایی در ژانر دفاع مقدس نیز در کنار آنها به نمایش درآید می‌تواند در فروش فیلم‌ها تاثیر بگذارد.»
سعدی در شرایط فعلی نقش تبلیغات مجازی و استفاده از شبکه‌های اجتماعی را در فروش فیلم‌ها تاثیرگذار دانست و خاطرنشان کرد: «مطمئنا ایجاد جریاناتی اجتماعی درخصوص فیلم‌هایی که روی پرده هستند، می‌تواند در افزایش یا کاهش مخاطبان آن موثر واقع شود. به بیان دیگر در کنار جشنواره‌ها که سهم عمده‌ای در فروش فیلم‌ها دارند موج تبلیغات و کمپین‌هایی برای حمایت از این فیلم‌ها هم می‌تواند در موفقیت و فروش‌شان کمک کند.»
* نویسنده : افشین حیدری روزنامه‌نگار