به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ خطبه ۲۹ نهج‌البلاغه، بخشی از خطبه امام علی(ع) است که حضرت بعد از عدم اجابت دعوت ایشان برای مقابله مجدد با معاویه، بعد از جنگ نهروان، بیان کرده‌اند. این سخنان امام علی(ع) در کتاب‌های «امالی شیخ طوسی» و «انساب الاشراف» نیز نقل شده است.
به نظر می‌رسد امیرالمومنین(ع) در این خطبه، در کنار مذمت کوفیان برای عدم توجه به وظایف خود در حمایت از امام، دلایلی را برای این موضوع بیان می‌کنند که توجه به این دلایل می‌تواند برای هر امتی، در هر دوران و حاکمیتی، درس‌آموز باشد.
امام علی(ع) در این خطبه، داشتن تمایلات مختلف در یک جامعه و عدم تمرکز ظرفیت‌ها و امکانات برای رساندن یک جامعه به اهدافی واحد را یکی از مهمترین عامل اختلاف معرفی می‌کنند و می‌فرمایند:
«اَیُّهَا النّاسُ الْمُجْتَمِعَةُ اَبْدانُهُمْ، الْمُخْتَلِفَةُ اَهْواؤُهُمْ!؛ ای مردمی که بدن‌هاتان با هم و خواهش‌هاتان مختلف است!»
اهمیت اتحاد در میان اهداف یک امت و تابعان یک حکومت به گونه‌ای است که امام علی(ع) در دعایی که در نامه ۱۵ نهج‌البلاغه و در هنگام نبرد توسط ایشان خوانده می‌شد، از این «تمایلات مختلف» به خداوند پناه می‌برد:
«اللَّهُمَّ إِنَّا نَشْکُو إِلَیْکَ غَیْبَةَ نَبِیِّنَا وَ کَثْرَةَ عَدُوِّنَا وَ تَشَتُّتَ أَهْوَائِنَا؛ خدایا، به تو شکوه می‌کنم، نبودن پیامبرمان را و فراوانی دشمنانمان را و پراکندگی خواسته‌هایمان را».
امام علی(ع) در بخش دیگری از این خطبه با تاکید بر اینکه «لَا یَمْنَعُ الضَّیْمَ الذَّلیلُ وَ لَا یُدْرَکُ الْحَقُّ اِلّا بِالْجِدِّ. ذلیل و ترسو ستم را از خود بازنمی‌دارد و حق بدون تلاش به دست نمی‌آید» دلایلی مانند «اَقَوْلاً بِغَیْرِ عَمَل؟! وَ غَفْلَةً مِنْ غَیْرِ وَرَع ؟! وَ طَمَعاً فی غَیْرِ حَقٍّ؟!»؛ «دادن وعده توخالی، بدعهدی و نداشتن تقوای الهی و امید به غیر خدا داشتن» را از عوامل دیگری معرفی می‌کنند که در نهایت به عدم اطاعت امت از امام منجر می‌شود.
به بیان امروزی می‌توان این جملات را اینگونه توصیف کرد که دادن وعده توخالی به‌ویژه در زمان انتخابات سراسری و ملی، نداشتن تقوای الهی و غفلت از وظایف اداری در هنگام تصدی امور مدیریتی و طمع کردن به «کدخدا» به جای توجه به وعده‌های خدا، از ویژگی‌های افرادی است که در این خطبه مورد مذمت حضرت قرار گرفته‌اند.
در نهایت باید گفت: امامت، مهمترین ابزار هدایت امت است و اگر امتی نتواند اعتماد امام خویش را هنگام اطاعت از فرامین به دست بیاورد، بدون شک برای امام، امکان تحقق اهداف فراهم نخواهد بود. بر همین اساس نیز، جامعه تبدیل به موجودی سرگردان می‌شود که نه هدف مشخصی برای رشد و تعالی دارد و نه توان و ابزاری برای دفاع از خود در مقابل دشمنان. این جامعه که هم بدون هدف است و هم بدون دفاع، بدون شک به مرور ساختارهای خود را از دست داده و ابتدا به جامعه‌ای مضمحل و از هم پاشیده تبدیل شده و سپس به جامعه‌ای منهدم و از بین رفته تبدیل می‌شود.
منابع :
کتاب: پیام امام، شرح نهج‌البلاغه آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی
کتاب: کتاب آیین خرد و عرفان، شرح نهج‌البلاغه آیت‌الله ممدوحی
کتاب: روات و محدثین نهج‌البلاغه، مرحوم محمد دشتی
کتاب: فرهنگ واژگان نهج‌البلاغه، منصور پهلوان
سید علی‌اصغر حسینی/ ابنا
...................
پایان پیام