به گزارش خبرگزاری حوزه، در زمانه ای که به جهت غالب شدن آداب زندگی مدرن شهری و البته رشد گرایش به فضای مجازی، بسیاری از سنت های اصیل ایرانی و اسلامی تا حدود زیادی به حاشیه رانده شده، به برکت دستگاه امام حسین(ع) و البته علاقه مندی خانواده‌ها و نسل جدید، شاهد رونق دوباره سنتی ارزشمند به نام "روضه های خانگی" در ماه محرم امسال به خصوص در شهرهای مذهبی و سنتی همچون قم، مشهد، کاشان، یزد، اصفهان و ... بوده ایم.

روضه های خانگی بی شک از جمله مهم‌ترین مظاهر عشق و دلدادگی مردم کشور ما به ائمه اطهار(ع) به خصوص حضرت سیدالشهدا(ع) است و آنچه حائز اهمیت است این که از این ظرفیت عظیم و انسان ساز به شکل شایسته ای در مسیر رقم خوردن تحول مطلوب فرهنگی بهره برداری کنیم.

رسمی زیبا که ریشه‌ای دیرپا دارد

هرچند که راجع به روضه های خانگی تاریخچه دقیقی موجود نیست اما با توجه به محتویات فرهنگ عامه می توان مدعی شد که برگزاری این قبیل محافل و مجالس مخلصانه و بی آلایش از دیرباز و چندی پس از واقعه عاشورا در جامعه شیعی و اسلامی، مرسوم و جاری بوده است.

بخصوص در دوران معاصر و از جمله در دوران خفقان آور پهلوی نخست، از جمله بهترین و مؤثرترین محافلی که می توانست مفاهیم دینی را نسل به نسل منتقل نماید، همین روضه های خانگی بوده است. جالب این که این مجالس برای عامه مردم آن چنان شیرین و جذاب افتاد که حتی در زمان پس از خفقان رضاخانی نیز رونق خود را از دست نداد و پس از انقلاب اسلامی نیز همچنان به کار خود ادامه داده تا به امروز که برپایی این محافل به طور خاص مورد تأکید علما و بزرگان است.

نورانیت منازل به برکت ذکر مصیبت اهل بیت(ع)

بی شک مهم ترین ثمره و فایده این قبیل مجالس چیزی نیست مگر ورود انوار قدسی و نورانی به خانه و کاشانه عاشقان و محبان حضرات معصومین(ع) که این مهم به برکت ذکر مصیبت اهل بیت (ع) و به خصوص اشک بر حضرت سیدالشهدا(ع) حاصل می شود. به یقین باید گفت که در هر خانه‌ای که ذکری از اهل بیت(ع) شود، خدا و ملائکه به آن خانه نظر نموده و اهل آن خانه مورد رحمت خدای متعال قرار می‌گیرند.

از سوی دیگر بر اساس آنچه ما تجربه کرده‌ایم، برگزاری روضه های خانگی در تقویت روابط میان اهل محل و خانواده بسیار اثرگذار است کما این که در مسیر اجرای سنت حسنه صله رحم نیز به شدت مایه دلگرمی است.

رهنمود مقام معظم رهبری و آغاز یک مسیر پربرکت

احمدعلی صادقی، فعال فرهنگی و ایده‌پرداز گروه "سدره" در گفتگویی با اشاره به این که رهبر معظم انقلاب در سال ۹۷ در جمع مداحان و ذاکران اهل‌بیت(ع) بر اهمیت ورود هیئات به محیط خانواده تأکید کردند، ابراز داشت: آن‌موقع برای ما، به‌عنوان جمعی از خادمان هیات میثاق با شهدا و فارغ‌التحصیلان دانشگاه امام‌صادق(ع)، این سؤال مهم مطرح شد که چرا برگزارکردن روضه در خانه‌ها، با وجود ظرفیت عظیمی که در فضای ایرانی دارد، رفته‌رفته کمرنگ شده، و چطور می‌توانیم این سنت را بازگردانیم.

وی همچنین افزود: ما یک حلقه مطالعاتی تشکیل دادیم تا با بررسی تجربیات مختلف، نظرات اندیشمندان و داده‌های میدانی، مدل مناسبی برای احیای روضه‌های خانگی پیداکنیم. حدود هشت‌ماه صرف پژوهش، گفت‌وگو با بزرگان، آسیب‌شناسی وضعیت کنونی و بررسی مصادیق موفق و ناموفق شد. در این مدت متوجه شدیم فضای خانه و خانواده، محیطی بی‌جایگزین برای انتقال گفتمان اهل‌بیت(ع) است؛ اما این محیط به دلایل مختلف، از سبک زندگی تا دغدغه‌های اقتصادی و حتی نگرش فرهنگی رایج، به حاشیه رانده شده است.

کتاب "اهل بیتی‌ها" نقشه راه ما شد

فعال فرهنگی همچنین یادآور شد: از ثمرات مهم آن دوره مطالعاتی، گردآوری کتابی با عنوان «اهل‌بیتی‌ها» از مجموعه بیانات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عابدینی بود که به موضوع تحلیل «رَحِم ولایی» و پیوند عمیق آن با جلسه روضه‌خانگی می‌پرداخت. این کتاب، به ما نقشه‌راه داد تا بفهمیم ریشه‌های روضه‌خانگی، تنها در مناسبت‌های مذهبی یا مناسبات اجتماعی خلاصه نمی‌شود، بلکه ارتباط عمیقی با ساخت زیستی، تربیتی و معنوی خانواده دارد.

صادقی ادامه داد: پس از این پژوهش‌ها، به این جمع‌بندی رسیدیم که احیای روضه‌خانگی، نیازمند یک مدل هماهنگ‌کننده است؛ نه صرفا توصیه به مردم یا ساده‌سازی‌های سطحی. مردم باید حس کنند که این فضای صمیمی در دسترس است و حتی‌المقدور می‌تواند ساده ‌برگزار شود. اما مهم‌تر از آن، باید خلأهای فرهنگی و فنی برگزاری را هم پوشش دهیم؛ مثلا خیلی از خانواده‌ها نمی‌دانند چطور مداح و سخنران مناسب را پیدا کنند، یا در جلسات کوچک باید به چه نکاتی توجه شود که هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان جذاب باشد. اینجا بود که تصمیم گرفتیم کار را از هماهنگی و معرفی سخنرانان و مداحان متعهد و خوش‌بیان آغاز کنیم. محور این ایده، احترام به قداست جلسه خانوادگی و جلوگیری از رسمی و سنگین‌شدن فضا بود. ما در سدره هیچ‌وقت نگاه تجاری به روضه‌خانگی نداشتیم؛ هدف ما احیای معنویت در بستر واقعی خانه‌ها بود.

تفاوت ها و تمایزات روضه های خانگی

وی بیان داشت: ما تأکید داریم که جلسه خانگی مثل هیات رسمی یا عمومی نیست که همه طیف‌های یک اجتماع بزرگ، تنها شنونده صرف باشند. بلکه معمولا جمع کوچک است و اعضا پرسش، دغدغه و نیاز خاص خودشان را دارند. در ارزیابی، ابتدا یک گزینش اولیه از میان مداحان و سخنرانانی که توسط حوزه علمیه یا شبکه معتمدین معرفی می‌شوند، انجام می‌دهیم. مواردی چون فن‌بیان، سابقه حضور در جلسات خانگی، مدیریت جلسه و توانایی گفت‌وگوی تعاملی با افراد سنین مختلف، بسیار مهم است. پس از هر جلسه، بازخورد میزبان و حاضران هم اخذ می‌شود تا به نقاط ضعف و قوت خود پی ببریم. هر سال لیست سخنرانان و مداحان براساس این بازخوردها به‌روزرسانی می‌شود.

این فعال فرهنگی همچنین به نکته مهمی در لابلای صحبت هایش اشاره کرد و گفت: در روضه‌های بزرگ، اصولاً جمعیت زیاد و فاصله میان سخنران و مستمع بیشتر است؛ معمولا ًیک ساختار ازپیش‌تعیین‌شده پیاده می‌شود، مخاطب کثرت دارد، و حتی اگر سخنرانی و مداحی عمیق هم باشد، مجال گفت‌وگوی شخصی نیست. در فضای خانگی اما روح جلسه زنده‌تر و خودمانی است. مخاطب محدود است و ‌فرصت طرح سؤال و شنیدن نظر شخصی‌شان فراهم. حتی بچه‌ها با انرژی بیشتر در بحث‌ها شرکت می‌کنند.

محافلی با هویت اصیل خانوادگی

وی اضافه کرد: نکته مهم دیگر این است که هیئات عموما در مناسبت‌های خاص فعال می‌شوند اما روضه خانگی می‌تواند پیوسته و هفتگی یا ماهانه باشد، حول محور خانواده بماند و به‌تدریج یک هویت اصیل خانوادگی شکل بدهد. تجربه ما این بود که عمده مخاطبان سدره، خودشان روضه‌های خانگی را تکرار و تثبیت ‌می‌کنند و این پایدارتر از حرکات موقتی و مقطعی است که صرفا به مناسبت‌های تقویمی محدود می‌شود.

صادقی همچنین گفت: برخلاف تصور همگانی، اجرای یک جلسه روضه خانگی نیازمند مقدمات دشوار نیست حتی اگر فضای خانه کوچک باشد یا امکانات حداقلی. بارها دیده‌ایم در یک خانواده سه چهارنفره یا حتی خوابگاه دانشجویی، همین که نیت پاک و جمع صمیمی شکل می‌گیرد، فضای خاصی از صفا و معنویت رقم می‌خورد.

انتهای پیام