خبرگزاری حوزه | در ادبیات روابط بین‌الملل، قدرت نرم به توانایی کشورها در تأثیرگذاری بر دیگران از طریق جذابیت فرهنگی، ارزش‌های اخلاقی، و مشروعیت سیاسی اشاره دارد؛ نه اجبار نظامی یا فشار اقتصادی (Nye, ۲۰۰۴ جوزف نای). جمهوری اسلامی ایران، با بهره‌گیری از آموزه‌های اسلامی، فرهنگ مقاومت، و راهبردهای دیپلماسی ارزشی، قدرت نرم خود را در مذاکرات بین‌المللی، به‌ویژه در پرونده‌های مهمی چون مذاکرات هسته‌ای، به کار گرفته است. این قدرت نرم، ویژگی‌هایی دارد که آن را از الگوهای رایج قدرت نرم در غرب متمایز می‌سازد.
این یادداشت به ویژگی های این قدرت نرم در مذاکرات بین‌المللی می پردازد.
۱. پایه‌گذاری بر ارزش‌های اسلامی و انقلابی
قدرت نرم ایران برخلاف بسیاری از کشورها که بر جذابیت فرهنگی سکولار یا مصرف‌گرایی تکیه دارند، بر اصولی چون عدالت، کرامت انسانی، استقلال، و مخالفت با ظلم بنا شده است (محمدی، علی. (۱۳۹۷). «نقش ارزش‌های اسلامی در تولید قدرت نرم ایران». مجله علوم سیاسی و روابط بین‌الملل ) که این ویژگی ها را از قرآن کریم وامدار است.این ارزش‌ها در گفتمان رسمی جمهوری اسلامی ایران و بیانات رهبری نظام نمود دارد و زمینه اقناع اخلاقی و معنوی را در فضای دیپلماتیک فراهم می‌سازد.
۲. دیپلماسی مقاومت و ایستادگی
یکی از وجوه ممتاز قدرت نرم ایران، پیوند آن با گفتمان مقاومت است. این گفتمان، که مبتنی بر ایستادگی در برابر نظام سلطه است، هم‌زمان با جاذبه اخلاقی و ارزشی خود، به افزایش مشروعیت جمهوری اسلامی در میان ملت‌های آزاده و مستضعف جهان انجامیده است ( حسینی، محمدرضا. (۱۳۹۵). «گفتمان مقاومت و تأثیر آن بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران». پژوهشنامه انقلاب اسلامی ).
در مذاکرات، این رویکرد سبب شد ایران با حفظ عزت، از موضع اقتدار نرم وارد گفتگوها شود.در حقیقت روحیه دفاع از مظلومین عالم؛توانست بر قدرت نرم ایران اسلامی در عرصه بین الملل بیفزاید و با این گفتمان مظلومین عالم را پشت سر خویش داشته باشد.
۳. تأکید بر گفت‌وگوی منطقی و تعامل محترمانه
جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات بین‌المللی، به‌ویژه در جریان برجام، با تکیه بر عقلانیت گفتاری، استفاده از زبان دیپلماتیک قوی و پایبندی به اصول حقوق بین‌الملل، چهره‌ای منطقی و گفت‌وگو محور از خود ارائه داد (قاسمی، محمد. (۱۳۹۶). «تحلیل گفتمان قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات هسته‌ای». فصلنامه مطالعات سیاست خارجی جهان اسلام).
این ویژگی از قدرت نرم، در تضاد با تبلیغات رسانه‌ای غربی قرار گرفت که ایران را کشور غیرمنطقی معرفی می‌کرد. احترام و زبان منطق ایران اسلامی توانست نقشه های رسانه ای آنها را در مذاکرات نقش بر آب کند و باعث شد سایر کشورها با زبان احترام متقابل با ایران مقتدر گفتگو کنند و زبان زورگویی را از طرف مقابل خویش با این روحیه احترام و بزرگ منشی بگیرد.
۴. هدایت راهبردی از سوی رهبری دینی
برخلاف کشورهای غربی که قدرت نرم را غالباً محصول نخبگان فرهنگی و رسانه‌ای می‌دانند، در جمهوری اسلامی، این قدرت توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی با نگاهی حکیمانه و الهی جهت‌دهی می‌شود. راهبرد «عزت، حکمت و مصلحت» که از سوی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ترسیم شده، جهت و حدود استفاده از قدرت نرم در سیاست خارجی را مشخص کرده است (خامنه‌ای، سید علی. (۱۳۹۴). بیانات در دیدار با مسئولان وزارت امور خارجه و سفرا. پایگاه KHAMENEI.IR).
تا زمانی که مذاکره کنندگان به اصل مترقی ولایت فقیه پایبند بوده اند، در مسیر خوبی از مذاکرات قرار گرفته اند.
۵. مشروعیت مردمی و استقلال‌طلبی
یکی از عناصر قدرت نرم جمهوری اسلامی، مشروعیت درون‌زا و مبتنی بر مردم‌سالاری دینی است. این مشروعیت باعث شده که مذاکره‌کنندگان ایرانی بتوانند با پشتوانه اعتماد عمومی، از موضع استقلال و بدون وابستگی به قدرت‌های خارجی، وارد عرصه دیپلماسی شوند (باقری، سید رضا. (۱۳۹۸ «قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران و چالش‌های سیاست خارجی». فصلنامه راهبرد دفاعی).
در ادبیات قدرت نرم، این استقلال سیاسی یکی از شاخصه‌های اثربخشی در اقناع بین‌المللی است که در بسیاری از نظامات دیگر این مشروعیت مردمی وجود ندارد.
قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات بین‌المللی دارای ویژگی‌هایی متمایز و هویت‌محور است که آن را از الگوهای لیبرال و سکولار جهانی متمایز می‌سازد. تکیه بر ارزش‌های اسلامی، مقاومت در برابر سلطه، گفت‌وگوی منطقی، رهبری دینی و استقلال‌طلبی، مهم‌ترین ارکان این قدرت نرم هستند. استمرار و توسعه این مؤلفه‌ها می‌تواند به تقویت جایگاه ایران در نظام بین‌الملل و تعامل سازنده با دیگر کشورها منجر شود.
قدرت الله غلمانی