پاپ چندوجهی
فرانسیس با فروتنی، ساده‌زیستی، کاهش مناسبات رسمی، تأکید بر عدالت اجتماعی و توجه به فقرا شناخته می‌شد. دیدگاه انتقادی نسبت به سرمایه‌داری افسارگسیخته و مصرف‌گرایی غرب داشت و برخلاف اسلافش به‌ جای اقامت در کاخ پاپی، در اقامتگاهی ساده در واتیکان زندگی می‌کرد. او دریافت هدایا از سوی واتیکان را محدود و حقوق کاردینال‌ها را کم کرد.
از سوی دیگر برخی دیدگاه‌های نادر او در زمینه‌هایی مثل نظریه تکامل، انفجار بزرگ، انحرافات جنسی و... با تعلیمات مشترک ادیان و از جمله مسیحیت همخوانی نداشت و سبب شد در برخی مجامع به‌عنوان یکی از لیبرال‌ترین پاپ‌های واتیکان در زمینه‌های فرهنگی شناخته شود.
پاپ به پرونده هسته‌ای ایران هم واکنش نشان داده و طرفین را به خویشتن‌داری دعوت کرده بود. نسبت به جنگ هسته‌ای هشدار می‌داد و خواهان پایان جنگ در یمن بود. او در واکنش به بمب‌گذاری در مراسم سالگرد سردار سلیمانی برای مردم ایران دست به دعا برداشت. حسن روحانی در سال ۱۳۹۴ ضمن سفر به ایتالیا با او دیدار کرده بود تا دومین رئیس‌جمهور ایران باشد که به دیدار پاپ می‌رود.

ارتباط حوزوی با واتیکان
اما یکی از ویژگی‌های پاپ فرانسیس را باید در پیگیری گفت‌وگوی ادیان دانست. تعامل با بزرگان ادیان الهی مسیری بوده که همواره در حوزه‌های علمیه به ویژه حوزه‌های علمیه قم و نجف وجود داشته است.
دیدارهای مراجع تقلید و استادان حوزه علمیه با اسقف‌ها و کاردینال‌های مسیحی و بزرگان دینی کلیمی ایرانی و خارجی همواره برقرار بوده و علما و مراجع بر ادامه یافتن مراودات بین‌الادیانی تأکید کرده‌اند. در سال‌های اخیر سند تعاملات حوزه علمیه قم و واتیکان نیز تدوین شده است.
آخرین دیدارها از این دست، آذر سال گذشته روی داد و مدیر حوزه علمیه خراسان به دعوت مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌ها برای شرکت در دوازدهمین دور گفت‌وگوهای اسلام و مسیحیت به واتیکان سفر کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین خیاط در حاشیه این سفر با پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان نیز دیدار کرد. محور اصلی گفت‌وگوها بر جلوگیری از فروپاشی نهاد خانواده، اهمیت آموزش و تربیت دینی نسل جدید و تقویت ارزش‌های مشترک انسانی متمرکز بود.
سه سال پیش از این هم در خرداد 1401 مدیر حوزه‌های علمیه کشور ضمن حضور در واتیکان با پاپ فرانسیس دیدار کرده بود.
در این دیدار آیت‌الله اعرافی با ابلاغ سلام رهبر معظم انقلاب و قدردانی از مواضع پاپ در کاهش تنش میان ادیان و دفاع از مظلومان، موضع مثبت رهبر معظم انقلاب نسبت به برخی مواضع پاپ در تلطیف روابط میان اسلام و مسیحیت و دفاع از مظلومان را اعلام کرده و خواستار تلاش بیشتر واتیکان در دفاع از مظلومان به ‌ویژه مردم فلسطین و یمن شده بود.
مدیر حوزه‌های علمیه همچنین تأکید مراجع تقلید شیعه بر فعالیت‌های علمی و همکاری‌های بین‌الادیانی را به پاپ منتقل کرد.

نگاه پاپ فرانسیس به ایران
در این دیدار پاپ فرانسیس ضمن ابراز خوشحالی از این دیدار و ابلاغ سلام به رهبر معظم انقلاب، نگاهش به ایران و نظام دینی آن را بیان کرده بود:
«من برای ایران به چند دلیل احترام خاصی قائل هستم؛ یکی اینکه در ایران تمدن سابقه‌دار و تاریخی می‌بینم و فرهیختگی و عظمت آن را از قدیم مشاهده می‌کردم و برای آن اهمیت قائل هستم. یکی دیگر از دلایل من برای احترام به ایران، وجود یک نظام دینی در این کشور است که ارزشمند است. ممکن است در برخی امور اشکالاتی وارد باشد و نیاز به اصلاح داشته باشد، اما اصل اینکه یک نظام سیاسی بر اساس نگاه دینی استوار شود برای ما قابل احترام است. چیزی که در جای دیگری از جهان وجود ندارد و امتیاز مهمی برای ایران محسوب می‌شود. دلیل دیگر علاقه من، انقلابی بودن شماست».
پاپ تعدی‌های قدرت‌های استکباری به مردم نقاط مختلف جهان را محکوم می‌کرد و آن را مخالف صلح و آرامش مردم جهان می‌دانست. او حتی از فعالیت مسیحیت تبشیری در کشورهای اسلامی ابراز نارضایتی کرده و آن را خارج از قواعد واتیکان و وابسته به قدرت‌های غربی اعلام کرده بود.

پاپ در منزل مرجعیت
اما شاید مهم‌ترین ارتباطات شیعه و مسیحیت در قرن‌های اخیر در دیدار پاپ با یک مرجع شیعه در نجف رقم خورده باشد؛ دیداری که پاپ فرانسیس در سال 1399 طی سفر به عراق در منزل آیت‌الله العظمی سیستانی انجام داد.
آیت‌الله العظمی سیستانی در این دیدار به رنجی که کشورهای مختلف دنیا با آن روبه‌رو هستند و ظلم و فقر و ستم دینی و فکری که از آن رنج می‌برند، پرداخت و از نبود عدالت اجتماعی سخن گفت. او به جنگ‌ها، تحریم‌ها و آوارگی‌های تحمیل ‌شده بر مردم منطقه به ویژه ملت فلسطین اشاره کرد و خواهان ایفای نقش رهبران دینی و معنوی در توقف این اقدام‌ها شده بود.
پاپ فرانسیس هم بر اهمیت دوستى و همکارى بین ادیان تأکید و ضمن تشکر از آیت‌الله العظمی سیستانى به‌ خاطر همراهی و دفاع از مردم عراق در برابر خشونت‌ها و سختى‌ها، برای برقراری صلح و برادرى در سرزمین عراق و خاورمیانه و دنیا دعا کرده بود.

خبرنگار: محمد ولیان‌پور