دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، مصمم است به جنگ اوکراین پایان دهد. جنگی که در سه سال گذشته، از زمان تهاجم تمام‌عیار روسیه به همسایه‌اش، صدها هزار قربانی از هر دو طرف برجای گذاشته و میلیاردها دلار از کمک‌های غرب به کی‌یف را بلعیده است.
در راستای این هدف، ترامپ روز جمعه ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین را به کاخ سفید دعوت کرده تا توافقی در زمینه منابع معدنی امضا کند، توافقی که او آن را «یک قرارداد بسیار بزرگ» توصیف کرده است.
دیدگاه ترامپ درباره جنگ اوکراین
ترامپ همواره بر این باور بوده که اوکراین و متحدان اروپایی آمریکا از سخاوت دولت‌های پیشین سوءاستفاده کرده و ایالات متحده را درگیر جنگی غیرضروری کرده‌اند. او معتقد است که اروپا باید امنیت خود و همچنین امنیت اوکراین را تأمین کند. از نظر او، اگر اروپا و اوکراین می‌خواهند در مذاکرات جایگاهی داشته باشند، باید سهم خود را بپردازند، به این معنا که اروپا باید هزینه‌های دفاعی خود را افزایش دهد و اوکراین نیز کمک‌های مالی آمریکا را بازپرداخت کند.
ترامپ در ۱۸ فوریه اعلام کرد که جنگ اوکراین «اصلاً نباید آغاز می‌شد و این کشور می‌توانست به توافقی دست یابد.» یک روز بعد، او زلنسکی را «دیکتاتور» نامید، لقبی که هرگز برای ولادیمیر پوتین، رهبر اقتدارگرای روسیه که ۲۵ سال در قدرت بوده، به کار نبرده است.
واقع‌گرایی سیاسی ترامپ
رفتار متفاوت ترامپ با زلنسکی و پوتین، جلوه‌ای آشکار از رئالیسم سیاسی
(Realpolitik) است. اوکراین در ضعیف‌ترین موقعیت در میان طرف‌های درگیر قرار دارد و ترامپ احتمالاً از این عدم توازن استفاده خواهد کرد تا به همان اندازه که با پوتین مذاکره می‌کند، علیه زلنسکی نیز چانه‌زنی کند. برای ترامپ، پایان سریع جنگ مهم‌تر از شرایط توافق صلح است، رویکردی که نویدبخش آینده‌ای روشن برای کی‌یف نیست.
علاوه بر پایان درگیری‌ها، ترامپ به دنبال بازگرداندن سرمایه‌گذاری‌های ایالات متحده در اوکراین است. او بارها شکایت کرده که زلنسکی آمریکا را متقاعد کرده تا ۳۵۰ میلیارد دلار برای جنگی هزینه کند که «امکان پیروزی در آن وجود نداشت»، ادعایی که بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار از کمک‌های واقعی ایالات متحده را اغراق‌آمیز جلوه می‌دهد. بر همین اساس، دولت ترامپ اخیراً پیشنهاد کرده که در ازای ادامه حمایت از اوکراین - آن‌گونه که در دوران بایدن وعده داده شده بود- ایالات متحده مالک نیمی از ثروت معدنی اوکراین شود، ثروتی که برخی تحلیلگران ارزش آن را تا ۱۱.۵ تریلیون دلار برآورد می‌کنند.
ترامپ و چالش کسب امتیاز از روسیه
در تمامی مذاکرات، ترامپ به دنبال اهرم فشار است و این مذاکرات نیز از این قاعده مستثنی نیست. او بر اوکراینی‌ها فشار خواهد آورد تا با برخی از شرایط پوتین موافقت کنند. اما در عین حال، ترامپ به امتیازگیری از روسیه نیز نیاز دارد زیرا پذیرش خواسته‌های حداکثری مسکو، اعتبار او را به عنوان یک سیاستمدار زیرک خدشه‌دار خواهد کرد. جایزه نوبل صلح برای تسلیم شدن در برابر یک طرف اهدا نمی‌شود.
علاوه بر این، پذیرش شروط روسیه، استراتژی کلان ترامپ برای کاهش حضور نظامی ایالات متحده در اروپا را تضعیف خواهد کرد. یک پوتین جسورتر، احتمالاً بی‌ثباتی بیشتری را در مرزهای شرقی ناتو ایجاد خواهد کرد و خروج نیروهای آمریکایی از اروپا را، که از ارکان سیاست خارجی «اول آمریکا» (America First) ترامپ است، دشوارتر خواهد ساخت.
برای کسب امتیازات واقعی، ترامپ باید پوتین را متقاعد کند که زمان به نفع او نیست. این کار مستلزم افزایش ارسال تسلیحات کشنده‌تر به اوکراین، تشدید تحریم‌ها علیه روسیه و تعهد به حمایت بلندمدت از یک اوکراین مستقل خواهد بود، در حالی که هم‌زمان، چشم‌انداز عادی‌سازی روابط آمریکا و روسیه را نیز مطرح کند. با این حال، تاکنون نمایندگان ترامپ بیشتر بر مزایای احتمالی روابط دوستانه با روسیه تأکید کرده‌اند که برای وادار کردن کرملین به عقب‌نشینی کافی به نظر نمی‌رسد.
سازوکار امنیتی آینده اوکراین
یکی از مسائل کلیدی پس از آتش‌بس، تعیین سازوکار امنیتی اوکراین خواهد بود.
عضویت اوکراین در ناتو؟ در شرایط فعلی، بعید به نظر می‌رسد. اما اگر اوکراین نمی‌تواند عضو ناتو شود، آیا ناتو می‌تواند در اوکراین حضور داشته باشد؟پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، اخیراً به متحدان اروپایی اعلام کرده که «یک صلح پایدار» مستلزم آن است که «هر تضمین امنیتی با حضور نیروهای توانمند اروپایی و غیراروپایی همراه باشد.» با این حال، او تأکید کرد که این نیروها باید تحت مأموریتی خارج از چهارچوب ناتو فعالیت کنند و شامل تعهد دفاع جمعی ماده ۵ ناتو نشوند. همچنین، اعزام نیروهای آمریکایی به اوکراین را رد کرد، هرچند جِی.دی. ونس، معاون رئیس‌جمهوری، بعداً گفت که «همه گزینه‌ها روی میز است.»
یک جایگزین برای عضویت اوکراین در ناتو، ایجاد یک سیستم دفاعی چندلایه پس از آتش‌بس است. این مدل، که توسط پل استرز (از شورای روابط خارجی) و مایکل اوهانلون (از مؤسسه بروکینگز) پیشنهاد شده، شامل یک کمربند دفاعی بیرونی، نیروی واکنش سریع و حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی اوکراین خواهد بود. اجرای چنین سیستمی، سالانه حدود ۲۰ تا ۴۰ میلیارد دلار هزینه خواهد داشت، رقمی قابل توجه اما امکان‌پذیر.
چنانچه ترامپ توافقی را بپذیرد که حاکمیت و امنیت اوکراین را تضمین نکند، این کشور در معرض خطر تبدیل شدن به یک دولت شکست‌خورده قرار خواهد گرفت. شواهدی از رویکرد ترامپ در افغانستان در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش به چشم می‌خورد: او با طالبان در دوحه توافق کرد اما دولت افغانستان را از مذاکرات کنار گذاشت. نتیجه چه بود؟ بازگشت طالبان به قدرت و از بین رفتن ۲۰ سال پیشرفت در زمینه‌های حقوق زنان، آموزش، بهداشت و اقتصاد. ترامپ حق دارد که به دنبال پایان جنگ اوکراین باشد، اما یک توافق عجولانه به بهای منافع متحدان و شرکای آمریکا، اشتباهی فاحش خواهد بود. چنین توافقی، دشمنان آمریکا را جسورتر ، اتحاد فراآتلانتیک را تضعیف و موقعیت آمریکا را در برابر چین و دیگر رقبا متزلزل خواهد کرد.منبع: cfr
روزنامه ایران