دو سال پس از شروع تهیۀ طرح جامع جدید شهر کرمان، برخی از یافته‌ها و پیشنهادات این طرح اعلام شد.
به گزارش سایت فردای کرمان، «در جریان همایش «کرمان 2030» که با محور توسعۀ آیندۀ شهرکرمان از سوی اتاق بازرگانی برگزار شد، رضا احمدیان مدیر طرح جامع شهر کرمان در این‌باره سخن گفت.
او اعلام کرد که مسائل کلیدی پنج‌گانه‌ای در شهر کرمان شناسایی کرده‌اند که تنش آبی و فرونشست زمین، هویت از دست‌رفتۀ شهر و رشد گسستۀ آن از جمله این مسائل است. احمدیان همچنین تاکید کرد که به این نتیجه رسیده‌اند که محور توسعۀ کرمان باید به سمت شرق باشد و پیشنهاد طرح جامع در این خصوص را ارائه داد.
به گزارش خبرنگار فردای‌کرمان، مدیر طرح جامع شهر کرمان در ابتدای سخنانش گفت: «طرح جامع این‌بار با رویکرد نوین در حال تهیه است. علاوه بر کرمان، طرح جامع شهرهای شیراز، اصفهان، سنندج و یزد نیز با این رویکرد تهیه می‌شود».
دکتر رضا احمدیان افزود: «منظور از رویکرد نوین این است که در گذشته، طرح‌ها را پشت درهای بسته را می‌نوشتیم، الان درها را باید باز کنیم و اگر از این در کسی نیامد باید خودمان سراغ بقیه برویم. در این رویکرد گفته شده که اول مسئله‌شناسی صورت بگیرد و مشخص شود داستان شهر چیست و چه اتفاقاتی برای آن افتاده که مسئلۀ کلیدی آن است و بعد براساس مسائل، بازیگران اصلی مشخص شود».
او با بیان اینکه در شهر کرمان مسائل متعددی داریم، ادامه داد: «اینکه مسائل از لحاظ ساختار سلسله‌مراتبی و اولویت‌بندی چگونه است نکتۀ مهمی است و سعی کردیم در این دو سال که از شروع تهیۀ طرح جامع می‌گذرد، مسئله‌شناسی را به‌درستی انجام بدهیم».
احمدیان اظهار کرد: «بازیگران اصلی موضوع مهم بعدی است. انتظار داریم که خروجی متناسب طرح جامع برای اینکه بازیگران چگونه در پروژه‌های بنیادین تحول برای تحول مشارکت کنند».
مدیر طرح جامع شهر کرمان اضافه کرد: «براساس شرح خدماتی که از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری آمده ابتدا باید شهر را به‌خوبی بشناسیم و سپس تعریف کنیم که چه اتفاقاتی باید در آن بیفتد».
او تصریح کرد: «نه می‌خواهیم رویافروشی کنیم و نه تصویر آرمانی داشته باشیم. بلکه می‌خواهیم درک درستی از شهر داشته باشیم و بگوییم اگر قرار است آیندۀ شهر براساس طرح جامع برنامه‌ریزی شود چگونه باید باشد».
احمدیان سپس گفت: «چند سوال مطرح است یکی اینکه چرا شهر کرمان در دهه‌های گذشته در مقایسه با شهرهای همجوار متحول نشده است؟ چرا سرمایۀ حاصل از ارزش افزوده منابع پیرامون شهر وارد چرخه‌های مولد و خدمات شهری نمی‌شود؟
چرا شرکت‌ها و موسسات بزرگ تعهدی برای وارد کردن سرمایه به شهر ندارند؟ چرا مگاپروژۀ شاخصی در سال‌های گذشته در شهر شکل نگرفته است؟ چرا مردم در مشارکت‌های کوچک محلی و یا پروژه‌های شهری نقشی ندارند؟ چرا پروژه‌هایی مثل تله‌کابین یا ساروج‌پارس با تاخیر زیادی مواجه می‌شوند؟».
او در ادامه، مروری بر طرح‌های توسعه‌ای کرمان از سال 1315 خورشیدی تاکنون داشت و اظهار کرد: «مطالعه و آسیب‌شناسی درخصوص طرح‌های قبلی انجام دادیم و دریافتیم که طولانی شدن فرایند همیشه یک چالش بزرگی است به گونه‌ای که افق طرح‌ها اغلب در زمان تصویب تمام شده است».
او افزود: «یکی دیگر از مشکلاتی که داریم مربوط به تعریف نقش کرمان در طرح‌های بالادست به ویژه طرح آمایش است. کرمان در طرح آمایش آن‌طور که باید به‌عنوان یک نقطۀ ثقل؛ برای اینکه بتواند نقش خود را هم در مقیاس استانی و هم جنوبشرق تعریف کند دیده نشده به ویژه اینکه پروژه‌های مداخله‌ای کمتر تعریف شده است».
احمدیان ادامه داد: «یکی از پیشنهادات خوب در طرح جامع دوم این بود که شورای هدایت و کنترل توسعۀ شهر باید شکل می‌گرفت که نهادهای صنفی و فنی بخشی از آن بودند. این پیشنهاد اما مغفول مانده است. به‌زعم ما یکی از مشکلات بزرگی که شهر دچار آن است این است که تشکل مطالبه‌گر که بتواند انتظارات درست از شهر داشته باشد هنوز وجاهت و جایگاهی ندارد».
او سپس با بیان اینکه در تهیۀ طرح جامع با رویکرد نوین مسئله‌شناسی مورد تاکید است، گفت: «اما اینکه مسئله‌شناسی از نگاه چه کسی و از چه موضعی باشد موضوع مهمی است. ما از روش CLA استفاده کردیم که براساس ساختار سلسله‌مراتبی چندسطحی است. ساختار سه سطحی شامل لایه‌های زیرین و درونی و عیان را در نظر گرفتیم».
او افزود: «لایۀ عیان شامل شواهدی قابل رویت است مثل اینکه کرمان شهری چندپاره است؛ شهری که از 13 هزار هکتار وسعت آن در طرح مصوب، 8500 هکتار بیش‌تر ساخته نشده و چندپارگی بخشی از ذات این شهر است که به‌راحتی قابل تشخیص است».
او ادامه داد: «در لایه‌های پایینی به حوزۀ اسطوره‌ای و استعاره‌ای می‌رسیم و از جمله مسائل در این بخش این است که روحیۀ جسارت و رقابت‌پذیری چقدر در بین مردم وجود دارد و در نگاه مطالبه‌گری چقدر موفق بوده‌اند».
مسائل کلیدی پنج‌گانه
مدیر طرح جامع شهر کرمان اظهار کرد: «براساس مطالعاتی که حدود 9 ماه به طول انجامید در حوزۀ شناسایی مسائل کلیدی به پنج مسئله رسیدیم؛ یکی هویت از دست‌رفتۀ کرمان است. این شهر یک‌زمانی به‌عنوان منطقۀ هشت و زمانی به‌عنوان قطب جنوبشرق تعریف شده بود. اکنون هویت شهر نیاز به بازسازی دارد».
او افزود: «مسئلۀ بعدی تنش آبی و فرونشست زمین در شهر کرمان است که آن را جزو مسائل کلیدی می‌دانیم».
او ادامه داد: «رشد گسسته شهر کرمان مسئلۀ بعدی است. کمتر شهری داریم که این‌قدر تراکم پایین و در عین حال، وسعت گسترده‌ای داشته باشد؛ این وضعیت خدمات‌رسانی مدیریت شهری را به‌شدت دچار چالش کرده است».
او بیان کرد: «فقدان فضای شهری باکیفیت و جمعیت خاموش خدمات‌گیر از دیگر مسائلی است که شناسایی شد».
احمدیان گفت: «ظرفیت‌های شهر و این مسائل را در کنار هم باید ببینیم».
او با بیان اینکه ظرفیت‌های کرمان را در دو زیرمجموعۀ ظرفیت‌های اجتماع‌محور و اقتصادمحور در نظر گرفتیم، اظهار کرد: «ظرفیت‌های اجتماع‌محور یعنی تلاش‌هایی در کرمان شده که اجماع تصمیم‌گیری در سطوح مختلف را به‌دنبال داشته است. مثلث توسعه، تعریف معین‌های اقتصادی، سرمایۀ انسانی نمادین سپهبد شهید حاج‌قاسم سلیمانی و وجود دو هزار و 786 نهاد صنفی و مدنی ثبت‌شده جزو این ظرفیت‌هاست».
احمدیان بیان کرد: «ظرفیت‌های اقتصادمحور شامل منابع تولیدی اعم از کشاورزی و صنعت خودرو و خدمات مانند املاک و مستغلات است. همچنین منابع کالبدی شامل آثار تاریخی و هویت معمارانۀ کرمان و پتانسیل‌های طبیعی آن و منابع مالی شامل حضور برخی شرکت‌های بورسی مطرح کشور در استان کرمان است که از جملۀ آن می‌توان به شرکت سرمایه‌گذاری توسعه و عمران کرمان و گل‌گهر و هواپیمایی ماهان و مس سرچشمه و موسسه ملل اشاره کرد».
او افزود: «براساس آخرین آماری که از طرف سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی اعلام شده ۴۹۰ همت جی‌دی‌پی کرمان است. بودجۀ شهر کرمان دو سال قبل چهار هزار میلیارد تومان بوده که کمتر از یک درصد این جی‌دی‌پی است».
او ادامه داد: «در ساختار اقتصادی استان کرمان سهم کشاورزی 16 درصد، صنعت و معدن 50 درصد و خدمات 34 درصد است. یکی از تفاوت‌های بنیادین کرمان با سایر شهرها همین است که در دیگر شهرها خدمات سهم بالاتر را دارد ولی در کرمان صنعت سهم بیش‌تری دارد. در واقع، با دارایی‌هایی مواجه هستیم که در جایی تعریف شده که بازیگران متفاوتی دارد».
بی‌اعتنایی شرکت‌های بزرگ
مدیر طرح جامع شهر کرمان سپس گفت: «تفاوت کار ما با گذشته این بود که در طرح‌های سابق، نقشه‌ای ترسیم و محدودۀ شهر مشخص می‌شد و نهایتا یک ساختار شبکۀ معابر و برخی از تخصیص کاربری‌ها تعیین می‌شد. در این طرح جدید اما بعد از شناخت مسئله به بازیگران باید بپردازیم».
او افزود: «به‌زعم ما هفت شرکت هستندکه مادۀ اولیه آن از استان کرمان تهیه می‌شود که با آن فرصت درآمدزایی ایجاد کرده‌اند اما عمدۀ آن از کرمان خارج می‌شود».
به گفتۀ او، این شرکت‌ها شامل صنایع خودروسازی کرمان، هواپیمایی ماهان، شرکت سرمایه‌گذاری توسعه و عمران استان کرمان، شرکت گل‌گهر، مس سرچشمه، گهر زمین و موسسه اعتباری ملل (عسکریه) است.
احمدیان ادامه داد: «هریک از این شرکت‌ها می‌توانند در شهر کرمان نقش‌آفرینی داشته باشند ولی اغلب درآمد آن‌ها خارج شده است. مثلا هواپیمایی ماهان 50 میلیون یورو سرمایه‌گذاری در مکران دارد انجام می‌دهد».
راهبردهای تحول‌آفرین
او در بخش دیگری از سخنانش به اصلی‌ترین راهبردهای طرح جامع با رویکرد تحول‌آفرینی در شهر کرمان پرداخت.
او در این‌باره گفت: «در طرح آمایش آمده که استان کرمان باید جزئی از مربع گردشگری کشور بشود. برای این وضعیت یا باید کارکرد و یا مفاهیمی جدید تعریف شود. در برندسازی جدیدی که در این چند سال شکل گرفت سپهبد سلیمانی به عنوان نماد مقاومت شناخته می‌شود. یکی از راهبردهای کرمان ایجاد برندینگ گردشگری فرهنگی با رویکرد مفهوم مقاومت است».
او افزود: «ایجاد خدمات برتر با شناسایی بازیگران جدید در عرصۀ فرصت‌های سرمایه‌گذاری، گسترش فضاهای عمومی شهری با تاکید بر اراضی واجد قابلیت، نقش‌آفرینی در حوزۀ خدمات برتر درمانی در منطقۀ جنوبشرق کشور، استقرار هاب خدمات پشتبیان و لجستیک به‌عنوان پسکرانۀ مکران و هدایت سرریز ارزش‌افزودۀ فعالیت‌های اقتصادیِ پیرامون در پروژه‌های شهری کرمان از دیگر راهبردهای پیشنهاد شده است».
محور جدید توسعه
احمدیان در ادامه، از پیشنهادات طرح جامع برای پروژه‌های تحول‌آفرین سخن گفت.
او اظهار کرد: «در دنیا تعریفی شده که در ابتدا باید تکلیف این موضوع مشخص شود که پروژه‌ها را در چه مقیاسی و با چه سطحی می‌خواهیم اجرا کنیم. براین اساس، پروژه‌ها به صورت کوچک و بزرگ یا پرچم‌دار و پیشران تقسیم‌بندی می‌شود».
او ادامه داد: «پروژه‌های کوچک نیاز به سرمایه‌گذاری کوچک دارد، در زمان کوتاه‌تری اجرا می‌شود، ریسک کم‌تری دارد و ویژگی مهم آن مشارکت مردمی و درگیر شدن مردم محلی است».
مدیر طرح جامع شهر کرمان بیان کرد: «اینکه شهرکرمان به سمت پروژه‌های بزرگ یا کوچک برود، نیاز به تحلیل نیازهای منطقه‌ای، بررسی منابع مالی، تحلیل ریسک، اولویت‌بندی اهداف و اعتمادسازی جامعۀ محلی دارد».
او در ادامه، چند نمونه از طرح‌های پرچم‌دار پیشنهادی طرح جامع شهر کرمان را برشمرد: «ایجاد یک کانون جدید فعالیتی با رویکرد گردشگری ماجراجویانه (کانسپت مقاومت) در شرق شهر، تغییر نقش معابر شهری کرمان براساس رویکرد اقتصادی و اجتماعی، طراحی پهنه‌های خدمات برتر شهری که در طرح جامع پیشنهادی شهر کرمان مشخص شده است، تغییر ضابطه‌های محدودیت‌زا در بافت تاریخی فرهنگی کرمان برای ایجاد یک شوک توسعه‌ای کاربری گردشگری».
او اضافه کرد: «محور توسعۀ کرمان یکی از اشتباهاتی است که در دو طرح جامع قبلی تکرار شده است. به‌دلیل پدیدۀ فرونشست و مسائل محدودیت‌زا باید به سمت شرق بیاید و برای این منظور باید محور جدیدی تعریف شود که نام آن را کنارگذر مقاومت گذاشته‌ایم».
احمدیان به برخی از پروژه‌های پیشران نیز اشاره کرد و توضیح داد: «این پروژه‌ها از ایدۀ شهرسازی تاکتیکال که در 10سال گذشته تعریف شده آمده است و عرصۀ آن محلات شهری هستند. اگر در پروژه‌های پرچم‌دار، ارگان‌ها و سازمان‌های بزرگ پرچم‌دار بودند در این بخش، کسانی مشارکت دارند که نسبت به محلۀ خود تعلق‌مکانی دارند».
احیای فضاهای خاموش، مجموعۀ شهربانو برای احیای هنرهای سنتی، شهرک مشاغل کودکان و کمپین هنرخیابانی از جمله پیشنهادات در این حوزه است.»
انتهای پیام