نسرین نیکنام-کلانشهر اهواز به عنوان مرکز استان خوزستان، ۷۸ درصد از نفت و گاز استان را در اختیار دارد و عمدتا در رده دوم یا سوم تولید ناخالص کشور است، اما آمارها نشان می‌دهد در دهه‌های گذشته تنها ۳۵ تا ۴۰ درصد شبکه فاضلاب آن راه‌اندازی شده است. این روند کند توسعه شبکه فاضلاب زمانی نمود پیدا می‌کند که خبر می‌رسد بیش از 20 انشعاب از فاضلاب این شهر وارد کارون می‌شود؛ کارونی که حیات مردم، حیوانات، پرندگان و گیاهان وابستگی شدیدی به زنده بودن به دور از خطرات محیط‌زیستی آن دارد.
به گزارش اعتماد، اگر کمی در خبرها جست‌وجو کنید، متوجه می‌شوید که در همین سال‌های اخیر آمارهای عجیب و غریبی از پیشرفت طرح جامع اهواز با صرف هزینه‌های هزار میلیاردی از مسوولان استانی نقل شده. به عنوان مثال گفته شد که در سال ۱۴۰۰ حدود ۳۰۰۰ نقطه فاضلاب در اهواز دچار بالازدگی بود، اما با توجه به اقداماتی که در بحث اجرای طرح فاضلاب در کلانشهر اهواز اجرایی شد، جز در مواردی جزیی، تقریبا بالازدگی فاضلاب در اهواز به صفر رسیده است. کارشناسان اذعان دارند که در مجلس گذشته از بودجه ۱۰۰ میلیون یورویی که برای فاضلاب اهواز در نظر گرفته شده بود به دلایل مختلف از جمله عدم دقت دولت قبلی و نمایندگان، فقط حدود ۵۶۰ میلیارد تومان نصیب طرح فاضلاب شد، اما مجتبی یوسفی، عضو هیات رییسه مجلس شورای اسلامی گفته بود: «در دولت سیزدهم برای فاضلاب اهواز حدود ۳ هزار میلیارد تومان تخصیص داده شد، به شکلی که در این بازه زمانی بیش از ۳۰ درصد از اجرای طرح پیشرفت داشته است.» اما «سعید دشتی‌زاده»، مدیرعامل آبفای اهواز در گفت‌وگو با «اعتماد» می‌گوید: «برای رفع مشکل همیشگی بحران فاضلاب در اهواز، نیاز به 29 همت (هزار میلیارد تومان) است تا در عرض یک‌سال این بحران را حل کرد.»
این گفت‌وگو را بخوانید.
در خبرها آمده است که شبکه فاضلاب اهواز در سال‌های گذشته پیشرفت حدود 60 درصدی داشته، اگر این‌طور است چرا همچنان اهواز با بحران فاضلاب و ورود آن به کارون روبه‌رو است؟
مهم‌ترین مشکل شهر اهواز، بحث عدم وجود سیستم هدایت و دفع آب‌های سطحی است. یعنی بیشترین خسارتی که به دلیل عدم وجود سیستم دفع و هدایت آب‌های سطحی اهواز می‌توانیم بگوییم که در ساعت‌های بارش به دلیل حجم بارش و وجود آب‌های سطحی شهر دچار بحران جدی می‌شود و فقط یک شبکه فاضلاب وجود دارد.
اما جالب است بدانید شبکه فاضلاب اهواز تقریبا 35 تا40 درصد پیشرفت سنتی داشته و آن هم به درستی مدیریت نشده و همین دردسرهای زیادی را برای شهر و مردم ایجاد می‌کند و آن هم این است که با هر بار تخصیص اعتبار جهت توسعه شبکه جدید فاضلاب اهواز، هر مدیرعاملی مجبور است بخشی از این اعتبارات را به بحث اصلاح شبکه‌های فاضلاب قبلی بدهد که بر اثر آب‌های سطحی تخریب شدند.
اما بحث جمع‌آوری آب‌های سطحی، توسعه شبکه فاضلاب و قطع ورود فاضلاب به کارون از اولویت‌های طرح فاضلاب اهواز است که در حال اجرای این اولویت‌ها هستیم. جاری شدن فاضلاب در برخی خیابان‌های این کلانشهر حتی در مناطقی که به نوعی بالاشهر محسوب می‌شوند، اصلا زیبنده شهروندان و این کلانشهر نیست و باید برای حل آن چاره‌ای اندیشیده شود تا با تکمیل طرح فاضلاب اهواز یک‌بار برای همیشه فاضلاب از زیر پای مردم اهواز جمع شود.
این مشکل قرار است تا کی ادامه داشته باشد و فکر می‌کنید چه زمانی حل شود؟
نزدیک 3 سال است که خوشبختانه شهرداری مصمم شده که یک شبکه جداگانه جهت هدایت آب‌های سطحی ایجاد کند. از مهندسین مشاور گرفته برای مطالعات خاص و هم اجرای عملیاتی کرده است و فکر می‌کنم در این 3 سال طرح جامع هدایت آب‌های سطحی بین 15 تا 20 درصد هم پیشرفت فیزیکی دارد.
برای جلوگیری از ورود فاضلاب به کارون قرار است چه کار کنید؟ البته گفته شده از 24 ورودی به کارون 6 ورودی در روزهای آینده بسته می‌شود، این خبر چقدر درست است؟
قرار شده است حدود 4 ورودی فاضلاب مسدود شود و این هم به دستور رییس‌جمهور انجام می‌شود که این یک اتفاق میمون است که تا امروز اتفاق نیفتاده و با این اقدام از ورود حدود 40 تا 45 هزار مترمکعب فاضلاب که به صورت شبانه‌روزی وارد کارون می‌شد، جلوگیری می‌شود.
با مسدود شدن آن چهار ورودی، فاضلاب به کدام سمت هدایت می‌شود؟
برای این موضوع لوله‌گذاری شده و لوله‌ها هم به سمت تصفیه‌خانه فاضلاب شرق اهواز هدایت می‌شود. یعنی به جای اینکه در رودخانه تخلیه شود به سمت تصفیه‌خانه فاضلاب می‌رود و پساب تولید می‌کند و تولید این پساب هم به صرف صنایع می‌رود.
فکر می‌کنید بقیه این ورودی‌ها را چه زمانی می‌توانید جمع کنید تا دیگر فاضلابی وارد کارون نشود؟
یک هدف‌گذاری برای هر مقطعی شده است. مثلا اگر برای تکمیل بخش دیگر از این طرح جامع در بلوار ساحلی شرقی اهواز 5/1 همت اعتبارات تخصیص داده شود، می‌توانیم از خروجی تخلیه فاضلاب به رودخانه اهواز جلوگیری کنیم. مخزن تهیه و طرح شده، ما این کار را به شکلی انجام می‌دهیم که برای هر مقطعی که بخواهیم یک مقدار فاضلاب خارج کرده و از ورود آن به رودخانه جلوگیری کنیم، باید با تامین هزینه به موقع همراه باشد.
اگر این هزینه تامین شود چقدر زمان می‌برد؟
اگر این هزینه به صورت مستمر تامین شود، یعنی اعتبارات به موقع تزریق شود، می‌توان گفت که کار انجام‌شدنی است و مشکلات برطرف می‌شود.
زمان نگفتید؟
در بحث اعتبارات در این سال‌هایی که من کار کردم متاسفانه به دلیل مشکلات و مسائل خاص کشور هیچ‌گاه این منابع پیوسته نبود و نمی‌شود یک زمان را مشخص کرد، اما اگر اعتبارات مشخصا تامین و توزیع شود، طی یک‌سال آینده به راحتی می‌توانیم تمام خروجی‌ها را ببندیم.
رقم هزینه نهایی چقدر است که مطمئن شویم دیگر در اهواز مشکل فاضلاب و ورود آن به کارون را نداریم؟
اعتبار مورد نیاز حدود 29 همت است که اگر تزریق شود هم طرح جامع اهواز برای همیشه انجام و هم از تخلیه فاضلاب خام به درون رودخانه کارون جلوگیری می‌شود.
بقیه ارگان‌ها مثل شهرداری، محیط‌زیست چطور؟ یک همکاری دارند و قرار است بخشی از این کار را انجام دهند یا نه، صفر تا صد با شماست؟
ببینید در بحث فاضلاب تمام کاری که باید انجام شود برعهده شرکت فاضلاب استان خوزستان است. آنها موضوعات و مشکلات خاص خودشان را هم دارند. در بحث حفاظت رودخانه کارون هم یکسری اعتبارات است که می‌شود از این اعتبارات استفاده کرد و اگر از بحث زیست محیطی استفاده کنند، می‌توان کار مشترک تعریف کرد تا از بروز مشکلات محیط‌زیستی جلوگیری کرد، اما تا الان منابع خاصی از آن طریق به دست ما نرسیده است.
ارگان‌های دیگر چطور، آیا وظیفه‌ای برای آنها دیده شده؟
ما که در اهواز هستیم یک انتظاری داریم؛ با توجه به اینکه در اهواز صنایع وجود دارند و آنها می‌توانند کمک کنند یک زمانی اعتبارات به دلیل مشکلات اقتصادی کشور ممکن است، تامین نشود آن وقت صنایع محلی هستند که می‌توانند وارد میدان شده و کمک کنند؛ به عنوان مثال برای پروژه تصفیه‌خانه شرق اهواز چیزی حدود ۴۵۰ میلیارد تومان و به صورت فاینانس خارجی اجرایی شد و به بهره‌برداری رسید و ظرفیت این تصفیه‌خانه هم ۱۱۲ هزار مترمکعب در شبانه‌روز است که برای جمعیت ۵۲۲ هزار نفر اجرایی شده است.
چقدر این خبر درست است که تا چند وقت پیش مدیریت فاضلاب اهواز سال‌های گذشته در دست مدیران شهر اهواز بود، بعد به استان واگذار و دوباره به شهر اهواز برگردانده شد؟
نه، طرح جامع فاضلاب در حال حاضر زیرنظر استان خوزستان اداره می‌شود.
بقیه شهرهای استان چنین چالشی دارند یا فقط این موضوع متعلق به اهواز است؟
ببینید اهواز یکی از 4 کلانشهر کشور است. به دلیل گستردگی و ساخت‌وسازهای نامتقارنی که در اطراف شهر اهواز وجود دارد، تبدیل به دومین شهر حاشیه‌نشین کشور شده، بنابراین مشکلاتش قطعا بیشتر از مشکلات شهرهای کوچک‌تر است. آنها خیلی راحت طرح جامع فاضلاب‌شان انجام شد هر چند محدودیت‌هایی هم وجود داشت. اما اهواز کلانشهر است و توسعه نامتقارنی که در اطراف شهر اهواز است مدیریتش را سخت کرده است.
سوال آخرم از شما این است که این مشکلات کارون غیر از مشکلات محیط‌زیستی‌اش و داستان‌های دیگرش، در بحث گردشگری هم تاثیر می‌گذارد. گردشگرانی که آنجا می‌آیند با صحنه‌هایی روبه‌رو می‌شوند که خیلی خوشایند نیست. می‌خواستم بپرسم در این حوزه با اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری هم صحبتی کردید که آنها هم مشارکت کنند؟
در سال‌های گذشته چون من خودم معاون بهره‌برداری آب و فاضلاب اهواز بودم و اهواز هم شرکت مستقل دارد بنا بر توصیه‌های استاندار وقت، عده‌ای می‌خواستند در یک وقفه یکی، دو ساله یک پیست قایقرانی ایجاد کنند و ما اینجا ملزم بودیم بر اساس اعتبارات خاصی که در اختیارمان قرار می‌دادند، تخلیه فاضلاب را با یک فاصله زودتر از آن یکی کار انجام دهیم و فقط در آن مقطع به خاطر اینکه قایقرانی را راه‌اندازی کنند و فضای مناسبی برای گردشگری باشد کمک کردند، اما در نهایت به دنبال حذف همه ورودی‌ها به رودخانه کارون هستیم.