* امین رشیدی
در دنیای امروز، نخبگان به عنوان موتور محرکه پیشرفت و نوآوری در هر کشور شناخته می شوند. این گروه از افراد، با توانایی ها و استعدادهای خاص خود، می توانند در شکل دهی آینده اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها نقش بسزایی ایفا کنند. از این رو، لزوم شنیدن صدای نخبگان و برطرف کردن چالش های پیش روی آنان، به ویژه در کشور ما، به یک ضرورت تبدیل شده است و شنیدن صدای نخبگان و توجه به نظرات و پیشنهادات آنها می‌تواند به بهبود فرآیندهای تصمیم گیری و سیاست گذاری کمک کند.
نخبگان، به‌عنوان افرادی با استعداد بالا و تفکر انتقادی، می توانند به عنوان مشاوره های کلیدی برای تصمیم گیرندگان و دولتمردان کشور عمل کنند. آنها نه تنها در حوزه های علمی و فناوری، بلکه در عرصه های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی نیز می توانند ایده‌ها و راهکارهای نوآورانه ای ارائه دهند.
یکی از چالش‌های اصلی پیش روی نخبگان، نبود بستری مناسب برای بیان نظرات و ایده‌هاست. بسیاری از نخبگان احساس می کنند که صدای آن ها به خوبی شنیده نمی شود و فرصت های لازم برای تأثیرگذاری بر سیاست ها و برنامه های کشور را ندارند. این امر می تواند به کاهش انگیزه و خلاقیت آن ها منجر شود و در نهایت، بر روند پیشرفت کشور تأثیر منفی بگذارد. بر همین اساس، باید تلاش کنیم تا فضایی فراهم کنیم که نخبگان بتوانند آزادانه نظرات و ایده‌های خود را بیان کنند و در فرآیندهای تصمیم گیری مشارکت داشته باشند.
عدم حمایت های مالی و زیرساختی برای تحقق ایده‌ها و پروژه‌هایشان از جمله بزرگ ترین چالش پیشروی این سرمایه های ملی است. بسیاری از نخبگان با ایده‌های نوآورانه ای به دنبال حل مشکلات و چالش های کشور هستند، اما به دلیل کمبود منابع مالی و امکانات، قادر به اجرای این ایده‌ها نیستند. در این زمینه، دولت و نهادهای خصوصی باید به طور جدی به حمایت از نخبگان بپردازند و امکانات لازم را برای توسعه ایده‌ها و پروژه‌های آنها فراهم کنند.
کشورهایی مانند ایالات متحده و آلمان، نهادهای دولتی و خصوصی بطور فعال در حمایت از نخبگان و پژوهشگران مشارکت دارند. این کشورها با ایجاد مراکز تحقیقاتی و علمی، فرصت های مالی و حمایت های فنی، فضای مناسبی برای نخبگان فراهم کرده‌اند تا بتوانند ایده‌های خود را به مرحله اجرا درآورند. علاوه بر این، در کشورهای توسعه‌یافته، نخبگان به‌عنوان سرمایه‌های اجتماعی شناخته می‌شوند و دولت‌ها به طور جدی به حفظ و تقویت این سرمایه ها می پردازند. به‌عنوان مثال، در سوئد، دولت با اجرای برنامه‌های مختلف آموزشی و پژوهشی، به نخبگان کمک می کند تا توانمندی های خود را تقویت کنند و در فرآیندهای نوآوری و توسعه مشارکت داشته باشند. این نوع حمایت‌ها نه تنها به نخبگان کمک می‌کند، بلکه به کل جامعه نیز سود می‌رساند و به توسعه پایدار کشور کمک می‌کند.
یکی از دیگر چالش‌های نخبگان، مغفول ماندن در سیاست گذاری‌ها و برنامه ریزی‌های کلان است. بسیاری از نخبگان به دلیل عدم ارتباط مستقیم با سیاست گذاران، نمی توانند تأثیرگذاری لازم را داشته باشند. برای برطرف کردن این چالش، لازم است که سازوکارهایی ایجاد شود که ارتباط بین نخبگان و تصمیم گیرندگان تسهیل شود. برگزاری نشست‌ها، کنفرانس‌ها و کارگاه های مشاوره ای می تواند به ایجاد این ارتباط کمک کند و به نخبگان این امکان را بدهد که نظرات و پیشنهادات خود را به‌طور مستقیم با سیاست گذاران در میان بگذارند.
از سوی دیگر، باید به ایجاد شبکه های همکاری بین نخبگان توجه کرد. این شبکه ها می‌توانند به نخبگان کمک کنند تا تجربیات و دانش‌های خود را به اشتراک بگذارند و از یکدیگر بیاموزند. با تشکیل این شبکه ها، نخبگان می توانند به طور مؤثرتری در حل چالش های موجود در کشور مشارکت کنند و راهکارهای جدیدی برای پیشرفت و توسعه ارائه دهند. نکته دیگری که باید به آن توجه کرد، ایجاد فضایی فرهنگی است که در آن نخبگان مورد احترام و توجه قرار گیرند. در بسیاری از کشورها، نخبگان به عنوان الگوهای اجتماعی شناخته می‌شوند و جامعه به دنبال یادگیری از آن‌هاست. متاسفانه در کشور ما بیش از آنکه نخبگان مرکز ثقل توجه باشند، شاخ های فضای مجازی و سلبریتی های که مسیر صدساله را یک شبه طی نموده اند مورد توجه قرار دارند.
اگر از یک ایرانی اسم 5 مهندس برتر و یا 2 نفر از مخترعین کشور را بپرسید احتمالا پاسخی دریافت نخواهید کرد. این احترام و توجه می تواند به افزایش انگیزه نخبگان برای فعالیت و مشارکت در مسائل اجتماعی و اقتصادی کمک کند. همچنین، با ترویج فرهنگ احترام به نخبگان و شنیدن صدای آن ها، می‌توان به تقویت جامعه علمی و فرهنگی کشور کمک کرد.
در این راستا، لازم است که دولت و نهادهای خصوصی به طور جدی به حمایت از نخبگان بپردازند و امکانات لازم را برای تحقق ایده ها و پروژه های آن ها فراهم کنند. همچنین، باید فضایی ایجاد شود که در آن نخبگان بتوانند آزادانه نظرات و ایده‌های خود را بیان کنند و در فرآیند تصمیم گیری ها مشارکت داشته باشند. با این رویکرد، می‌توانیم به توسعه پایدار و پیشرفت کشور کمک کنیم و آینده‌ای روشن تر را برای نسل‌های آینده رقم بزنیم.