خشم را شبیه آتش دانستند که یک لحظه می‌تواند نه تنها زندگی شما بلکه در خرمن دیگران نیز شعله افکند. کنترل عصبانیت لازمه زندگی است که مورد تاکید قرآن و ائمه اطهار است.
به گزارش ایسنا، خشم و عصبانیت از جمله غرایز طبیعی در هر انسانی است، که در حالت‌های مختلف می‌تواند از او سر بزند، انسان اگر بر رفتار خود کنترل نداشته باشد ممکن است عواقب جبران ناپذیری برای خود یا دیگران ایجاد کند. مهارت کنترل خشم به انسان کمک می‌کند که چگونه این نوع رفتارها را مدیریت کند. فرو نشاندن و کنترل خشم از جمله موضوعاتی است که در اسلام نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
کنترل خشم در قرآن
از جمله توصیه‌های مهم اسلام در علوم رفتاری به انسان‌ها این است که به هیچ عنوان دچار خشم نشوند. بنابراین بیشتر آیات و روایاتی که در این زمینه وجود دارد در راستای پیشگیری از خشم است. ازجمله در آیۀ 84 سوره یوسف و آیة 37 سوره شوری، مسلمانان را در مورد فرو بردن خشم و پیشگیری از آن تشویق می‌کند. یا در آیه 134 سوره آل عمران می‌فرماید:« همان‌ها که در توانگری و تنگدستی، انفاق می‌کنند؛ و خشم خود را فرو می‌برند.»
کنترل خشم در سیره ائمه اطهار
خشم را شبیه آتش دانستند که یک لحظه می‌تواند نه تنها زندگی شما بلکه در خرمن دیگران نیز شعله افکند. کنترل عصبانیت لازمه زندگی است که مورد تاکید قرآن و ائمه اطهار است. در حالات موسی بن جعفر علیه السلام آمده است که مردی از دودمان خلیفه دوم، در مدینه بود که امام را بسیار اذیت و آزار می‌کرد، و به امیر مؤمنان علی علیه‌السلام ناسزا می‌گفت، بعضی از یاران امام عرض کردند اجازه بدهید، او را به قتل برسانیم (و شرّ او را دفع کنیم). امام به شدت آن‌ها از این کار منع کردند و پرسید جایگاه این دشمن ما کجا است؟
عرض کردند در یکی از نواحی اطراف مدینه زراعت می‌کند، امام سوار بر مرکب شد و به سوی مزرعه او آمد و مشاهده کرد، او در مزرعه است امام با مرکب خود وارد مزرعه شد، آن مرد فریاد کشید چه کار میکنی؟ زراعت ما را پایمال نکن. امام اعتنا نکرد و نزد او آمد و با خوش‌رویی و خنده فرمود چقدر خرج این مزرعه کردهای؟ عرض کرد: صد دینار، فرمود: چقدر امید داری از آن بهره‌برداری کنی؟ عرض کرد: علم غیب ندارم، امام فرمود: من می‌گویم چقدر امید داری عاید تو شود، عرض کرد: دویست دینار، امام فرمود: این سیصد دینار را بگیر و زراعت تو مال خودت آن مرد (شدیداً تحت تأثیر این حسن خلق و کرامت نفس و محبت امام واقع شد ) و برخاست و سر حضرت را بوسید.
امام بازگشت و به مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد، ناگهان آن مرد را در مسجد یافت که در گوشهای نشسته، هنگامی که چشمش به امام افتاد گفت: «اللَّهُ اعْلَمُ حَیثُ یَجْعَلُ رِسالَتَهُ؛ خدا آگاهتر است که نبوت (و امامت) را در کجا قرار دهد». یارانش به او گفتند داستانت چیست؟ تو قبلًا حرف‌هایی بر خلاف این میزدی، او با یارانش به تندی سخن گفت و آن‌ها را نهی کرد و پیوسته به امام دعا می‌کرد، امام به اصحاب خود که قبلًا اراده کشتن او را داشتند فرمود: «کدام یک از این دو بهتر بود، کاری را که شما قصد داشتید، یا کاری که من قصد داشتم؟» این مصداق رفتار نشان دهنده سرآمد مومنان و خوبان عالم ائمه اطهار و بزرگان دینی ما در برابر خشم است. که شیوه‌های رفتار آن‌ها را در برخورد با افراد و شرایط مختلف دیده‌ایم.
همچنین سید هاشم معروف الحسنی در کتاب سیرة الائمة الاثنی‌عشر در مورد امام هفتم شیعیان می‌گوید: امام هفتم شیعیان کاظم نامیده می‌شدند زیرا هرگاه از کسی بدی می‌دیدند اموالی که نیاز آن شخص را برطرف می‌ساخت، برایش می‌فرستادند. ایشان به کظم غیظ مشهور بودند.
رسول گرامی اسلام (ص) نیز در این زمینه می‌فرمایند: «بدانید که بهترین انسان‌ها کسانی هستند که دیر به خشم آیند و زود راضی شوند.» یا حضرت علی(ع) فرمودند: « سخت‌ترین دشمن انسان غضب و هوای نفس او است، هر کس بتواند این دو را رها کند، درجه او بلند می‌شود و به آخرین مرحله کمال می‌رسد.»
راهکارهای مقابله با خشم در اسلام
راهکارهای مختلفی در قرآن و روایت های اسلامی در مورد کنترل خشم بیان شده است. تقوا، ذکر خدا، صبر و شکیبایی، چشم پوشی از اشتباهات دیگران و تغییر وضعیت دادن، از جمله این راهکارها هستند.
تقوا
تقوا از صفات زیبای انسان مؤمن است. صفتی که انسان با داشتن آن می‌تواند به واسطه آن رفتارهای شایسته انجام دهد و مانع رفتارهای ناشایست در او شود. خداوند درآیات ۱۳۳ و ۱۳۴ سوره مبارکه آل عمران تقوا را راهی برای مقابله با خشم بیان می‌کند. این که خداوند افراد باتقوا را شایسته ورود به بهشت می‌داند که خشم خود را فرو می‌خورند و نسبت به خطای مردم گذشت دارند. همان طور که این آیات نشان می‌دهند فروخوردن خشم از نشانه‌های انسان با تقواست.
ذکر خدا و خواندن برخی از دعاها
یاد خداوند به هر شکلی باعث آرامش قلب می‌شود. به طوری که خداوند در آیه 28 سوره رعد می‌فرماید: « آگاه باشید، تنها با یاد خدا دلها آرامش می‌یابد.» یا در آیه 134 سوره آل عمران می‌فرماید: «هم آنان که در فراخی و تنگی انفاق می‌کنند و خشم خود را فرو می‌برند و از مردم در می‌گذرند و خداوند نیکوکاران را دوست دارد». هر دو این آیات یاد خدا را مایه آرامش انسان و یکی از مهم‌ترین عناصر برای جلوگیری از رفتار خشونت‌آمیز می‌دانند.
صبر و شکیبایی
در هنگام عصبانیت صبور بودن می‌تواند بسیار کمک کننده باشد و از شعله‌ورتر شدن بیشتر خشم در افراد جلوگیری کند. رسول اکرم (ص) در این زمینه می‌فرمایند: «بدانید که بهترین انسان‌ها کسانی هستند که دیر به خشم آیند و زود راضی شوند.». یا امام علی(ع) در این زمینه فرمودند: «بردباری آتش خشم را فرو می‌نشاند و تندی آن را شعله ورتر می‌کند.»
گذشت و نادیده گرفتن اشتباهات دیگران
گذشت و احسان نیز راهی دیگر برای فرونشاندن خشم است. انسان با گذشت و چشم پوشی از تقصیرات و خطاهای دیگران می‌تواند خودش به آرامش برسد. قرآن کریم در این مورد در آیه 37 سوره شوری می‌فرماید: « و کسانی که از گناهان بزرگ و زشتکاری‌ها خود را به دور می‌دارند و چون به خشم درمی‌آیند در می‌گذرند.»
تغییر وضعیت دادن
از جمله کارهایی که افراد در هنگام عصبانیت با انجام آن می‌توانند بر خشم خود غلبه کنند، تغییر وضعیت دادن است. در احادیث و روایات از ائمه معصوم(ع) آمده است که فرد عصبانی اگر نشسته است برخیزد و اگر ایستاده است مکان را ترک نماید و خود را به کار دیگری مشغول سازد چرا که این تغییر حالت در کنترل و فرو نشاندن خشم موثر است.
نظرات کاربران