ریحان که به نام های نازبو، شاهسپرم و شاهسپرغم هم شناخته می شود، گیاهی معطر و خوشبو و از تیره نعناعیان است که به عنوان سبزی خوردن مصرف شده و در انواع ریحان سبز و ریحان بنفش یافت می شود.

این گیاه علاوه بر استفاده در امور پخت و پز، دارای خواص درمانی بسیاری نیز می باشد. کارشناسان طب سنتی از گذشته تا کنون از ریحان به دلیل خواص فراوانش در درمان بیماری ها استفاده می کنند.

طبیعت یا طبع ریحان

طبیعت ریحان گرم و خشک است.

کارشناسان طب سنتی برای درمان برخی بیماری ها مصرف ریحان را توصیه می کنند. خواص ریحان در طب سنتی عبارتند از:

آرامش دهنده ی اعصاب

ریحان آرامش دهنده ی اعصاب است. برای آرام شدن و رفع غم و اندوه می توانید 20 تا 50 گرم ساقه ی ریحان که دارای برگ و گل است را در یک لیتر آب جوش بریزید و 12 دقیقه دم کنید، سپس آن را صاف و شیرین نمایید و پس از هر غذا 1 فنجان بنوشید.

درمان سردرد

بر اساس توصیه های طب سنتی ریحان برای درمان سردرد به خصوص سردردهای میگرن مفید است. برای درمان سردردهای یک طرفه (میگرن) و سردردهای عصبی دم کرده ی 50 گرم ریحان شیرین شده را پس از هر غذا بنوشید. حتی استنشاق بوی ریحان له کرده سردردهای ناشی از سفر را برطرف می کند.

برطرف کردن گلودرد

در بیماری های تورمی گلو و سرما خوردگی حتماً از ریحان استفاده کنید. دانه ی ریحان نیز به علت داشتن لعاب فراوان نرم کننده است. دم کرده ی 50 گرم ریحان که با عسل شیرین شده باشد برای برطرف کردن گلودرد مؤثر است.

درمان آسم

برای درمان آسم جوشانده ی غلیظی از ریحان تهیه کنید و روزی چند مرتبه دهان را با آن شستشو دهید.

از بین برنده تب

برای کاهش تب در طب سنتی توصیه های فراوانی آورده شده است که یکی از آنها مصرف جوشانده ی سرد ریحان در زمان داشتن تب می باشد.

ضد دل پیچه و نفخ

ریحان برای افرادی دستگاه گوارش حساس دارند، مفید است. ریحان ضد دل پیچه و نفخ می باشد پس بهتر است با غذا ریحان مصرف کنید.

درمان اسهال

برای درمان اسهال در طب سنتی خوردن تخم بو داده ی ریحان اثر شفا بخش دارد.

ضد تهوع و استفراغ

جوشانده ی ریحان گرفتگی دستگاه گوارش را رفع می کند و ضد تهوع و استفراغ است.

سلامت قلب و عروق

ریحان سرشار از بتاکارون و کاروتنوئید بوده و منبع بسیار عالی از منیزیم است که با کلسترول مبارزه می کندو موجب بهبود جریان خون به قلب و سایر نقاط بدن و سلامت قلب و عروق می شود.

رفع کم خونی

ریحان منبع خوبی از آهن است پس اگر شما کمبود آهن دارید یا در سن بلوغ قرار دارید، ریحان را دررژیم غذایی خود برای جبران آهن از دست رفته بگنجانید. 2فنجان ریحان تازه یا یک قاشق غذا خوری ریحان خشک شده 10 درصد آهن مورد نیاز بدن را تامین می کند.

خواب راحت شبانه

برای داشتن خواب راحت شبانه بعد از یک روز کاری سخت و یا یک غذای سنگین،از جوشانده ی برگ های تازه ی ریحان استفاده نمایید.

ضد پیری

ریحان یک سبزی معطر و دارای آنتی اکسیدان های فراوان است که می تواند فعالیت رادیکال های آزاد را محدود کند و شما را از آسیب های گذر زمان، پیری زودهنگام سلول ها و همچنین بیماری های پوستی حفظ کند.

مفید برای زنان

مصرف ریحان برای خانم ها مفید است زیرا به رفع ورم کلیه و ترشحات زنانگی کمک خواهد کرد.

درمان آفت دهان

ریحان دارای خواص ضد میکروبی بوده و در درمان آفت‌های دهانی و عفونت موثر است. برای درمان آفت‌های دهان 4 لیوان آب را بجوشانید و برگ ریحان را به آن اضافه کنید و به مدت 10 دقیقه اجازه دهید برگ‌ها در داخل آن باقی بماند و سپس محلول باقی مانده را در یخچال نگهداری کنید و روزی 2 بار دهان خود را با این ترکیب بشوئید.

خواص ریحان در طب اسلامی

امام صادق علیه السلام در مورد ریحان می فرمایند:

اَلْحَوک بَقْلَةُ الأَنْبیاءِ، اَما اِنَّ فیهِ ثَمانَ خِصالٍ:یمْرِئُ وَ یفْتَحُ السُّدَدَ وَ یطَیبُ الجُشاءَ وَ یطَیبُ النَّ کهَةَ وَ یشَهِّی الطَّعامَ وَ یسُلُّ الدّاءَ وَ هُوَ أمانٌ مِنَ الجُذامِ وَ إذا اسْتَقَ رَّ فی جَوْفِ الإنسانِ قَمَعَ الدّاءَ کلَّهُ؛

ریحان، سبزی انبیاست و در آن هشت خاصیت است:هضم کننده است، رگ ها و مجاری را باز می کند، بازدم را خوشبو می سازد، بدن را بوی خوش می بخشد، اشتهاآور است، درد را از بدن بیرون می برد، از جذام در امان می دارد و چون وارد معده شود درد را به کلّی از بین می برد.( کافی (ط-الاسلامیه) ج 6، ص 364، ح 4)

در روایتی پیامبر اکرم می فرماید:

کسی که بادروج ( ریحان کوهی) بخورد، خداوند به فرشتگان امر می کند که فقط حسنه برای او بنویسند. (مکارم الأخلاق، ص179)

مصرف ریحان در دوران بارداری

در بارداری به دلیل اثر تحریک کننده ی رحم و سقط آوری، همچنین اثر موتاژنیک ترکیب موجود در روغن فرار آن (استراگل) نباید مصرف شود. البته مصرف آن به اندازه ی مقدار کمی که در سبزی خوردن استفاده می شود مشکلی ایجاد نمی کند بلکه به صورت دارویی و دمکرده نباید استفاده شود.

مصرف ریحان در دوران شیردهی

در مادران شیرده به خاطر اثر موتاژنیک جزئی فرار آن یعنی استراگل نباید مصرف شود.

تداخلات دارویی و ریحان

با توجه به نبود مستندات علمی، بهتر است با احتیاط مصرف شود.

موارد منع مصرف ریحان

مصرف طولانی مدت آن به خاطر پتانسیل اثر سرطان زایی ترکیب استراگل ممنوع است.

مصرف این گیاه در اطفال و یا کودکان نوپا ممنوع است که به خاطر جزء سمی استراگل آن می باشد.

منبع: نمناک