۱۷ روز بعد از شهادت رئیس‌جمهور فقید و هیئت همراه، در حالی که ایران خود را برای یک انتخابات زودهنگام آماده می‌کند، اروپاییان با طراحی و حمایت از تصویب یک قطعنامه علیه ایران در شورای حکام آژانس، یک بازی انتخاباتی را در وین علیه ایران کلید زدند؛ کاری که به نظر می‌رسد هدف آن، اثرگذاری بر مناظرات انتخاباتی در آستانه هشتم تیرماه ۱۴۰۳ است. سرپرست وزارت امور خارجه ایران با بیان اینکه آژانس نهادی فنی است، هشدار داده که برخی کشور‌ها به دلیل ناکامی در دیگر عرصه‌ها، آژانس را به محلی برای تسویه‌حساب‌های سیاسی تبدیل نکنند.
«موضوع هسته‌ای در انتخابات ریاست جمهوری ایران بر سر جانشینی رئیسی، در حال ظهور کردن است»؛ این عنوان گزارشی است که روزنامه گاردین روز سه‌شنبه (چهارم ژوئن) برای تحلیل شرایط انتخاباتی ایران، همزمان با تحرکات اروپایی‌ها در شورای حکام انتخاب کرد و نوشت: «حدود ۸۰ کاندیدا برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری ایران در ۲۸ ژوئن ثبت‌نام کرده‌اند که در پس‌زمینه رویارویی فزاینده با غرب بر سر برنامه تسلیحات هسته‌ای تهران و دسترسی سازمان ملل به سایت‌های هسته‌ای این کشور صورت می‌گیرد.» یک روز بعد از این گزارش گاردین، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعنامه پیشنهادی آلمان، انگلیس و فرانسه - سه دولت اروپایی معروف به تروئیکا- را تصویب کرد که از ایران می‌خواهد همکاری با دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل را افزایش دهد. این قطعنامه که با ۲۰ رأی موافق، دو رأی مخالف و ۱۲ رأی ممتنع به تصویب رسیده، از ایران خواسته تصمیم خود را در لغو انتصاب بازرس‌های باتجربه به عقب برگرداند و برای حل‌وفصل مسائل ادعایی پادمانی «اقدامات ضروری و فوری» صورت دهد. این قطعنامه همچنین از ایران می‌خواهد بیانیه موسوم به ۴ مارس درباره حل‌وفصل تمام موضوعات باقیمانده بین ایران و آژانس را «بدون تأخیر» اجرا کند و مجوز بازرسان آژانس را که ایران براساس حقوق حاکمیتی مصرح در ماده ۹ موافقتنامه جامع پادمان لغو کرده است، احیا کند. اروپاییان می‌گویند که هدف قطعنامه، فشار بر تهران برای همکاری با آژانس اتمی است. اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای که روز چهارشنبه صادر کرد، ضمن حمایت از قطعنامه پیشنهادی انگلیس، فرانسه و آلمان گفت: «ما از ایران می‌خواهیم که اجرای موقت پروتکل الحاقی را از سر بگیرد و آن را به اجرا بگذارد تا آژانس بتواند تضمین‌های معتبری در خصوص نبود فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده، ارائه کند.»
نشست روز چهارشنبه آژانس با حواشی از اظهارات نمایندگان اتحادیه اروپا و امریکا همراه بود. کارل هالگارد، سفیر و نماینده دائم اتحادیه اروپا نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، در جلسه دیروز گفت: «اتحادیه اروپا به‌شدت نگران است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به دلیل عدم همکاری ایران هنوز در موقعیتی نیست که اطمینان دهد برنامه هسته‌ای این کشور منحصراً صلح‌آمیز است. مایه تأسف است که به‌رغم سه قطعنامه شورا و فرصت‌های متعدد، ایران توضیحات فنی معتبری ارائه نکرده است تا آژانس را قادر سازد صحت و کامل بودن اعلامیه‌های ایران را تأیید کند.» گزارش‌های غیر رسمی نشان می‌دهد امریکایی‌ها تا چند روز قبل با صدور قطعنامه موافق نیستند؛ موضعی که با نزدیک شدن انتخابات ماه نوامبر در امریکا و همچنین گزارش‌های غیر رسمی درباره مذاکرات غیرمستقیم در عمان تفسیر می‌شد، ولی کاخ سفید در یک تغییر موضع، به سمت حمایت از قطعنامه اروپا چرخید. لورا هولگیت، نماینده امریکا در آژانس روز چهارشنبه با حمایت از قطعنامه تروئیکای اروپایی گفت: «با توجه به عدم همکاری ایران با آژانس و تعهد ما به اقدام جمعی در حمایت از آژانس و ان‌پی‌تی، ایالات متحده از این قطعنامه حمایت می‌کند، اما مهم است که قطعنامه‌ها به یک راهبرد گسترده‌تر گره بخورند.» وی در عین حال گفت: «این قطعنامه باید اولین گام در راهبردی با هدف دستیابی به راه‌حلی پایدار و مؤثر برای برنامه هسته‌ای ایران باشد که شامل همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است؛ به‌ویژه همان‌طور که به اکتبر ۲۰۲۵ نگاه می‌کنیم، زمانی که شورای امنیت سازمان ملل ممکن است بررسی موضوع هسته‌ای ایران تحت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را مختومه کند.»
هشدار باقری
لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال روز چهارشنبه، نوشت که بنابر شنیده‌ها در وین، ایران فوراً به قطعنامه پاسخ خواهد داد.
علی باقری‌کنی، سرپرست وزارت خارجه درباره گزارش آژانس تأکید کرد: «آژانس یک نهاد فنی است و انتظار می‌رود همه کشور‌ها از جمله کشور‌های عضو شورای حکام براساس رویکرد فنی آژانس رفتار کنند. رویکرد غیرسازنده برخی از کشور‌های عضو در زمینه استفاده از ظرفیت آژانس در مسیر اهداف سیاسی، قطعاً به ضرر هویت آژانس و نقش‌آفرینی آن و نیز نقش تخصصی‌اش خواهد بود.»
سرپرست وزارت امور خارجه تأکید کرد: «ما همواره دولت‌های مختلف را دعوت کردیم که اجازه دهند آژانس نقش فنی و تخصصی خود را ادامه دهد و به دلیل ناکامی‌ها و شکست‌هایی که در عرصه‌های خارج از آژانس داشتند، آنجا را به محل تسویه‌حساب سیاسی بدل نکنند.»
تحریک مناظرات انتخاباتی
در ورای جدال هسته‌ای که بین تهران و سه دولت اروپایی در وین درگرفته، گمانه‌زنی‌هایی جدی درباره تلاش برای اثرگذاری بر فضای انتخاباتی ایران مطرح شده است. برخی ناظران به این واقعیت اشاره می‌کنند تا چند هفته قبل که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به ایران سفر کرد، هیچ بحثی درباره احتمال صدور قطعنامه علیه ایران در آژانس وجود نداشت و بحث‌ها بر احیای توافقات اسفند ۱۴۰۱ متمرکز بود، ولی بعد از حادثه سقوط بالگرد رئیس‌جمهور ایران و همراهان که تهران را در شرایط انتخابات زودهنگام قرار داد، اروپاییان به یکباره به سمت تحریک مسئله هسته‌ای، چرخش کردند. یک ناظر انتخاباتی می‌گوید: «اروپاییان با تحریک مسئله هسته‌ای ایران در نشست فصلی آژانس که به‌طور غیرمنتظره‌ای با فصل انتخاباتی ایران همزمان شده، می‌خواهند به بحث‌های انتخاباتی در ایران حول موافقان و مخالفان توافق با غرب دامن بزنند.» گاردین دیروز در گزارشی در این باره نوشت: «انتخابات ریاست جمهوری ایران، با مضامین ثبات در مقابل تغییر، تا حدی نشان‌دهنده این است که آیا ایران باید دوباره اقتصاد خود را به روی غرب باز کند یا در عوض، از خودکفایی و مقاومت، یعنی همان سیاستی که بر رد توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ متمرکز است، حمایت کند.»
دیروز همزمان با بحث‌ها درباره صدور قطعنامه علیه ایران در آژانس، جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و جمهوری خلق چین در بیانیه‌ای مشترک بر حفاظت از توافق هسته‌ای و پایبندی به تعهدات برجامی تأکید کردند. در این بیانیه سه‌جانبه آمده است: «مفاد برنامه جامع اقدام مشترک همچنان معتبر است. کشور‌های ما برای دستیابی به توافق هسته‌ای از هیچ تلاشی دریغ نکرده و همچنان از این توافق حفاظت کرده و به تمامی تعهدات خود پایبند هستند.» تهران، پکن و مسکو ضمن اعلام مجدد آمادگی خود برای انجام هر کاری که برای احیای این توافق لازم است، توضیح دادند: «متأسفانه مابقی کشور‌های درگیر در برجام، یعنی فرانسه، آلمان، انگلیس و امریکا راه دیگری را انتخاب کردند.» در این بیانیه سه‌جانبه تأکید شده است: «زمان آن فرا رسیده است که اراده سیاسی جدی کشور‌های غربی برای جلوگیری از مارپیچ خشونت و تنش در این پرونده نشان داده شود.»
هشت کشور بلاروس، چین، ایران، نیکاراگوئه، روسیه، سوریه، زیمبابوه و ونزوئلا در بیانیه‌ای مشترک در واکنش به قطعنامه سه کشور اروپایی علیه ایران در شورای حکام آژانس تأکید کردند که این مسئله فراتر از هنجار‌های احتمالی رویه و آداب دیپلماتیک است.
منبع: روزنامه جوان