پس از انتشار گزارش اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره افزایش ۱۸ برابری غنیسازی اورانیوم در ایران و ادعاهایی مبنی‌بر اینکه تهران همکاریهای لازم را با آژانس نداشته و همچنین تلاش سه کشور اروپایی و آمریکا برای تهیه قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام آژانس که در اختیار اعضای این شورا قرار گرفت، مقامات ایران به صراحت اعلام کردند که پاسخ ایران به این اقدامات متناسب، فوری و موثر خواهد بودو مسوولیت آن نیز متوجه مدیرکل آژانس و بانیان آن است. کمی بعد نیز خبر رسید که فعالیت تعدادی از دوربینهای فراپادمانی آژانس بینالمللی انرژی اتمی در ایران قطع شده است. پیشتر نورنیوز نزدیک به شورای‌عالی امنیت ملی خبر داده بود که سازمان انرژی اتمی ایران در واکنش به رفتارهای غیرحقوقی و گزارش‌‌‌‌‌‌‌های سیاسی آژانس بینالمللی انرژی اتمی اقداماتی را در دستور کار قرار داده است. همزمان لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال روز گذشته ادعا کرد که بیش از ۷۰ کشور میخواهند درباره بحث پادمانی ایران بیانیهای بدهند.
در قطعنامه از ایران چه میخواهند؟
اقدام ایران درخصوص قطع برخی از دوربینهای فراپادمانی در پی آن صورت گرفت که کشورهای اروپایی و آمریکا در نشست شورای حکام که از روز دوشنبه در حال بر‌گزاری است تهران را متهم کرده‌‌‌‌‌‌‌اند که با آژانس همکاریهای لازم را انجام نمی‌دهد و در این راستا پس از آنکه سه‌‌‌‌‌‌‌شنبه شب اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی و آمریکا با قرائت بیانیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی بهصورت جداگانه در جلسه شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی خواستار همکاری کامل ایران با آژانس اتمی شدند، روز گذشته نیز متن کامل پیش‌‌‌‌‌‌‌نویس قطعنامه ارائه‌‌‌‌‌‌‌شده از سوی آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه به شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی منتشر شد. به گزارش خبر‌گزاری تسنیم، پیش‌‌‌‌‌‌‌نویسی از این متن که در تاریخ ۳۱ می میان اعضای شورای حکام توزیع‌شده به بیرون درز کرده و ممکن است متن نهایی تفاوت‌‌‌‌‌‌‌هایی با این پیش‌‌‌‌‌‌‌نویس داشته باشد. در ترجمه غیررسمی این پیش‌‌‌‌‌‌‌نویس ضمن اشاره به گزارش مدیرکل آژانس و یادآوری قطعنامه مورخ ۱۹ ژوئیه ۲۰۲۰ مربوط به شورای حکام که از ایران می‌خواهد بهطور کامل با آژانس همکاری کند، از ایران خواسته شده تعهدات قانونی خود را بهصورت اضطراری اجرا کرده و فورا پیشنهاد مدیرکل را برای تعامل بیشتر جهت توضیح درخصوص تمامی مسائل پادمانی باقی‌مانده و حل‌‌‌‌‌‌‌وفصل آنها اجابت کند. در پیش‌‌‌‌‌‌‌نویس این قطعنامه بدون آنکه زمانی برای اقدامات ایران مشخص شود، از مدیرکل درخواست می‌کند تا زمانی که مسائل فوق حل‌‌‌‌‌‌‌نشده باقی‌مانده‌‌‌‌‌‌‌اند به گزارش‌‌‌‌‌‌‌دهی به شورای حکام ادامه دهد.
بیانیه آمریکا و اروپا
در بیانیه آمریکا که نماینده این کشور آن را در جلسه شورای‌حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی قرائت کرد، آمده است: «چیزی که ما به آن نیاز داریم یک شریک مشتاق در ایران است. بهطور خاص، لازم است ایران درخواست‌‌‌‌‌‌‌ها برای رفع تحریم‌های فراتر از برجام را که در حال‌حاضر مانع از رسیدن به توافق است کنار بگذارد.»همچنین در بخشی از بیانیه اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی ضمن اینکه تاکید کرده‌‌‌‌‌‌‌اند ما عمیقا نگران پیشرفت‌‌‌‌‌‌‌های هسته‌‌‌‌‌‌‌ای مداوم ایران که در اسناد مدیرکل گزارش شده، هستیم، آمده است: «اتحادیه اروپا عمیقا نگران این است که ایران - زمانی که درحال مذاکره برای بازگشت به اجرای کامل برجام است - دست به مجموعه اقدامات مغایر با برجام زده که برخی از آنها تبعات عدم‌اشاعه هسته‌‌‌‌‌‌‌ای جدی - و در برخی موارد حتی غیرقابل بازگشت - داشته باشند.»در این بیانیه اقداماتی که ادعا می‌شود بازگشت به برجام را سخت‌‌‌‌‌‌‌تر می‌کنند ذکر شده و از جمله به موارد زیر اشاره‌شده است: «تداوم انباشت اورانیوم غنیسازی شده که سطح و میزان آن بسیار بیشتر از حدود برجام است؛ از جمله مواد با درصد غنای هشداربرانگیز ۲۰ و همچنین ۶۰درصد که نگرانی برای اشاعه هسته‌‌‌‌‌‌‌ای محسوب می‌شوند. تداوم نصب، آزمایش و انباشت اورانیوم به‌همراه سانتریفیوژهای پیشرفته و IR-۱ و بسط بیشتر توانایی ساخت‌و‌ساز لوله‌‌‌‌‌‌‌های روتور و Belows سانتریفیوژ درحالی که آژانس بینالمللی انرژی اتمی به نظارت و راستی‌‌‌‌‌‌‌آزمایی کامل دسترسی ندارد.» همچنین در این بیانیه ادعا شده است: «ما نگرانی بزرگ خود نسبت به فعالیت‌های مهم بر روی اورانیوم فلزی که شامل اورانیوم با غنای ۲۰درصد و دستیابی به اطلاعات غیرقابل بازگشت می‌شود را یادآور می‌‌‌‌‌‌‌شویم و بنابراین از ایران می‌‌‌‌‌‌‌خواهیم که از کار بیشتر بر روی تبدیل UF۶ به UF۴ جهت تولید اورانیوم فلزی انجام ندهد و فعالیتی برای تولید اورانیوم فلزی خودداری کند.» در بیانیه اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی از ایران خواسته شده است که تمامی تدابیر جهت شفافیت را اعمال کند تا آژانس در موقعیتی قرار بگیرد که بتواند فعالیت‌های نظارتی و راستی‌‌‌‌‌‌‌آزمایی در رابطه با برجام - که برای تداوم جریان اطلاعات ضروری است - را ادامه دهد. در ادامه این بیانیه با طرح این ادعا که ایران از اتخاد اقدامات تنش‌‌‌‌‌‌‌زای بیشتر خودداری کند، گفته‌‌‌‌‌‌‌اند: «ایران باید از تمامی فعالیت‌های مغایر با برجام بازگردد و بدون تاخیر بیشتر، اجرای کامل - ازجمله تدابیر مرتبط با شفافیت- را ازسر بگیرد. همکاری به‌موقع و کامل با آژانس بینالمللی انرژی اتمی نیز کاملا مهم است.»تروئیکا همچنین با طرح این ادعا که ایران سطح غنیسازی اورانیوم را افزایش داده و آن را به سلاح هسته‌‌‌‌‌‌‌ای نزدیک کرده، اعلام کردند این کشور در مسیر ناکامی کامل توافق هسته‌‌‌‌‌‌‌ای (برجام) حرکت می‌کند.
واکنش تهران
این اقدامات تحریک‌‌‌‌‌‌‌آمیز کشورهای اروپایی و آمریکا با واکنش تهران مواجه شد و روز گذشته سازمان انرژی اتمی از قطع فعالیت تعدادی از دوربینهای فراپادمانی آژانس خبر داد. به گزارش خبر‌گزاری فارس، سازمان انرژی اتمی روز چهارشنبه با صدور بیانیهای ضمن اعلام این خبر نوشت: «ایران تاکنون همکاریهای گستردهای با آژانس بینالمللی انرژی اتمی داشته است که متاسفانه آژانس بدون اینکه در نظر داشته باشد که این همکاریها ناشی از حسن‌نیت ایران است، نه‌تنها قدردان این همکاریها نبوده، بلکه به نوعی آن را وظیفه ایران نیز تلقی کرده است، به‌همین‌دلیل تصمیم گرفته شد فعالیت دوربینهای فراپادمانی دستگاه اندازه‌گیری بر‌خط سطح غنا OLEM و فلومتر آژانس قطع شود که دستور آن به مسوولان مربوطه داده شده است.»سازمان انرژی اتمی در این بیانیه یادآور شده است: «البته بیش از ۸۰درصد از دوربینهای موجود آژانس دوربینهای پادمانی هستند که کمافی‌‌‌‌‌‌‌السابق فعالیت این دوربینها ادامه خواهند یافت.»
اقدامات دیگری هم در نظر داریم
براساس اعلام سازمان انرژی اتمی، بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران روز گذشته با حضور در یکی از مراکز هسته‌‌‌‌‌‌‌ای بر قطع فعالیت دو دوربین آژانس نظارت کرد. همچنین کمالوندی در حاشیه نشست فوق‌العاده کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت که گزارش مدیرکل آژانس منعکس‌کننده همکاریها و حسن‌نیت نبوده است و امیدواریم رویکرد خود را تغییر دهند. به گزارش «ایسنا»، کمالوندی با اشاره به قطع فعالیت بخشی از دوربینهای فراپادمانی افزود: «البته در گذشته هم قرار نبود اطلاعات این دوربینها مگر در حالت پذیرش شرایط ایران، به آنها داده شود. مبنای این کار هم قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران است.» وی ادامه داد: «اطلاعات را به آنها نمی‌دادیم و از امروز هم این اطلاعات ضبط نمی‌شود.»کمالوندی با بیان اینکه اقدامات دیگری هم در نظر است، تاکید کرد: «امیدواریم به خودشان بیایند و جواب همکاریهای ایران را با همکاری بدهند؛ نمی‌شود ایران همکاری داشته باشد اما از آن طرف رفتار نامناسبی از خودشان نشان دهند.»
اتهامات ۲۰ ساله
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در حاشیه جلسه روز گذشته هیات‌دولت در جمع خبرنگاران درباره اقدامات پیرامون فعالیت‌های هسته‌‌‌‌‌‌‌ای ایران و تصمیمی که در شورای‌حکام در حال اتخاذ است، گفت: «اتهامات و ادعاهایی که الان مطرح‌شده را ۲۰ سال است به ما نسبت می‌دهند و اساس برجام برای رفع همین اتهامات است. اگر جمهوری اسلامی برجام را پذیرفت که مذاکره کند، به‌خاطر همین رفع اتهام‌‌‌‌‌‌‌ها و اعتمادسازی است. تمام این موارد ادعایی در قالب PMD بسته شده است، یعنی مذاکره شده، بازدید شده و پرونده بسته شده است.» به گزارش «ایسنا»، محمد اسلامی در پاسخ به پرسشی درباره تاثیر این امر در روند فعالیت‌های هسته‌‌‌‌‌‌‌ای ایران، تاکید کرد: «اقدام اخیر سه کشور اروپایی و آمریکا که پیش‌‌‌‌‌‌‌نویس قطعنامه‌‌‌‌‌‌‌ای را برای طرح در شورای حکام دادند، یک حرکت سیاسی است و در راستای سیاست فشار حداکثری است که پشتوانه فکری و راهبری آن را رژیم صهیونسیتی دنبال می‌کند.»رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: «ما دقیقا طبق ضابطه و مقررات آژانس کار می‌‌‌‌‌‌‌کنیم و هیچ فعالیت ما نیست که تحت نظارت آژانس نباشد و رویه‌‌‌‌‌‌‌های آژانس را رعایت نکرده باشد. نه ما این اتهامات را می‌‌‌‌‌‌‌پذیریم و نه با این عملیات سنگین روانی‌‌‌‌‌‌‌شان عقب‌‌‌‌‌‌‌نشینی می‌‌‌‌‌‌‌کنیم. ما یک باقی‌مانده حسن‌نیتی در برجام داریم که اگر نخواهند به تعهدات خود عمل کنند، حتما در آن باقی‌مانده حسن‌نیت خود تجدیدنظر می‌‌‌‌‌‌‌کنیم.»همچنین محمدرضا غائبی، سرپرست نمایندگی دائم کشورمان نزد سازمان‌های بینالمللی در وین، با تاکید بر اینکه «تمام اقدامات جبرانی هسته‌‌‌‌‌‌‌ای انجام‌شده توسط ایران در راستای حقوق و تعهدات کشورمان بر اساس NPT است» و با اشاره به‌دسترسی‌ها و بازرسی‌های گسترده شفاف‌ساز آژانس در ایران، گفت: «جزئیات گزارش‌‌‌‌‌‌‌های مدیرکل، جلوه‌‌‌‌‌‌‌ای قوی از سطح بی‌‌‌‌‌‌‌سابقه شفافیت در برنامه و فعالیت‌های هسته‌‌‌‌‌‌‌ای ایران است که تاکنون ادامه داشته است.»شبکه خبری الجزیره در گزارشی به تحلیل قطعنامه پیشنهادی آمریکا و تروئیکای اروپایی و واکنش ایران پرداخت و نوشت: «با این حال، هنوز تصور می‌شود که این قطعنامه فاقد توصیه‌‌‌‌‌‌‌ای برای ارجاع موضوع هسته‌‌‌‌‌‌‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل باشد؛ زیرا اعتقاد بر این است که چنین کاری می‌تواند وضعیت پرتنش کنونی را بدتر کند.»
همزمان با این تحولات شبکه خبری
«ریا نووستی» به نقل از کرملین گزارش کرد که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران در تماس تلفنی از تلاش‌های دیپلماتیک برای دستیابی به توافق در مورد برنامه هسته‌‌‌‌‌‌‌ای ایران حمایت کردند. کرملین جزئیات بیشتری از تماس روسای‌جمهور ایران و روسیه گزارش نکرده است.