محمد سرابی-روزنامهنگار
در شهرهای بزرگ حادثههای شبیه به هم رخ میدهد؛ پلاسکو در تهران رخ داد و متروپل در آبادان؛ یکی بهدلیل آتشسوزی فروریخت و دیگری بهدلیل سست بودن سازه و بنا و در هر دو حادثه امکان داشت تعداد خیلی بیشتری از هموطنان کشته شوند. اگر ساخت استاندارد و ایمنی نگهداری بهدرستی انجام نشود در سالهای بعد هم ممکن است شهرهای بزرگ دیگر ایران، شاهد حوادث مشابهی باشند و باز هم جانهایی از دست برود و خانوادههایی عزادار شوند.
به همین خاطر شهرداری تهران در پی رسیدگی به وضعیت ساختمانهای ناایمن است که با تامین تجهیزات و تدوین قوانین ممکن میشود. تجربههای امداد رسانی به حوادثی مانند پلاسکو نیز راهگشا خواهد بود. شهردار تهران در صفحه شخصی خود از اعزام فرمانده تیم آتشنشانی حادثه پلاسکو به محل حادثه متروپل آبادان خبر داد و نوشت:« 50آتشنشان متخصص شهرداری تهران با تجهیزات پیشرفته در آبادان مشغول خدمت هستند. » ساختمان متروپل آنقدر غیراستاندارد ساخته شده بود که حتی تا بهرهبرداری رسمی همه طبقات هم دوام نیاورد. بهگفته صادق خلیلیان، استاندار خوزستان «عدمرعایت استانداردها و مشکلات فنی عامل ریزش بود. پروانه این ساختمان ۶ طبقه بود، اما در ۱۱طبقه ساخته شد.» کورش خواجوی، رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان خوزستان هم گفت: «یک ماه پیش مهندس ناظر پروژه متروپل آبادان اخطاریههایی در مورد وضعیت سازه پروژه به مالک و مراجع مربوطه داده بود.» بهگفته او، در سال ۱۴۰۰ حدود ۵هزار تذکر فنی جدی به شهرداریهای خوزستان اعلام شده است. این موضوع نشان میدهد احتمال وقوع حادثه حتی در یک استان چقدر زیاد است؛ به همینخاطر، رئیس شورایعالی استانها وقوع این سانحه را یک هشدار برای اجرای طرحهای ساختمانسازی کشور برشمرد و گفت: «با توجه به اینکه این دغدغه برای دیگر کلانشهرها نیز وجود دارد به این نتیجه رسیدیم که با بررسی ابعاد حادثه متروپل به بررسی و بازنگری در طراحی این دست ساختمانها بپردازیم. این مسئله در کلانشهرها، بهویژه تهران از حساسیت ویژهای برخوردار است؛ چون بر اثر بروز حادثه ابعاد گستردهتری را شامل میشود.»
پرویز سروری بررسی مقررات ملی ساختمان را از وظایف کمیسیون حملونقل و کمیته عمران این شورا برشمرد و افزود: «باید ابعاد این موضوع را با دقت و روش کارشناسی بررسی کنیم. این مسئله تنها با دخالت شهرداری و مدیریت شهری به نتیجه نمیرسد و باید همه دستگاهها برای حل آن با یک همگرایی و همافزایی اقدام کنند.» نایبرئیس شورای شهر تهران با بیان اینکه برای پیشگیری از وقوع چنین حوادثی، این مسئله باید در صحن شورا مطرح شود، گفت: «وجود ۱۲۹ساختمان بسیار پرخطر در تهران مانند یکسونامی نگرانکننده برای این شهر است. هرکدام از این ساختمانها یک تهدید برای امنیت پایتخت است که در شورای ششم بارها درباره آن بحث شده است.»
بعد از پلاسکو
بعد از حادثه سال 1395ساختمان پلاسکو، حساسیتها درباره ساختمانهای بلند پایتخت که در خطر حوادثی مانند آتشسوزی هستند، افزایش پیدا کرد و شهرداری و آتشنشانی به ارزیابی و تهیه فهرستی از این ساختمانها پرداختند. با وجود پیگیری رسانهها، این فهرست منتشر نمیشد؛ زیرا مدیران شهری دوره پیش میگفتند که اعلام عمومی اسامی این بناها تأثیر غیرقابل کنترلی روی قیمت این بناها و سازههای مشابه خواهد گذاشت. البته به مالکان و بهرهبرداران این ساختمانها اخطار داده شده بود و ظاهرا بعضی از پاساژها و مراکز تجاری که سرنوشت پلاسکو را دیده بودند، تجهیزات ضدآتشسوزی تهیه و نصب کردند، اما بسیاری از بناهای بلند همچنان ایمنی کافی ندارند. با این حال آتشنشانی از نظر قانونی تنها میتواند اخطار بدهد و قادر به دخالت مستقیم در ساختمانها نیست. آتشسوزی سال 1399در ساختمان سینااطهر (مرکز جراحی محدود سینا مهر شمیران) هم این موضوع را نشان داد. یک شیوه مورد استفاده سودجویان در ساخت بناهای غیرقانونی و غیراستاندارد، واگذاری سریع آنها به بهرهبردار است. وقتی سازندهای تخلف انجام میدهد و بیش از میزان مشخص شده در پروانه ساخت به طبقات و واحدها اضافه میکند، پرونده آن به کمیسیون ماده100 فرستاده میشود. این کمیسیون شامل نماینده وزارت دادگستری، نماینده وزارت کشور و یکی از اعضای شورای شهر است. درصورتی که کمیسیون رأی به جریمه بدهد، تخلف موردنظر با پرداخت جریمه رفع میشود، ولی اگر کمیسیون رأی به تخریب بدهد باید طبقات و واحدهایی که خارج از پروانه ساخته شدهاند، تخریب شوند. اینجاست که سازندگان سعی میکنند این واحدها را هرچه زودتر به مستأجر یا خریدار جدید بسپارند تا مرحله «تخلیه» هم به روند کار اضافه شود و امکان تخریب اضافه بنا کاهش پیدا کند؛ به همین دلیل است که در بسیاری از ساختمانهای تازهساز پایتخت که هنوز پایانکار دریافت نکردهاند، خانوادههایی سکونت دارند. درگیری با کمیسیون ماده 100بخش بزرگی از مسائل حقوقی شهرداریهاست که نشان میدهد میزان تخلف ساختوساز و در نتیجه بناهای ناایمن و غیراستاندارد چقدر زیاد است. حتی هنگامی که رأی کمیسیون ماده 100برای تخریب بنا صادر میشود، سازندگان به دیوان عدالت اداری شکایت میکنند و در مواردی میتوانند حکم را تغییر دهند. چند روز پیش در دیدار شهردار و اعضای شورای شهر تهران با رئیس قوه قضاییه، این موضوع، یکی از بحثهای مطرح شده مهم بود؛ تا جایی که رئیس پارلمان شهری تهران در این نشست گفت: «شوراهای اسلامی شهر و روستا با همکاری قوه قضاییه میتوانند بهگونهای عمل کنند که شکایاتی نظیر اعتراض به حکم ماده ۱۰۰در دیوان عدالت اداری که امروز به شکایات جاری تبدیل شدهاند، از برنامههای دستگاه قضایی حذف شوند.» مهدی چمران با اشاره به توقف و لغو بسیاری از احکام ماده ۱۰۰ در دادگاه یا دیوان عدالت اداری، گفت: «درصورت وضع سازوکار و قانون جدید یا اصلاح قوانین موجود از طریق مجلس شورای اسلامی، هم مسیر بسیاری از تخلفات مسدود میشود و هم اینکه دیگر شاهد رویه طولانی و مستمر اعتراض به حکم ماده ۱۰۰ نخواهیم بود.»
مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت و محیطزیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران با اشاره بهوجود ۳۳هزار ساختمان ناایمن در شهر تهران که ۱۲۹مورد از آنها در شرایط پرخطر و بحرانی قرار دارند، خواستار حمایتهای قضایی در زمینه رفع خطر از این ساختمانهای ناایمن شد. درواقع مسئله اصلی برای ایمنسازی بناها- چه آنهایی که احداث شدهاند و ناایمن هستند و چه آنهایی که در مرحله ساخت قرار دارندـ نیاز به همکاری بیشتر میان شهرداریها و دستگاه قضاست. اکنون ساختمان پلاسکو بازسازی شده است، اما خاطره آن همچنان ضرورت حفظ ایمنی در شهرها را یادآوری میکند. در حادثه ساختمان متروپل آبادان، آتشنشانان تهران که تجربه پلاسکو را داشتند به این شهر اعزام شدند. بهگفته استاندار خوزستان این آتشنشانان در کمتر از ۲۴ساعت در محل حضور یافتند؛ با اینحال نوع سانحه و شکل تخریب باعث شد که آواربرداری و نجات مصدومان مدت زیادی طول بکشد. به هرترتیب بناهای زیادی در نقاط مختلف شهرهای کوچک و بزرگ ایران وجود دارد که هرکدام از آنها ممکن است موضوع حادثه بعدی باشد.
تهران 129بنای بسیار پرخطر دارد که با همکاری دادستانی و شهرداری در نوبت رسیدگی قرار گرفتهاند
هشدار برای متروپلهای دیگر
در شهرهای بزرگ حادثههای شبیه به هم رخ میدهد؛ پلاسکو در تهران رخ داد و متروپل در آبادان؛ یکی بهدلیل آتشسوزی فروریخت و دیگری بهدلیل سست بودن سازه و بنا و در هر دو حادثه امکان داشت تعداد خیلی بیشتری از هموطنان کشته شوند. اگر ساخت استاندارد و ایمنی نگهداری بهدرستی انجام نشود در سالهای بعد هم ممکن است شهرهای بزرگ دیگر ایران، شاهد حوادث مشابهی باشند و باز
صاحبخبر -