هفته‌هاست مذاکرات هسته‌ای میان ایران و ۱+۴ در وین اتریش در جریان است و تاکنون منتهی به تنظیم یک سند جامع و مورد وفاق طرفین نشده است، علت اصلی تطویل مذاکرات را نیز وزیر امور خارجه کشورمان اینگونه بیان می‌کند: «اگر مکثی در روند مذاکرات وین دیده می‌شود، به دلیل زیاده‌خواهی طرف امریکایی است. وزارت امور خارجه در جهت کسب عالی منافع ملت و رعایت خطوط قرمز‌ها با قدرت و منطق عمل می‌کند. هرگز زیر بار زیاده‌خواهی امریکا نخواهیم رفت. اگر کاخ سفید واقع‌بینانه رفتار کند، توافق دست‌یافتنی است.»
شبیه این اظهارات کم و بیش در دوره‌های گذشته مذاکرات نیز از سوی برخی مقامات ارشد کشورمان عنوان شده که نمایانگر این مسئله است که طرف امریکایی اراده کافی برای به سرانجام رسیدن مذاکرات فی‌مابین ندارد و اهداف مشخص شده‌ای را در این باره دنبال می‌کند.
پیش از اشاره به اهداف مورد اشاره امریکا باید توجه داشت که آن‌ها تلاش می‌کنند طرف ایرانی را عامل تعویق تنظیم سند و امضای آن اعلام کنند و به اصطلاح عامیانه اینگونه وانمود کنند که توپ در زمین ایران است.
جن ساکی، سخنگوى کاخ سفید روز گذشته با تأکید بر اینکه «ایران عامل توقف گفتگو‌های احیای برجام است»، بیان کرد: «ایران در گفتگو‌های وین، خواسته‌های نامعقولی داشته و مواردی را مطرح کرده که هیچ ارتباطی به توافق هسته‌ای ندارد. اگر ایران، شرایط امریکا و متحدان ما را بپذیرد و توافق در راستای امنیت ملی ما باشد، ما به برجام باز خواهیم گشت.»
وی در ادامه مطرح می‌کند: «امریکا و متحدانش برای یک توافق قوی، در صورت آمادگی ایران آماده هستند. ایران به جای تلاش برای گرفتن امتیازات خارج از برجام یا مقصر جلوه دادن دیگران، بر توافق مورد مذاکره در وین تمرکز کند.»
۲ هدف عمده امریکا از تطویل مذاکرات
نخستین هدف ایالات متحده امریکا «استمرار تعطیلی صنعت هسته‌ای ایران و حفظ ویترینی آن» است؛ هدفی که برای دستیابی به آن ایالات متحده مجموعه عملیات گسترده روانی، سیاسی و بین‌المللی در طول سال‌های گذشته در سطح بین‌المللی صورت داد و نهایتاً موفق شد با انفعال و خوش‌بینی دولت قبل به چنین هدفی دست یابد و صنعت هسته‌ای کشورمان را به جز در موارد بسیار ضروری به تعطیلی بکشاند، کمااینکه جان کری چند روز بعد از امضای سند برجام با حضور در مجلس سنای این کشور، تعطیلی رآکتور آب سنگین اراک و بتن‌ریزی آن را یک پیروزی ارزشمند برای ایالات متحده امریکا عنوان کرد.
بعد از خروج ایالات متحده امریکا از برجام، همواره سیاستمداران این کشور تصمیم داشته‌اند مانع از خروج ایران از برنامه جامع اقدام مشترک شوند، کمااینکه در یک دوره زمانی چنین نقشی را برای کشور‌های اروپایی ترسیم کرده بودند تا آن‌ها با ابزار‌هایی مانند «اینستکس» مانع احیای دوباره صنعت هسته‌ای کشورمان شوند و امروز نیز در حالی که خود را علی الظاهر مشتاق به ادامه گفتگو‌های هسته‌ای نشان می‌دهند، اما به واقع خواهان خرید زمان با هدف استمرار تعطیلی صنعت هسته‌ای ایران و مهم‌تر از آن وارد آوردن ضربات جبران‌ناپذیر و گسترده‌تر به اقتصاد ایران از طریق حفظ ساختار تحریم‌های اقتصادی- سیاسی علیه کشورمان هستند.
در واقع دومین هدف مهم امریکایی‌ها برای به درازا کشاندن مذاکرات وین آن است که مانع تعلیق حتی بخش‌های کوچکی از تحریم‌های اعمال شده علیه جمهوری اسلامی ایران شوند.
مقامات این کشور در طول سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران مهم‌ترین ابزار خود جهت تغییر رفتار کشورمان را اعمال تحریم‌های ضدانسانی قرار داده‌اند و اعتقاد دارند با به کارگیری این رفتار می‌توانند به اهداف بلند خود در حوزه هسته‌ای، موشکی و منطقه‌ای در مواجهه با کشورمان دست یابند، به طوری که باراک اوباما، رئیس‌جمهور اسبق امریکا بر اساس همین تفکر بار‌ها اعلام کرد آنچه ایران را پای میز مذاکرات هسته‌ای کشاند، تحریم‌های بین‌المللی علیه این کشور بود یا دونالد ترامپ نیز بر اساس چنین تفکری بر گسترش تحریم‌های مختلف علیه کشورمان متمرکز شد و پیش‌بینی تابستان داغ و پایان جمهوری اسلامی ایران را داد. پافشاری جو بایدن بر حفظ ساختار‌های تحریمی علیه ایران در حالی است که هفته‌هاست مذاکرات برجامی ادامه‌دار نشان می‌دهد طرف امریکایی با تطویل مذاکرات نه تنها به کاهش تحریم‌های ضدایرانی علاقه ندارد و حتی حاضر نیست بخش کمرنگی از آن تحریم‌ها را تعلیق کند بلکه مصر است با حفظ و گسترش آن ضربات بیشتری به اقتصاد ایران بزند و به زعم خود فرصت مناسب برای رویارویی جامعه ایرانی با حاکمیت سیاسی کشور و در نتیجه ایجاد شورش‌های اجتماعی را که می‌تواند منتهی به فروپاشی شود، از دست ندهد.
امریکا؛ عامل اصلی بن‌بست مذاکرات
رفتار امریکا به قدری مشمئزکننده است که حامیان سرسخت این کشور در درون کشور نیز زبان به گلایه باز کرده و به ناچار از حقایق واقعی مذاکرات وین سخن به میان آورده‌اند. به عنوان نمونه حسن بهشتی‌پور از کارشناسان حامی برجام اذعان کرده است مشکل نرسیدن به توافق مانع‌زایی امریکایی‌هاست و عدم‌توافق ارتباطی به چین و روسیه ندارد.
وی در بخشی از سخنان خود اظهار می‌کند: «امریکایی‌ها بر تصمیم دولت ترامپ درباره سپاه اصرار دارند، اما ایران می‌گوید بخشی از نیرو‌های مسلح کشور را نباید تحریم کرد، ضمن آنکه بخشی از اقتصاد ایران مرتبط با فعالیت‌های سپاه است، بنابراین وقتی تحریم سپاه ادامه پیدا کند، عملاً بخشی از اقتصاد ایران همچنان در تحریم باقی می‌ماند.»
این کارشناس حامی برجام در ادامه مطرح می‌کند: «معتقدم مهم‌تر از حوزه اجرا، بحث رویکردهاست. ما می‌دانیم می‌توانیم مستقیماً با امریکا مذاکره کنیم تا نتیجه زودتر حاصل شود ولی این کار نمی‌کنیم، چون نمی‌خواهیم امریکا قبل از لغو تحریم‌ها به برجام برگردد، بنابراین پروسه مذاکرات اینقدر طولانی می‌شود. وزارت خارجه در مباحث کارشناسی ورود می‌کند، حرف‌هایش را هم می‌زند، اما تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز شورای عالی امنیت ملی است.»
بهشتی‌پور همچنین می‌گوید: «هیچ قرائن و شواهدی وجود ندارد که چین و روسیه مانع رسیدن به توافق هستند. این مانع به امریکا برمی‌گردد که حاضر نیست سپاه را از لیست تروریستی خارج کند.»
پرهیز از تاکتیکی با عنوان «رسیدن به توافق به هر قیمتی»
آنچه در این میان مهم می‌نماید این مسئله است که دولت با نیم‌نگاهی به تجربیات تلخ دولت گذشته که عمده هدف خود را با محوریت «رسیدن به توافق به هر قیمتی» قرار داده بود، باید از چنین رویکردی بپرهیزد و چنانچه طرف امریکا تضامین کافی برای لغو تمام تحریم‌های مرتبط به حوزه هسته‌ای و عدم نقض برجام که در گذشته مستمراً تکرار شده است، ندهد، نباید حاضر به پذیرش متنی شود که پیامد‌های احتمالی آن کمتر از سندی نیست که در دولت گذشته امضا شد و رکود، تورم، بیکاری و فقر را برای کشور به ارمغان آورد.
منبع: روزنامه جوان