خبرگزاری آریا-وزارت خارجه آمریکا بامداد یکشنبه اعلام کرد تمام تحریم‌های سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی ایران، از جمله محدودیت تسلیحاتی احیا شدند.
به گزارش خبرگزاری آریا،مایک پامپئو وزیر خارجه آمریکا با صدور بیانیه‌ای، ایران را بزرگترین تهدید برای منطقه غرب آسیا ادعا کرده و گفت: « آمریکا از بازگشت عملاََ تمام تحریم‌های سازمان ملل بر ایران، که پیشتر لغو شده بودند، استقبال می‌کند».
بر این اساس، پامپئو درباره بازگردانده شدن تحریم‌ها علیه ایران مدعی شد: «تحریم‌ها متعاقب فرایند اسنپ‌بک ذیل قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل، بازگشته‌اند. در تاریخ بیستم آگوست، ایالات متحده درباره عدم اهتمام ایران به تعهدات برجامی‌اش، به رئیس شورای امنیت اطلاع داد».
پامپئو با لحنی که گویا جهان بدهکار آمریکا شده، ادعا کرد: «جهان خوش‌شانس بود که آمریکا اقدام مسئولانه‌ای برای جلوگیری از رخ دادن چنین چیزی را انجام داد. ما، مطابق با حقوق خود ذیل قطعنامه 2231، فرایند اسنپ‌بک را آغاز کردیم تا عملاََ تمام تحریم‌های ملغی‌شده سازمان ملل از جمله محدودیت تسلیحاتی را احیا کنیم. به تبع این اقدام، جهان امن‌تر خواهد بود».
در ادامه این بیانیه با تکرار اتهام‌زنی‌ها علیه ایران، آمده است: «ایالات متحده از تمام اعضای سازمان ملل انتظار دارد به صورت کامل به الزامات خود برای اجرای این اقدامات پایبند باشند. علاوه بر محدودیت تسلیحاتی، این شامل محدودیت‌هایی مانند تعامل با ایران در فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی و بازفرآوری، ممنوعیت ساخت و آزمایش موشک بالستیک توسط ایران و تحریم‌ها بر انتقال فناوری‌های مرتبط با هسته‌ای و موشکی به ایران می‌شود».
وزارت خارجه آمریکا سپس به تهدید کشورهای جهان در صورت مخالفت با اجرای تحریم‌های ادعایی پرداخت: «اگر اعضای سازمان ملل الزامات خود برای اجرای این تحریم‌ها را اجرا نکنند، ایالات متحده آماده است از اختیارات داخلی برای اعمال عواقبی بر آنها استفاده کند و مطمئن شود ایران از عواید فعالیت‌های ممنوع‌شده توسط سازمان ملل، بهره‌مند نمی‌شود».
بر این اساس، پامپئو مدعی شد: «توافق هسته‌ای 2015، ایران را آنطور که وعده داده شده بود، به پیوستن به جامعه ملل تهییج نکرد... اگر بخاطر اقدام آمریکا در احیای محدودیت‌های سازمان ملل نبود، رژیم ایران به زودی می‌توانست با آزادی بیشتر به خرید و فروش سلاح در سراسر جهان بپردازد. به دلیل عیوب برجام، ایران تقریبا 5 سال به انقضای محدودیت‌ها بر برنامه غنی‌سازی اورانیوم و فعالیت‌های مرتبط با بازفرآوری نزدیک شده که به طرز غیرقابل قبولی این کشور را به ظرفیت خطرناک طغیان هسته‌ای نزدیک کرده است».
وی در ادامه ادعاهای خود افزود: «به لطف بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، ایران اکنون ملزم به تعلیق فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی، بازفرآوری و آب‌سنگین است. ما هرگز به اولین کشور حامی تروریسم دولتی اجازه دستیابی به مرگبارترین سلاح جهان را نمی‌دهیم».
در پایان این بیانیه آمده است: «در روزهای آینده، ایالات متحده گستره‌ای از اقدامات بیشتر برای تقویت اجرای تحریم‌های سازمان ملل و همچنین پاسخگو کردن ناقضان آنها را اعلام می‌کند. کارزار فشار حداکثری ما بر رژیم ایران ادامه دارد تا زمانی که ایران به توافق فراگیر با ما جهت مهار کردن تهدیدات اشاعه و توقف آشوب‌پراکنی، برسد».
واکنش دبیرکل سازمان ملل درباره درخواست آمریکا علیه ایران
دبیرکل سازمان ملل متحد خطاب به شورای امنیت این سازمان از انجام نگرفتن هیچ اقدامی در ارتباط با ادعای آمریکا مبنی بر بازگشت تحریم‌ها علیه ایران به دلیل نبود قطعیت در خصوص صحت این ادعا خبر داد.
آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد به شورای امنیت این سازمان گفت، نمی‌تواند در ارتباط با ادعای آمریکا مبنی بر بازگشت همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران اقدامی انجام دهد زیرا «عدم قطعیت» در این خصوص وجود دارد.
گوترش در نامه‌ای به شورای امنیت که به رویت خبرگزاری رویترز رسیده، نوشت به نظر می‌رسد درباره آغاز شدن این روند و در عین حال در ارتباط با سرنوشت تحریم‌ها و بازگشت آن عدم قطعیت وجود دارد.
وی بار دیگر با تاکید کرد وظیفه دبیرکل نیست که در شرایطی که عدم قطعیت وجود دارد اقدامی صورت دهد.
روحانی: مکانیسم ماشه پاسخ قطعی ایران را در پی خواهد داشت
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، روز یکشنبه در جلسه هیئت دولت گفت که اگر ایالات متحده در زمینه بازگرداندن تحریم‌های همه‌جانبه – موسوم به مکانیسم ماشه – اقدامی عملی کند، حتما با پاسخ قاطع ایران روبه‌رو خواهد شد.
حسن روحانی با اشاره به رد پیشنهاد آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل متحد، افزود: « اگر آمریکا بخواهد از قلدری خود استفاده کند و به نادرستی بگوید که "من توانستم قطعنامه‌ها را بردارم"، حتما با پاسخ قاطع ایران مواجه می‌شود؛ ایران زیر بار قلدری آمریکا در هیچ مقطعی نرفته و نخواهد رفت.»
وی همچنین گفت: «وقتی آمریکا درخواستی را مطرح کرده و شورای امنیت با آن مخالفت کرده، بنابراین دیگر از این پس هرگونه سخن‌گفتنی در این زمینه از سوی آمریکا و تلاش‌هایش برای بازگرداندن این تحریم‌ها، با پاسخ ایران همراه می‌شود و مسئولیت عواقب آن به عهده آمریکا خواهد بود.»
حسن روحانی در صحبت‌های روز یکشنبه خود از آلمان، فرانسه و بریتانیا خواست مناسبات اقتصادی و تجاری با ایران را از سر بگیرند. او گفت: "ما تعهدات برجامی را کاهش دادیم چون یک سال صبر کردیم و چهار به علاوه یک از لحاظ اقتصادی پاسخ مناسب به ایران نداد؛ هرچند در زمینه سیاسی و حقوق مواضع خوبی در قبال ایران داشتند."
ایران: ادعای آمریکا در بازگردانده شدن تحریم‌ها فاقد اثر حقوقی است
سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد در نامه‌ای به دبیرکل و رئیس شورای امنیت این سازمان تاکید کرد ادعای آمریکا برای بازگردانده شدن تحریم‌های لغو شده قطعنامه 2231، فاقد اثر حقوقی، باطل و بی‌اثر است.
مجید تخت‌روانچی شامگاه شنبه در این نامه یادآور شد: در واکنش به اقدام آمریکا، نه تنها هیچ یک از اعضای شورای امنیت، صلاحیت آن کشور برای فعال کردن روند بازگشت تحریم‌های گذشته را نپذیرفتند، بلکه از طریق نامه‌های انفرادی یا مشترک به رئیس شورای امنیت، 13 عضو این نهاد، اعتبار حقوقی و مقبولیت نامه آمریکا را قاطعانه رد کردند.
وی به نظرات مشابهی که توسط اکثریت قاطع اعضای شورای امنیت در نشست 4 شهریور آن شورا، اشاره کرد و ادامه داد: طی آن جلسه، رئیس شورای امنیت نیز در پاسخ به سوالات اعضا اعلام کرد «طبق مشورت‌هایی که با اعضای شورا داشته و نامه هایی که از تعداد زیادی از آنها دریافت کرده‌ام، برای من کاملا روشن است که یک عضو موضع خاصی در این زمینه دارد و بقیه اعضا مخالف آن هستند و بنابراین، از نظر من، هیچ اجماعی در شورا وجود ندارد و رئیس شورا نیز نمی‌تواند اقدام دیگری انجام دهد.»
نماینده دائم ایران در سازمان ملل تاکید کرد: اعضای شورای امنیت با استناد به قطعنامه 2231 که طبق آن، فقط اعضای برجام حق آغاز روند بازگرداندن تحریم‌های گذشته شورای امنیت را دارند، اعلام کرده‌اند چون آمریکا دیگر عضو برجام نیست، بنابراین هیچ حقی برای توسل به روند مزبور ندارد و نامه‌اش نیز فاقد هرگونه اثر حقوقی در حال یا آینده است.
تخت‌روانچی به نامه 30 مرداد نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی و هماهنگ کننده برجام نیز اشاره کرد که در آن اعلام شده است «همانطور که مکرر خاطر نشان کرده‌ام، آمریکا به صورت یکجانبه از برجام خارج شده و متعاقب آن در هیچ یک از فعالیت‌های آن نیز شرکت نکرده است؛ بنابراین نمی‌تواند یک دولت عضو برجام قلمداد شده و برای بازگرداندن احتمالی تحریم‌های شورای امنیت اقدام کند.»
وی به بخشی از مفاد بیانیه نشست 11 شهریور کمیسیون مشترک برجام نیز اشاره و اعلام کرد طی آن، اعضای باقیمانده برجام بار دیگر تصریح کرده‌اند آمریکا یک دولت عضو برجام نیست و نمی‌تواند روند بازگرداندن تحریم‌های گذشته سازمان ملل را آغاز کند.
نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد در این نامه که قرار است به عنوان سند شورای امنیت هم ثبت و منتشر شود، اظهار کرد: هدف اعلام شده آمریکا از بین بردن کامل برجام است و راهبرد آن برای نیل به این هدف نیز ایجاد پیچیدگی حقوقی از طریق ارائه تفاسیر یکجانبه دلبخواهانه و استدلال‌های شبه‌حقوقی است.
تخت‌روانچی خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران مطمئن است که اعضای شورای امنیت بار دیگر با تلاش آمریکا برای سوء استفاده از این شورا و تضعیف اقتدار و اعتبار آن مخالفت خواهند کرد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا: آمریکا حق استفاده از مکانیسم ماشه را ندارد
نماینده عالی و هماهنگ‌کننده کمیسیون اقدام مشترک موسوم به برجام در بیانیه‌ای اعلام کرد که آمریکا با توجه به خروج از توافقنامه برجام، به لحاظ قانونی حق استفاده از بند «مکانیسم ماشه» را ندارد.
جوزپ بورل درباره اقدام اخیر آمریکا گفت که اطلاعیه آمریکا در رابطه با قطعنامه 2231 و استفاده از مکانیسم ماشه را به دقت بررسی کرده است. با توجه به بیانیه‌ای که در تاریخ 20 اوت صادر کرده و همچنین بیانیه دیگری که کمسیون مشترک برجام در تاریخ یک سپتامبر منتشر کرده است، ایالات متحده به لحاظ قانونی حق استفاده از مکانیسم ماشه را ندارد.
وی در توضیح این موضوع گفت که رئیس جمهور آمریکا در تاریخ هشتم ماه مه 2018 به طور یکجانبه از برجام خارج شده و متعاقبا در هیچ یک از نشست‌های برجام نیز حضور نداشته است؛ بنابراین نمی‌تواند به عنوان عضوی از برجام تلقی شود. با توجه به این موضوع، اجازه استفاده از مکانیسم ماشه مندرج در قطعنامه 2231 را نیز ندارد. در نتیجه تعهدات تعلیق تحریم‌های ایران همچنان ادامه دارد.
بورل در ادامه بیانیه خود با اشاره به مسئولیت‌های اعضای برجام گفت که تمام تلاش خود را برای اطمینان از حفظ و اجرای برجام به کار خواهد بست. او اظهار داشت که این توافقنامه ستون اصلی جلوگیری از گسترش سلاح‌های هسته‌ای است و می‌تواند با کنترل هسته‌ای ایران، به حفظ امنیت منطقه‌ای و جهانی کمک کند. او از سایر اعضا خواست که به وظایف خود عمل کنند و از هرگونه اقدامی که باعث تشدید شرایط پرالتهاب فعلی شود، خودداری کنند.
واکنش روسیه به ادعای غیرقانونی آمریکا علیه ایران
وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد تلاش برای حفظ برجام ادامه دارد و آمریکا نمی‌تواند از جانب شورای امنیت سازمان ملل سخن بگوید.
وزارت امور خارجه روسیه روز یکشنبه در واکنش به تلاش آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران اعلام کرد، تلاش برای حفظ برجام ادامه خواهد یافت.
این وزارتخانه افزود، قطعنامه 2231 همچنان برقرار و موثر است و واشنگتن باید با واقعیت مواجه شده وسخن گفتن از جانب شورای امنیت سازمان ملل متحد را کنار بگذارد.
مسکو همچنین ادعاهای «غیرقانونی» واشنگتن درخصوص بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران را محکوم کرده و بیان داشت چنین اقداماتی نمی‌توانند عواقبی قانونی برای دیگر کشورها داشته و همکاری مشروع آنها با ایران را محدود کند.
این بیانیه می‌افزاید: «البته که آمریکایی‌ها می‌دانندبیاناتشان حقیقت ندارد. به همین دلیل است که ایالات متحده مانند همیشه مخالفانش را به تحریم و تنبیه تهدید می‌کند. تمام این اقدامات آمریکا چیزی جز حرکاتی نمایشی نیست».
نمایندگی روسیه در سازمان ملل نیز با انتقاد از این اقدام آمریکا، گفته است: «دردناک است که شاهد این باشیم که کشوری به این بزرگی، بدین شکل به خودش توهین می‌کند و لجوجانه با دیگر اعضای شورای امنیت مخالفت می‌کند».
نمایندگی فرانسه در سازمان ملل نیز با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: «تحریم‌های بین‌المللی بر ایران همچنان لغو شده باقی می‌مانند و تهران نیز باید پاسخگو باشد تا زمانی که به الزاماتش عمل کند».
نخستین واکنش ها به ادعای آمریکا در فعال کردن مکانیسم ماشه
دمیتری پالیانسکی، دستیار نماینده روسیه در سازمان ملل، در پیامی توییتری گفته است: «در ماه اوت به بیانی آشکار گفته شد که آمریکا حق بازگرداندن تحریم‌ها را ندارد. "آیا واشنگتن کر است؟»
وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای از این که ایالات متحده می‌کوشد، سیاست خود یعنی "فشار حداکثری بر ایران" را به شورای امنیت تحمیل کند، انتقاد کرده است.
وزارت خارجه روسیه در بیانیه خود گفته است: «اقدام نامشروع آمریکا نمی‌تواند عواقب حقوقی بین‌المللی برای سایر کشورها داشته باشد».
در پایان بیانیه تأکید شده است: «قطعنامه‌های تحریمی علیه ایران به دنبال تصویب توافق نامه اتمی (برجام) برداشته شده بود و این حکم همچنان معتبر است.»
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، بامداد یکشنبه، 30 شهریور، در نشستی مطبوعاتی، در واکنش به اعلام بازگشت تحریم‌ها علیه ایران توسط وزارت خارجه آمریکا، بیانیه پمپئو را "یک نوع گردن‌کشی و قلدری" دانست.
پمپئو، در بیانیه‌ای که شامگاه شنبه منتشر کرد، کشورهایی که از تصمیم آمریکا پیروی نکنند، را آشکارا تهدید کرده است. او گفته است چنانچه اعضای سازمان ملل "به تعهدات خود در جهت اجرای تحریم‌ها" کوتاهی کنند، با پیامدهایی روبرو خواهند شد.
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، در آخرین ساعات شامگاه شنبه، 19 سپتامبر، با انتشار بیانیه‌ای بازگشت تمام تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران را اعلام کرد. این به معنای فعال شدن "مکانیسم ماشه" و اعمال تحریم‌هایی است که به دنبال توافق هسته‌ای "برجام" تعلیق شده بودند.
کشورهای عضو توافق هسته‌ای، اعتقاد دارند که آمریکا با خروج یکجانبه از توافق هسته‌ای، حق استفاده از "مکانیسم ماشه" را از دست داده است، اما ایالات متحده می‌گوید از آنجا که این کشور در امضای قطعنامه 2231 مشارکت داشته، همچنان می‌تواند به فعال‌سازی شاین سازوکار بپردازد.
روسیه و چین مخالفت خود را آشکارا با بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران اعلام کرده‌اند. دولت‌های بریتانیا، آلمان و فرانسه در نامه به شورای امنیت که جمعه 18 سپتامبر، منتشر شد اعلام کردند تعلیق تحریم‌های ایران در چارچوب برجام، بعد از تاریخ 20 سپتامبر ادامه خواهد یافت.
سه کشور آلمان، بریتانیا و فرانسه که از امضاکنندگان توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی (برجام) هستند، علیرغم مقاومت‌ها و مخالفت‌های ابرازشده از آمریکا خواهان آن شده‌اند، تحریم‌هایی که علیه ایران در چارچوب برجام به تعلیق درآمده‌اند، از تاریخ 20 سپامبر به بعد نیز همچنان معلق بمانند.