«سرزمین کهن»، «عین، شین، قاف» و «کتونی زرنگی» سه سریالی هستند که به طور کامل ساخته و تحویل تلویزیون داده شده اما تا به امروز هیچ‌کدام از آنها روی آنتن نرفته‌اند.
اخبار فرهنگ و هنر - سریال‌هایی که فیلمنامه آنها طبق روال بوروکراسی تلویزیون چندباری از فیلتر شورای فیلمنامه رد می‌شود و حتی با حضور ناظر در پشت صحنه ساخته می‌شوند اما در نهایت به خاطر اتفاقات عجیب خارج از حیطه فنی و تخصصی سریال‌سازی و در پشت پرده، هیچ‌گاه رنگ کنداکتور شبکه‌های مختلف تلویزیون را نمی‌بینند. با هم مروری داریم بر مشهورترین سریال‌های توقیفی تلویزیون.
«کتونی زرنگی» آخرین توقیفی
ماجراهای سریال کمدی علی ملاقلی‌پور اواخر زمان تولید سریال و از یک کامنت آغاز شد. کامنتی که چند سال قبل ملاقلی‌پور پای یک پست در اینستاگرام نوشته بود و حالا اسکرین‌شات آن در برخی سایت‌ها و کانال‌های خاص دست به دست می‌شد و او را فاقد صلاحیت کارگردانی یک سریال برای تلویزیون می‌دانست.
فرزند رسول ملاقلی‌پور که پیش از این با ماجراهای اکران «قندون جهیزیه» و جیمی‌جامپ شدنش در یک بازی فوتبال مطرح شده بود، در روزهایی که باید تمام تمرکزش را روی ساخت اولین سریالش می‌گذاشت با مشکلی جدی روبه‌رو شد که مجبور شد بابت آن عذرخواهی کند، آن هم نه یک‌بار که چندین بار.
درحالی‌که همه فکر می‌کردند مشکل سریال «کتونی زرنگی» با عذرخواهی کارگردانش حل شده اما مرتضی میرباقری معاون سیما در یک گفت‌وگو در پاسخ به سوالی درباره این سریال آن را فاقد کیفیت لازم برای پخش از تلویزیون دانست. گزاره‌ای که دست اهالی شبکه سه را برای دفاع از سریال تولیدی‌شان بست. مدیران مرکز سوره که تهیه‌کننده این سریال محسوب می‌شوند اما برای این موضوع راهکاری اندیشیدند. آنها جمعی از اهالی رسانه و منتقدان را به یک نمایش خصوصی دعوت کردند و بخش‌هایی از سریال را برایشان به نمایش گذاشتند. موضوعی که اغلب این افراد پس از تماشای سریال بر سر آن اتفاق نظر داشتند اما بالاتر بودن کیفیت سریال «کتونی زرنگی» نسبت به اغلب سریال‌هایی بود که در ماههای اخیر روی آنتن شبکه‌های مختلف تلویزیون رفته‌اند و نتوانستند میزان قابل قبولی از مخاطب را به خود جذب کنند.
مشکل «کتونی زرنگی» اما به نظر می‌رسد پیچیده‌تر از این حرف‌ها باشد. اتفاقات پشت پرده یا جنگ‌های درون‌سازمانی، مشکل این سریال هر چه هست در روزهایی که جامعه به نشاط نیاز دارد یک سریال کمدی که امید زیادی به خنداندن مخاطب دارد، از آنتن دور شده و سریال‌هایی که تا به امروز و در ایام دست و پنجه نرم کردن مردم با مشکلات اقتصادی از یک سو و شیوع کرونا از سوی دیگر روی آنتن تلویزیون رفته‌اند هیچ‌کدام نتوانستند رضایت مخاطب را کسب کنند. «هشتگ سرباز» یا «آخر خط» که هیچ‌کدام نتوانستند بیش از ۲۰درصد مخاطب برای تلویزیون بیاورند و شبکه سه را با قرارگرفتن در قعر جدول نظرسنجی‌های تلویزیون به سمت یک شکست بزرگ در سال۹۹ سوق داده‌اند.
از سوی دیگر هزینه‌ای که برای این سریال توسط یک سازمان دولتی پرداخت شده هزینه‌ای بوده که درحقیقت از جیب مردم رفته و اینطور از بین بردن سرمایه‌های ملی در این شرایط سخت اقتصادی قطعا باید توجیه مناسبی داشته باشد که لازم است مدیران تلویزیون درباره آن به مردم توضیح دهند.
«عین، شین، قاف» جوانانه‌ای که در سکوت ساخته و توقیف شد
قاسم جعفری برای آنها که در دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد مشتری سریال‌های تلویزیونی بودند چهره نام‌آشنایی است. او که سریال خاطره‌انگیز «خط قرمز» را برای شبکه سه ساخت و تابوهای زیادی را در تلویزیون شکست، بعد از مدت‌ها برای ساخت یک سریال دیگر به تلویزیون برگشت. سریالی که در سکوت خبری ساخته شد اما بازیگرانش در گفت‌وگوهای گاه و بیگاه‌شان از شباهت فضای سریال به «خط قرمز» گفته بودند.
ساخت این سریال با نام اولیه «مجردها» تیرماه سال گذشته به پایان رسید و در ۲۵قسمت تحویل تلویزیون شد اما هنوز خبری از پخش آن نیست و درحالی‌که تهیه‌کننده و کارگردان ترجیح می‌دهند درباره آن صحبت نکنند بازیگران جوان سریال که چهره‌های تئاتری هستند ۳۱اردیبهشت ۹۹ در نامه‌ای سرگشاده به عبدالعلی علی‌عسگری رئیس سازمان صداوسیما از بلاتکلیفی پخش این سریال گلایه کردند.
آنها در بخشی از این نامه نوشتند: «ما بیگانه نیستیم، از اشرار نیستیم. ما که معاند نیستیم، بچه‌های همینجاییم. بزرگ شده دست پدران و مادران همین سرزمین. پس چطور به راحتی کنار گذاشته می‌شویم؟ کسی هم جوابمان را نمی‌دهد؟ نه از پخش سریالمان خبری است نه از دستمزد ناچیزمان. اصلاً ما به کنار، بیت‌المال چه می‌شود؟
با پول مردم برای همین مردم سریالی ساختیم که بتوانیم رقابتی کنیم با نمونه‌های داخلی و خارجی. اما چه بد که ما فقط بلدیم از سیستم‌های کهنه استفاده کنیم و دست به هیچ تغییری نزنیم و اعتماد نکردن خود را زیر لایه‌هایی از محافظه‌کاری ببریم. برای همین است که هر روز سریالی پخش می‌شود که مردان مسن نقش جوان بیست ساله را بازی می‌کنند و بازیگران جوان و دانش‌آموخته این رشته هر روز سرخورده‌تر می‌شوند.»
این نامه هم مانند پرسش رسانه‌ها از مدیران تلویزیون هنوز پاسخی از سوی هیچ‌یک از مدیران تلویزیون در هیچ رده‌ای نداشته است و باید دید تلویزیون تا چه زمانی می‌خواهد این سریال را که با پول مردم ساخته شده است در محاق توقیف نگه دارد و نسبت به آن بی‌اعتنا باشد.
«سرزمین کهن» الف ویژه‌ای که توقیف شد
«سرزمین کهن» که بعدها به «سرزمین مادری» تغییر نام داد قدیمی‌ترین سریال توقیفی تلویزیون است. سه قسمت ابتدایی این سریال سال ۹۲ روی آنتن تلویزیون رفت اما یک عکس که حاصل سرچ از گوگل بود و یک دیالوگ کار سریال را برای همیشه به محاق توقیف کشاند.
سریالی که با هزینه بالا ساخته شده بود و قرار بود یکی از پروژه‌های مهم الف ویژه تلویزیون در دوره عزت‌الله ضرغامی باشد اما با اعتراضات قوم بختیاری در چندین شهر و پس از آن واکنش تند برخی از نمایندگان مجلس پخش آن در ابتدا متوقف و درنهایت با وجود عذرخواهی دست‌اندرکاران سریال و مدیران تلویزیون به طور کل لغو شد.
پس از آن یک بار دیگر تلویزیون در سال۹۶ تصمیم به پخش «سرزمین مادری» گرفت اما باز هم این اتفاق رخ نداد و در ادامه با وجود حکم قرار دادن یکی از مسوولان رده بالا که خودش اصالت بختیاری دارد برای رفع این مشکل، بزرگان ایل بختیاری راضی به پخش این سریال نشدند.
نکته مهم درباره «سرزمین مادری» ساخته شدن فصل دوم و سوم آن پس از توقیف سریال است. وقتی مشکل سریال حل نشده و مشخص نیست که قابل حل باشد با چه توجیهی تلویزیون برای ساخت فصل‌های بعدی آن اقدام کرد و هزینه هنگفت دیگری روی دست بیت‌المال گذاشت؟ این سوالی است که شاید بعدها مدیران تلویزیون تصمیم بگیرند به آن پاسخ بدهند.