ایسنا نوشت: آمریکا دو سال پیش یک‌طرفه از برجام خارج شد و همه تحریم‌هایی را که همزمان با توافق هسته‌ای برداشته شده بود، دوباره همراه با تحریم‌های گسترده و تازه‌تری اعمال کرد. اخیرا روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی فاش کرده که مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در حال آماده‌سازی یک طرح حقوقی است که نشان دهد واشنگتن هنوز عضوی از توافق هسته‌ای با ایران است، تا با استفاده از آن بتواند تحریم‌های تسلیحاتی ایران را تمدید کند.
بنا بر اعلام نیویورک تایمز، این موضوع بخشی از راهبرد واشنگتن برای تحت فشار قرار دادن شورای امنیت سازمان ملل است که تحریم تسلیحاتی علیه تهران را تمدید کرده و اطمینان حاصل کند که تحریم‌های سختگیرانه‌تری علیه ایران اعمال شود. در این راستا، آنها بدنبال طرح قطعنامه‌ای جدید در شورای امنیت سازمان ملل هستند که پس از منقضی شدن تحریم فعلی در ماه اکتبر، مانع از صادرات تسلیحات به ایران می‌شود.
یک مقام آمریکایی هم گفته است که ایالات متحده پیش‌نویس قطعنامه‌ای را برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به انگلیس، فرانسه و آلمان ارائه داده است. اما این پیش‌نویس هنوز در اختیار ۱۱ عضو دیگر شورای امنیت سازمان ملل متحد، از جمله روسیه و چین، قرار نگرفته است. این در حالی است که روسیه و چین که از حق وتو در شورای امنیت برخوردارند عضو کشورهای توافق شش جانبه برجام هستند. مسئله‌ای که واشنگتن را به شدت به صرافت اندخته، این است که اگر موفق به تمدید تحریم تسلیحاتی ایران نشد، از اختیارات برجام استفاده کند تا هم تحریم‌های شورای امنیت را بازگرداند هم به عمر برجام خاتمه دهد.
برای رسیدن به این منظور آنها مدعی شده‌اند که این کشور از حق خود به عنوان یک عضو توافق استفاده خواهد کرد. مسئله‌ای که پمپئو با صحه گذاشتن بر آن در مصاحبه‌ای با شبکه تلویزیونی فاکس‌نیوز گفت: «ما هر کاری که بتوانیم می‌کنیم تا تحریم تسلیحاتی ایران بعد از چند ماه دیگر (اکتبر) هم ادامه پیدا کند و همچنان پابرجا باشد. رجوع به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل مساله را آشکار می کند؛ و به وضوح می‌گوید چه کسی در آن مشارکت دارد. این قطعنامه جدای از برجام است. ما یکی از شرکت‌کنندگان هستیم و شرکت‌کنندگان حق دارند تحریم‌ها را به طور خودکار بازگردانند.»
مشارکت کننده در برجام کیست؟ آیا آمریکا هنوز هم مشارکت کننده است؟
در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و ضمیمه‌های آن، در مجموع ۷۲ بار از واژه «شرکت‌کننده» یا عضو استفاده شده است. تقریبا در نیمی از این موارد این استفاده در قالب «مشارکت‌کننده در برجام» است. در این قطعنامه گفته شده که منظور از عضو برجام همان امضاکنندگان توافق وین است. در مواردی دیگر هم از لفظ شرکت‌کننده برای اشاره به شرکت‌کنندگان در کمیسیون مشترک، یا شرکت‌کنندگان در کارگروه خرید استفاده شده است که هر دو بخشی ازسازوکارهای برجام هستند. در ۱۲ مورد هم در متن قطعنامه عبارت «شرکت‌کنندگان E3/EU+3» آمده که به معنای سه قدرت اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) و اتحادیه اروپا و آمریکا، چین و روسیه است.
پیتر استانو، سخنگوی دستگاه سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خصوص ادعای پومپئو می‌گوید: «مطابق تصمیم دو سال قبل دونالد ترامپ، آمریکا اعلام کرد که عضویتش در برجام را پایان می‌دهد. همچنین قابل یادآوری است که آمریکا از آن موقع در هیچ یک از جلسات و فعالیت‌هایی که در چهارچوب برجام بوده شرکت نکرده است.»
سایر ناظران نیز تا حد زیادی از ناکام ماندن این تلاش ها و غیر ممکن بودن آنها خبر دادند؛ در جائیکه وندی شرمن عضو ارشد تیم مذاکره کننده آمریکا در مذاکرات هسته‌ای با ایران با اشاره به این که روسیه و چین هیچ‌گاه خواهان تحریم تسلیحاتی ایران نبوده‌اند و تنها برای مدتی محدود با آن موافقت کرده‌اند، درباره تلاش آمریکا برای این که نشان دهد هنوز عضوی از توافق است، گفت: من فکر می‌کنم که آنها با مخالفت زیادی مواجه خواهند شد، چراکه دولت ترامپ از توافق خارج شد. یک دیپلمات اروپایی هم به رویترز گفته: «بسیار دشوار خواهد بود که وقتی از یک توافق نامه خارج شدید، دوباره خودتان را به عنوان یک عضو همچنان ناظر بر مفاد آن بقبولانید.» یک دیپلمات عضو شورای امنیت که خواسته ناشناس بماند تصریح کرده که «درخواست واشنگتن به محض رسیدن به شورای امنیت ناکام خواهد ماند.» یک دیپلمات ارشد یکی از کشورهای اروپایی عضو شورای امنیت نیز که نخواسته هویتش اعلام شود گفته است که «این تلاش آمریکا نتیجه چندانی به همراه نخواهد داشت چرا که آمریکا نمی‌تواند هم از توافق هسته‌ای با ایران پا پس بکشد و هم در صورت نیاز خود به آن ارجاع دهد.»
مجید تخت‌روانچی، نماینده ایران در سازمان ملل نیز تصریح کرد که، «آقای پومپئو ادعا می‌کند که بر مبنای قطعنامه ۲۲۳۱، آمریکا «شرکت‌کننده» است، در حالی که قطعنامه به «شرکت‌کننده برجام» اشاره دارد. او «برجام» را از قلم می‌اندازد، چون در ۸ مه ۲۰۱۸، رئیس او اعلام کرد «مشارکت آمریکا در برجام را پایان می‌دهد». به این ترتیب آمریکا هیچ استدلال حقوقی برای «عضو بودن» ندارد.» میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان ملل هم معتقد است: «تلاش آمریکا برای معرفی خود به عنوان یک شرکت‌کننده برجام آینده‌ای ندارد و مانند به مضحکه گرفتن عقل سلیم است. آنهایی که این ایده را ساختند به مقام‌های آمریکایی مشاوره بدی داده‌اند.»
وزیر امور خارجه کشورمان نیز در این باره تصریح کرد: «دو سال پیش مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا و رئیس اش اعلام کردند مشارکت ایالات متحده در توافق هسته ای برجام را متوقف می کنند با این خیال که فشار حداکثری آنها ایران را به زانو درمی آورد. با توجه به شکست این سیاست اکنون او می خواهد عضوی از توافق برجام باشد. خیال پردازی را متوقف کنید: ملت ایران همیشه خود برای سرنوشت خویش تصمیم می گیرد.»
حال با تمام این تفاسیر باید گفت که به صورت کلی اصولا هیچ پایه حقوقی برای ادعای به اصطلاح حقوقی آمریکا وجود ندارد و این مسئله تنها یک دستاویز پوسیده و نخ نما برای کسانی چون امثال مایک پمپئو است که در دوران وزارت خود هیچ دستاوردی در دیپلماسی نداشته و در این مدت، حتی جهان را به جایی ناامن تر تبدیل کرده و مورد تنفر عمومی هستند. حال هم می خواهند در آستانه انتخابات ریاست جمهوری امریکا فرافکنی جدیدی را رقم زنند و از آن به عنوان دستاورد دولت ترامپ برای تثبیت جایگاه وی در مسند ریاست جمهوری که این روزها در کنترل پاندمی کورنا با ناکارآمدی جدی مواجه است یاد کنند.
انتهای پیام
∎