محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران که یکشنبه شب (هشتم دی ماه) و در راستای رایزنی‌های مستمر دوجانبه با روسیه به همراه سید عباس عراقچی معاون سیاسی و سید عباس موسوی سخنگوی دستگاه دیپلماسی راهی مسکو شد، امروز (دوشنبه) در این شهر مهمان «سرگئی لاوروف» همتای روس خود بود.
وزیر خارجه ایران یکشنبه شب در بدو ورود به مسکو در جمع خبرنگاران روابط تهران و مسکو را راهبردی برشمرد و با اشاره به بیست و هشت بار حضورش در مسکو در طول دوران وزارتش، این رفت و آمدها را نشانگر روابط تنگاتنگ ۲ کشور خواند.
ظریف همچنین درباره پیام رزمایش دریایی مشترک ایران، روسیه و چین در شمال اقیانوس هند نیز بیان کرد: این رزمایش نشانگر این واقعیت است که جمهوری اسلامی برای حفظ امنیت و آزادی کشتیرانی برای همه در آبراه بین‌المللی هرمز آمادگی دارد همکاری و همراهی کند و کشورهای دیگری هم از قدرت های مهم جهانی هستند که با سیاست‌های تنش آفرین در این منطقه همراهی نمی‌کنند.(اینجا بخوانید)
این سفر سومین سفر ظریف در سال جاری شمسی است. محمدجواد ظریف ۱۷ اردیبهشت ماه نیز در سفری دو روزه وارد روسیه شد و با سرگئی لاوروف همتای خود همزمان با اعلام تصمیم ایران در توقف برخی تعهدات برجامی در ۱۸ اردیبهشت ماه دیدار و نامه حسن روحانی به پوتین درباره تصمیم ایران را به لاوروف تسلیم کرد. رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران ۱۰ شهریور ماه ۱۳۹۸ نیز به همراه رضا اردکانیان وزیر نیرو برای دیدار و گفتگو با مقامات روسیه وارد مسکو شد و ۱۱ شهریور ماه با سرگئی لاوروف همتای روس خود درباره مناسبات دوجانبه، برجام و تحولات منطقه به ویژه اوضاع سوریه به گفتگو پرداخت.
البته وزرای خارجه ۲ کشور هفتم آبان ۱۳۹۸ در ژنو و در حاشیه نشست سه جانبه با همتای ترکیه‌ای خود درباره کمیته قانون اساسی سوریه، دیداری دوجانبه داشتند.
*رایزنی‌ها در ساختمان وزارت خارجه
مذاکرات دو وزیر خارجه ظهر امروز (دوشنبه) در ساختمان وزارت خارجه فدراسیون روسیه شروع شد.
وزیر خارجه روسیه در دیدار همتای ایرانی خود ضمن ابراز نگرانی از اوضاع در خلیج فارس، گفت: امروز درباره اینکه چگونه می‌توانیم از فروپاشی برجام جلوگیری کنیم، تبادل نظر خواهیم کرد.
ظریف هم در این دیدار به تجاوز نظامی یکشنبه شب آمریکا به خاک عراق و مواضع حشد الشعبی واکنش نشان داد و گفت: برخلاف آمریکا که هزاران مایل دورتر از مرزهای خودش مردم را به اسم دفاع از خودش در عراق و سوریه به خاک و خون می‌کشد و اقدام غیرقابل قبول آمریکا دیروز در حمله به عراق یکی از این موارد است، ایران و روسیه برای صلح در عراق و سوریه همکاری کردند که روند آستانه نمونه موفقی از آن است.
وی همچنین خاطرنشان کرد: امیدواریم امروز بتوانیم درباره همه این مسائل و شرایط در افغانستان، سوریه، عراق، منطقه و بحث برجام با همدیگر گفتگو داشته باشیم.
*انتقاد از بی عملی اروپا
پس از دیدار دوجانبه، وزرای خارجه در نشست خبری مشترک حضور یافتند و به تشریح گفتگوهای انجام شده پرداخته و به سؤالات خبرنگاران پاسخ دادند.
ظریف در این نشست خبری و در حالی که به روزهای پایانی گام چهارم کاهش تعهدات برجامی نزدیک می‌شویم، بار دیگر از بدعهدی و بی عملی اروپا در اجرای تعهدات برجامی انتقاد کرد و گفت: موضع کشورهای اروپایی گرچه از نظر سیاسی عموما از برجام حمایت کردند، ولی از نظر عملی اقدامی برای مقابله با تحریم‌های آمریکا و اجرای تعهدات خودشان نکردند. ایران و روسیه درباره اینکه اروپا باید تعهدات خود را در برجام اجرا کند هم نظر هستند و ما این نظر را در کمیسیون مشترک به شرکای خودمان در برجام از اتحادیه اروپا اعلام کردیم.
وزیر خارجه همچنین به مواضع مشترک ایران، روسیه و چین در برجام اشاره کرد و افزود: متأسفانه طرف‌های غربی اعتقاد داشتند می‌توانند با فشار و تحریم با ایران برخورد کنند، مردم ایران ثابت کردند که از یک طرف دنبال همکاری بین‌المللی هستند و از مذاکره هراسی ندارند، در مسیر مذاکره آمادگی دارند که به توافق برسند و بعد از اینکه به توافق رسیدند، به تعهداتشان عمل کنند.
*نمی‌پذیریم فقط ایران، روسیه و چین برجام را اجرا کنند
ظریف به گزارش‌های آژانس در تأیید پایبندی ایران به برجام هم اشاره کرد و افزود: مردم و دولت ایران نه تنها از تعامل استقبال می‌کنند، بلکه به تعهداتشان در تعامل پایبند هستند. ولی ما نمی‌پذیریم یک توافق فقط یک طرفه اجرا شود و فقط ایران، روسیه و چین توافق را اجرا کنند. توافق باید توسط تمام طرف‌ها اجرا شود، متاسفانه آمریکایی‌ها رسما از توافق خارج شدند و اروپایی‌ها بسیاری از تعهداتشان را در چارچوب برجام و بسیاری از تعهداتی که بعد از خروج آمریکا دادند، رد کردند و تعهداتی که اروپایی‌ها اجرا نکردند فقط تعهداتی نیست که بعد از خروج آمریکا پذیرفتند بلکه تعهداتی است که در قالب برجام پذیرفتند و به تعهداتشان پایبند نبودند.
وزیر خارجه بیان کرد: برجام به عنوان یک توافق بسیار متین و توازن بخش بین‌المللی توانسته روش‌هایی را برای مقابله با نقض تعهدات خودش پیش بینی کند.اقداماتی که ایران در ۹ ماه گذشته انجام داده در اجرای این مفاد برجام بوده و هیچکس نمی‌تواند در برابر این اقدامات، اقدامی کند. در حقوق بین الملل و حقوق داخلی آن چه اولین جلسه به شما یاد می‌دهند، این است که شما نمی‌توانید در برابر راهکارهای قانونی اقدام به تنبیه طرفی کنید که از راهکار قانونی استفاده می‌کند.
*اروپا دچار اشتباه بزرگ شده
به گزارش فارس، رئیس دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: اتحادیه اروپا اگر خیال می‌کند که می‌تواند از مسیرهایی که برجام تعیین کرده برای مقابله با نقض برجام، علیه ایران استفاده کند دچار یک اشتباه بزرگ شده است، به خاطر اینکه باید از این مسیرها اول علیه نقض آمریکا استفاده کند و بعد علیه نقض‌های اروپا استفاده کند و بعد از آن نیازی نیست به ایران بپردازد چون در آن صورت ایران به اجرای کامل برجام برمی‌گردد و این نکته‌ای است که ما و روسیه بر آن اتفاق نظر داریم و همکاری می‌کنیم.
وی افزود: معتقدیم برجام یک دستاورد مهم جامعه بین‌المللی است و بهتر است کشورها به جای اینکه دنبال این باشند که برجام را نابود کنند، دنبال این باشند که تعهداتشان را اجرا کنند.
*بی عملی اروپا به روایت لاوروف
از سوی دیگر لاوروف نیز در پاسخ به سوالی در خصوص خروج آمریکا از برجام گفت، رفتار آمریکا بر خلاف کل قواعد بین‌المللی است و در زمانیکه از طریق مذاکرات، به راه حل میانه‌ای دست یافته شده، آمریکا از آن خارج شد... یا آمریکا به اجرای همه تعهداتش برمی‌گردد و ایران در چنین حالتی همانطور که بارها اعلام کرده است به صورت داوطلبانه به اجرای تعهداتش باز می‌گردد.
وزیر خارجه روسیه نیز بر عدم پایبندی اروپا به تعهدات برجامی صحه گذاشت و افزود: اتحادیه اروپا هم به تعهداتش در توافق هسته‌ای با ایران عمل نکرده و ما نگران فروپاشی توافق هستیم... ما خواستار حفظ توافق هستیم و به دیپلماسی و گفت‌وگو اعتقاد داریم.
اینکه ایران و روسیه طرح‌هایی شبیه هم برای امنیت در خلیج فارس دارند شامل پویش صلح هرمز که از سوی ایران ارائه شد و طرح روس‌ها برای امنیت جمعی در خلیج فارس و اینکه این طرح‌ها بر این مبناست که روابط در این منطقه باید براساس همکاری و نه مقابله و تهدید و توسل به زور باشد، از جمله مواردی بود که ظریف در این نشست خبری به آن اشاره کرد.
از سوی دیگر ظریف نسبت به وضعیت در ادلب نیز ابراز نگرانی کرد و گفت که وضعیت ادلب بسیار شکننده است و لازم است همکاری‌ها در زمینه آرامش در ادلب و پایان دادن به حضور تروریست‌ها در ادلب ادامه یابد و ما در این زمینه با روسیه و ترکیه همکاری می‌کنیم.
*لاوروف به ایران می‌آید
وزیر خارجه ایران در پایان رایزنی‌ها با لاوروف عنوان کرد که گفتگوی مهمی با وی درباره برجام داشته است و درباره سفر لاوروف به ایران، نشست سران آستانه و همچنین نشست ایران، روسیه و آذربایجان با همتای روس خود به گفتگو پرداخته است.
ظریف همچنین در پایان این سفر در صفحه توئیترش اعلام کرد که گفتگوهای ثمربخشی با لاوروف داشته است و نوشت: «بر خلاف کسانی که هزاران مایل دورتر از سواحل خود جنگ‌افروزی "دفاعی" می‌کنند، ایران و روسیه برای صلح در سوریه همکاری کرده‌اند و حالا هم داریم طرح‌های مهمی در مورد صلح در خلیج فارس ارائه می‌کنیم. توقف بعدی: چین.»
*سفر به پکن
وزیر خارجه ایران در پایان این سفر راهی پکن شد تا با عضو دیگر برجام که اخیرا به همراه روسیه و ایران اقدام به برگزاری رزمایش مشترک دریایی در شمال اقیانوس هند کرد، در آستانه نزدیک شدن به پایان فرصت ۶۰ روزه چهارم ایران به طرف‌های باقیمانده در برجام، به رایزنی بپردازد.
وزیر خارجه ایران همچنین امروز درباره سفرش به روسیه و چین هم گفت: ما همکاری‌های خوبی با روسیه و چین داریم و دو همکار استراتژیک و شریک راهبردی ما هستند و این گفتگوها را ادامه می‌دهیم و البته این گفتگوها در قالب مشورت‌های مستمری است که ما داریم و این هم ادامه همان مشورت‌هاست.
در پی بیانیه ۱۸ اردیبهشت سال جاری شورای عالی امنیت ملی ایران مبنی بر کاهش برخی تعهدات برجامی در یکمین سالگرد خروج آمریکا از این توافق، ایران چهار گام در راستای کاهش تعهدات برجامی برداشته است و ۱۴ دی ماه فرصت ۶۰ روزه چهارم به طرف‌های باقیمانده در برجام پایان می‌یابد. گفتنی است ایران در گام چهارم، گازدهی به سانتریفیوژها در تأسیسات غنی سازی فردو را آغاز کرد.