سرویس خارجی: رژیم سعودی سرانجام پس از ۱۸ روز مقاومت در برابر فشارهای سنگین رسانه ها، افکار عمومی، مقامات سیاسی منطقه و جهان، به قتل «جمال خاشقجی»، روزنامه نگار منتقد این کشور در کنسولگری عربستان در «استانبول» ترکیه اذعان کرد و در اقدامی مضحک و فرافکنانه، با بازداشت شماری از نیروهای اطلاعاتی این کشور، آنها را عامل این جنایت فجیع معرفی کرد !
دادستان کل عربستان سرانجام با صدور بیانیه ای، به قتل «جمال خاشقجی» در کنسولگری این کشور در استانبول اعتراف کرد. به گزارش خبرگزاری رسمی عربستان (واس)، «سعود بن عبد الله المعجب»، دادستان کل عربستان صبح دیروز (شنبه) در یک سناریوی کاملا از پیش طراحی شده و در اولین اعتراف به قتل روزنامه‌نگار منتقد سعودی در بیانیه ای اعلام کرد: براساس تحقیقات اولیه تنش لفظی بین «جمال خاشقجی»، روزنامه‌نگار منتقد سعودی و کسانی که با او در حین حضورش درکنسولگری عربستان ملاقات داشتند درگرفت که به مشاجره و درگیری فیزیکی و نهایتا به مرگش منجر شد.
این خبرگزاری افزود: مقامات سعودی در این رابطه ۱۸ تن از عاملان این قتل را بازداشت کرده اند و تحقیقات همچنان از افراد بازداشت شده که همگی تابعیت سعودی دارند، ادامه دارد، به موجب این گزارش، تمامی عوامل این پرونده ،مواخذه شده و به دستگاه قضا تحویل داده خواهند شد!
خبرگزاری رسمی سعودی به نقل از یک منبع مسئول گزارش داد: تحقیقات اولیه نشان می‌دهند درگیری‌ای بین جمال خاشقجی و افراد مظنون درگرفت که نتیجه خوبی نداشت و منجر به درگیری فیزیکی شد و کار به حدی بالا گرفت که منجر به مرگ او شد و آنها سعی داشتند بر این مساله سرپوش بگذارند و آن را مخفی کنند.
این منبع گفت: عربستان نهایت تاسف خود را درباره مسائل دردناک روی داده ابراز می‌دارد و مقامات عربستان بر اعلام حقایق برای افکار عمومی پایبند هستند. به گفته این منبع، مقامات عربستان تمامی کسانی را که در این جنایت دست دارند، مواخذه کرده و تحویل قانون می‌دهند تا به دادگاه‌های ویژه در این کشور ارجاع داده شوند.
خبرگزاری سعودی ها افزود: عربستان تدابیر لازم را برای روشن شدن واقعیت انجام داد و تیمی امنیتی را در تاریخ شش اکتبر به ترکیه فرستاد تا با همتایان ترکیه‌ای همکاری و تحقیق کند و بعد از آن تیمی مشترک میان عربستان و جمهوری ترکیه شکل گرفت و مجوز امنیتی برای ورود مقامات امنیتی ترکیه به کنسولگری و اقامتگاه کنسول عربستان صادر شد.
این منبع اظهار داشت: دادستانی کل عربستان اقدام به بازجویی از تعدادی مظنونان براساس اطلاعات بخش امنیتی ترکیه کرد که به تیم امنیتی مشترک برای روشن شدن واقعیت این اطلاعات را داده بود. تحقیقات نشان داد افراد مظنون به استانبول رفته بودند تا با خاشقجی دیدار و درباره بازگرداندن او به کشور با او صحبت کنند !
در چنین شرایطی، پادشاه عربستان بدون کوچکترین اشاره‌ای به مقصر بودن پسرش، «محمد بن سلمان» در این جنایت، مستقیما به این پرونده ورود و در اقدامی، تنها شماری از افسران سازمان اطلاعات این کشور را که مهمترین آنها «احمد عسیری»، معاون رئیس سازمان اطلاعات عمومی این کشور است، برکنار کرد.
ملک سلمان همچنین سرتیپ «رشاد بن حامد المحمادی»، مدیر اداره کل امنیت و حمایت در ریاست سازمان اطلاعات عمومی و سرتیپ «عبدالله بن خلیف الشایع»، معاون رئیس سازمان اطلاعات عمومی در امور منابع انسانی و نیز سرتیپ خلبان «محمد بن صالح الرمیح» را از مناصب‌شان برکنار کرد.
ملک سلمان همچنین دستوری در زمینه تشکیل کمیته وزارتی به ریاست محمد بن سلمان برای بازسازی ریاست سازمان اطلاعات عمومی صادر کرد که اقدام به نوسازی سیستم، لوایح و تعیین اختیارات آن به طور دقیق و براساس ارزیابی تدابیر و رویکردها، اختیارات در حوزه فعالیت آن و تسلسل اداری و هرمی کند تا بهبود عملکرد و تعیین مسؤولیت‌ها تضمین شوند ، این کمیته شامل وزیر کشور، «ابراهیم العساف» رئیس دفتر سلطنتی، وزیر خارجه، رئیس سازمان اطلاعات عمومی و رئیس امنیت دولت می‌شود. این در حالی است که پیشتر نیز نیویورک تایمز از طرح سعودی‌ها برای فیصله دادن به پرونده خاشقجی پرده برداشته و نوشته بود: سعودی ها می خواهند سرتیپ «احمد عسیری» سپر بلای این پرونده شود.
در همین حال، یک مشاور اطلاعاتی برکنارشده دربار سعودی پس از برکناری اش اعلام کرد: من هرگز«سرخود» عمل نمی کنم و فقط دستورات شاه و «بن سلمان»، ولیعهد سعودی را اجرا می‌کنم. یک مقام دیگر سعودی که خواست نامش فاش نشود، به یک روزنامه آمریکایی گفت: تیم اعزامی ریاض به کنسولگری این کشور در استانبول ترکیه، «جمال خاشقجی» را خفه کرده است. وی همچنین ادعا کرد که جسد خاشقجی تحویل یک «هماهنگ‌کننده محلی» شده و اینکه در حال حاضر کجاست، مشخص نیست.
از طرفی، یک منبع آگاه فاش کرد که رئیس تیم ۱۵ نفره ترور روزنامه‌نگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول ، آموزش‌های ویژه «جاسوسی» دیده است. به گفته این منبع، «ماهر عبدالعزیز مطرب»، رئیس سرویس اطلاعات عربستان و یکی از مظنونان به قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی آموزش‌های ویژه جاسوسی دیده است.
واکنش ها به قتل خاشقجی
اعتراف عربستان به قتل خاشقجی، واکنش های بین المللی گسترده ای را به دنبال داشت. در این راستا،آنتونیو گوترش ، دبیرکل سازمان ملل اعلام کرد که از تایید قتل جمال خاشقجی به شدت «اندوهگین» است. «استفان دوجاریک»، سخنگوی گوترش در بیانیه ای اعلام کرد: دبیرکل سازمان ملل از تایید مرگ جمال خاشقجی به شدت اندوهگین است و با خانواده و دوستان خاشقجی ابراز همدردی می‌کند.در این بیانیه آمده است: گوترش بر لزوم تحقیقاتی فوری، کامل و شفاف در خصوص شرایط مرگ آقای خاشقجی و بر عهده گرفتن کامل مسئولیت این اقدامات تاکید دارد. سازمان عفو بین‌الملل نیز خواستار انجام تحقیقات فوری، مستقل و شفاف در مورد این مساله شد. این سازمان در صفحه توئیت خود نوشت: این درخواست به دلیل تضمین این مساله است که این جنایت از طریق یک معامله سیاسی لاپوشانی نشود و حقیقت آنچه اتفاق افتاده، آشکار شود. عفو بین الملل همچنین اعلام کرد: بی طرفی تحقیقات عربستان درباره قتل خاشقجی محل تردید است.
گزارشگر ویژه اعدام‌های غیرقانونی سازمان ملل متحد نیز در واکنش به اعتراف عربستان به کشته شدن «جمال خاشقجی» در کنسولگری این کشور در استانبول ترکیه اعلام کرد : توضیح عربستان سعودی در مورد اعدام خودسرانه این روزنامه نگار قابل قبول نیست.
وی افزود: نباید هیچ دولتی توضیح عربستان را بپذیرد و مسأله مشارکت ریاض برای شروع تحقیقات در خصوص پرونده قتل خاشقجی را قبول کند. «مرکل»، صدراعظم آلمان نیز گفت: با اشاره به توضیحات سعودی‌ها درباره مرگ روزنامه‌نگار منتقد، خواستار روشنگری بیشتر در این مورد هستیم. «مارک روته» نخست‌وزیر هلند نیز اعلام کرد: مسائل زیادی در پرونده خاشقجی همچنان نامعلوم هستند و ما خواستار انجام تحقیقات بیشتر برای پاسخ به ابهامات هستیم.
در همین حال، رئیس جمهوری ترکیه در نخستین واکنش به اعتراف به قتل جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول از سوی آل سعود گفت: این پرونده را «نیمه کاره» رها نمی کنیم. اردوغان همچنین اظهار داشت: وظیفه خود را برای روشن شدن کامل این اقدام انجام می دهیم.
«یاسین آکتای»، مشاور اردوغان و معاون حقوق بشر حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه نیز در سخنانی گفت: اشخاصی که مرتکب ربایش و قتل خاشقجی شده اند، بی گمان خودسر نبوده و با دستور عالیترین مقامات سیاسی ـ امنیتی ریاض دست به چنین اقدامی زده اند.
وی تاکید کرد: البته که ترکیه در چهارچوب تحقیقات قضایی ـ امنیتی بی تردید درباره دلیل حضور ماموران دولتی عربستان در ترکیه همزمان مراجعه خاشقجی به کنسولگری و عامل اعزام آنها بررسی های دقیق و موثر انجام خواهد داد و شک نکنید که افکار عمومی جهان خواستار پاسخگویی مقامات ریاض به این شبهات است. این مقام ترکیه گفت: کشته شدن جمال خاشقجی در ساختمان کنسولگری عربستان در استانبول یک حادثه انسانی تلخ بین المللی است و ترکیه با تداوم تحقیقات قضایی ـ جنایی، بی تردید در معرفی آمران و عاملان این واقعه دریغ نخواهد کرد.
«عمر چلیک»، سخنگوی حزب عدالت و توسعه ترکیه نیز اعلام کرد: قتل خاشقجی در استانبول ، یک مساله ناموسی است ، ما از تمامی امکانات برای آشکار شدن تمامی زوایای آن استفاده می‌کنیم. در چنین شرایطی و پس از تاکید رهبران ترکیه، دادستانی این کشور در چارچوب تحقیقات قتل«جمال خاشقجی»، بازجویی از تمامی کارکنان کنسولگری ترکیه در استانبول را آغاز کرد.
مقامات امریکایی نیز در این رابطه واکنش هایی مختلفی نشان دادند. ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا بالاخره قبول کرد که عربستان سعودی باید به دلیل قتل و تکه تکه کردن خاشقجی مجازات شود ولی مسئولیت تصمیم در خصوص تنبیه را به گردن کنگره انداخت و در خصوص تبعات مالی چنین تصمیمی نیز هشدار داد !
وی همچنین روایت رژیم سعودی درباره قتل روزنامه‌نگار منتقد عربستان که با تشکیک روبه‌رو شده را پذیرفت و بار دیگر بر اتحاد کشورش با ریاض تأکید کرد. ترامپ گفت: توضیح ریاض درباره قتل خاشقجی معتبر است و عربستان، متحدی فوق‌العاده برای ما جهت مقابله با ایران است.ترامپ افزود: فکر می‌کنم توضیحات عربستان سعودی «معتبر» است و با کنگره در این خصوص همکاری خواهم کرد. وی علیرغم این موضوع گفت: با «محمد بن سلمان»، ولیعهد سعودی نیز گفتگو خواهد کرد. وی همچنین در واکنش به اعلام دستگیری ۱۸ نفر در ارتباط با پرونده قتل روزنامه نگار منتقد سعودی ها، این اقدام ریاض را نخستین گام مهم ارزیابی کرد.ترامپ در عین حال اعلام کرد: ممکن است واکنش کشورش به ماجرای کشته‌شدن جمال خاشقجی، شامل اعمال تحریم علیه عربستان نیز باشد.
کاخ سفید نیز در بیانیه ای به تایید خبر کشته شدن خاشقجی واکنش نشان داد. در بیانیه ای که کاخ سفید منتشر کرد، آمده است: در مورد کشته شدن این روزنامه نگار منتقد سعودی سخت ناراحت هستیم و بر تحقیقات عادلانه ، سریع و شفاف در این رابطه تاکید می کنیم.
وزیر خارجه آمریکا نیز هشدار داد: اگر برای واشنگتن مشخص شود که سعودی ها در قتل جمال خاشقجی به صورت عامدانه دست داشته اند، قطعا طیف وسیعی از واکنش‌ها را در نظر خواهد گرفت.
سناتورهای آمریکایی نیز به خبر کشته شدن این رونامه نگار سعودی واکنش نشان دادند. در این رابطه، سناتورها و قانونگذاران دو حزب بزرگ آمریکا تردید خود درباره اعتراف عربستان به مرگ روزنامه‌نگار مخالف سعودی را ابراز کردند. به گزارش شبکه خبری سی.ان.ان، «لیندسی گراهام» سناتور جمهوریخواه این کشور در توئیت خود نوشت، به شدت نسبت به توضیحات عربستان بابت مرگ جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار مخالف دولت عربستان تردید دارد.وی در ادامه این پیام آورده است: باید گفت تردید من بابت روایت جدید عربستان درباره خاشقجی کم نیست.
سناتور «ریچارد بلومنتال» نیز عربستان را به خرید وقت و لاپوشانی متهم کرد و خواستار تحقیقات جامع با حضور آمریکا و استفاده از پیام‌های صوتی و تصویری ضبط شده از سوی ترکیه شد و گفت: مشخص است که عربستان دارد لاپوشانی می‌کند و زمان می‌خرد اما این اقدامات سوالات بیشتری را به وجود می‌آورد که باید پاسخ داده شود.
وی همچنین دولت عربستان را به تلاش برای حفاظت از محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی با بازداشت ۱۸ شهروند دستگیر شده این کشور متهم کرد و ادامه داد: جهان باید حقیقت را بداند اما نه از زبان سعودی‌ها که تمامی تلاش خود را برای لاپوشانی و حمایت از ولیعهد در مقابل تحقیقاتی بین‌المللی به کار می برند ، گروهی هم که دستگیر شده‌اند از همان حمایت برخوردارند تا از مهلکه تحقیقات بین‌المللی در امان بمانند. سناتور «رابرت منندز» از دموکرات‌های ارشد کمیته روابط خارجی سنای آمریکا نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد : اظهارات دولت عربستان بسیار دور از انتظار است. وی ادامه داد: ما به یک اعمال فشار بین‌المللی نیاز داریم ، در صورتی که ما از کنگره بخواهیم باید قانون جهانی مگنیتسکی را اعمال کند، دونالد ترامپ باید از این قانون تبعیت کند.
سناتور «باب کورکر»، رئیس کمیته روابط خارجی سنا نیز نسبت به تصور درست بودن داستان جدید عربستان هشدار داد و تاکید کرد : آمریکا باید مرگ خاشقجی را براساس قانون جهانی مگنیتسکی ارزیابی کند. «رند پل»، دیگر سناتور جمهوریخواه نیز گفت : عربستان باید هزینه سنگینی را بابت مرگ خاشقجی بدهد . وی افزود: ما باید فروش نظامی، کمک و همکاری را با عربستان متوقف کنیم ، این هزینه سنگینی برای چنین اقداماتی از سوی عربستان است.
«مایک کافمن» دیگر سناتور آمریکایی نیز از دولت ترامپ خواست تا موضعی قوی‌تر در قبال مرگ خاشقجی داشته باشد.
وی در بیانیه‌ای توئیتری نوشت: کشور ما باید برای ارزش‌هایمان به پا خیزد و از متحدانمان بخواهد تا به حقوق بشری احترام بگذارند ، آمریکا و تمامی جامعه بین‌الملل باید مرگ خاشقجی و استفاده از پست‌های دیپلماتیک را به عنوان اتاق‌های شکنجه از سوی کشورهای سرکش محکوم کنند. وی ادامه داد: من از رئیس جمهوری آمریکا می‌خواهم تا به سرعت سفیر آمریکا را از عربستان فرا بخواند تا رایزنی‌های بیشتری را با کنگره انجام دهد سناتور دموکرات «باب منندز» نیز خواستار اقدام ایالات متحده در تحریم عوامل سعودی شد که در قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار عربستانی، نقش داشته‌اند.وی افزود: هنوز راه بسیاری تا پایان این ماجرا وجود دارد و ما باید همچنان فشارهای بین‌المللی را ادامه دهیم.
سناتور«جری کونولی» نیز گفت : اظهارات عربستان بیشتر شبیه به یک عملیات کلاسیک مافیایی است و آنها حالا به دنبال حفاظت از ولیعهد هستند ، ما باید ببینیم آنها چه کاری می‌خواهند انجام دهند، چنین رخدادی هرگز بدون اطلاع و تایید ولیعهد عربستان صورت نگرفته است.
«الیوت اینگل»، از اعضای ارشد کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا نیز از ترامپ خواست تا به دنبال یک تحقیقات جامع و شفاف باشد و گفت: توضیحات عربستان معتبر نیستند چون در روزهای گذشته تغییرات زیادی داشته اند ، دولت آمریکا باید بدون تاخیر به دنبال تحقیقاتی کامل و شفاف درباره مرگ خاشقجی باشد.
همچنین اعضای ارشد دموکرات کنگره آمریکا از قبیل «برنی سندرز»، «الیزابت وارن»، «کریس مورفی»، «جک رید» و برخی دیگر از هم‌حزبی‌های آنها در مجالس سنا و نمایندگان نیز، روایت ریاض درباره قتل روزنامه‌نگار منتقد عربستان سعودی در ترکیه را رد کردند.در همین حال، یک نماینده دموکرات کنگره آمریکا اعلام کرد : ممکن است داماد ترامپ در پرونده ناپدید شدن و به دنبال آن قتل جمال خاشقجی نقش داشته باشد.«خواکین کاسترو » نماینده دمکرات کنگره آمریکا گفت : «جراد کوشنر »، مشاور کاخ سفید و داماد دونالد ترامپ با قرار دادن نام جمال خاشقجی در لیست دشمنان عربستان که به «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان ارائه شده بود، ممکن است پایه گذار قتل این روزنامه نگار و منتقد آل سعود باشد. کاسترو در گفتگو با شبکه «سی ان ان » عنوان کرد: «جراد کوشنر» ممکن است با کمک گرفتن از امور اطلاعاتی آمریکا این فهرست را به بن سلمان داده باشد و ولیعهد عربستان نیز براساس آن لیست عمل کرده است ، در این لیست نام جمال خاشقچی دیده می شود.همزمان، روزنامه نیویورک تایمز نیز در مقاله‌ای گزارش داد که جارد کوشنر از ترامپ خواسته است تا از محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در این موضوع حمایت کند.
«نیویورک تایمز» همچنین نوشت: همه اعتبار و حیثیت جهانی ترامپ، اینک در گرو پاسخ در خوری است که به جنایت آل سعود در ارتباط با قتل خاشقجی خواهد داد. در همین حال، «فیلیپ جرالدی »، افسر سابق سازمان «سیا» در سخنان مهمی گفت: بر این باور است که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا برای سرپوش گذاشتن بر قتل جمال خاشقجی به مقام‌های عربستان سعودی کمک می‌کند.همزمان، «جان ساورز» رئیس سابق اداره ضد اطلاعات ارتش انگلیس (ام‌آی۶) نیز تاکید کرد: قتل جمال خاشقجی به دستور افراد نزدیک به ولیعهد عربستان صورت گرفته و شواهد می‌گویند که او مسئول این قتل است.
درچنین شرایطی، به دنبال کشته شدن خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول، استرالیا اعلام کرد که در کنفرانس «طرح سرمایه‌گذاری آینده»، (داووس صحرا) در عربستان مشارکت نمی‌کند.«سیسی»، رئیس‌جمهوری مصر و پادشاه عربستان سعودی نیز در این رابطه تلفنی گفتگو کردند.وزیر مشاور دولت امارات در امور خارجه نیز تأکید کرد که این کشور در مسأله کشته شدن خاشقجی همچنان با قدرت در کنار عربستان ایستاده است.
از طرفی،«محمد علی الحوثی»، رئیس کمیته عالی انقلاب یمن نیز خواستار تشکیل کمیته های تحقیقاتی مستقل در خصوص جنایات عربستان در یمن مشابه کمیته تحقیقاتی پرونده «جمال خاشقجی» روزنامه نگار سعودی شد. سران رژیم صهیونیستی اما در رفتاری بسیار محتاط ، تا کنون در این باره سکوت اختیار کرده‌اند. سفیر سابق آمریکا در «تل‌آویو» اما تصریح کرد: قتل خاشقجی، روزنامه‌نگار و منتقد عربستانی فاجعه‌ای برای اسرائیل است و این جنایت نشان می‌دهد که نمی‌توان به عربستان درحالی که بن سلمان در راس حکومت است، به عنوان یک شریک استراتژیک اطمینان کرد.
در همین حال، خبرگزاری آلمان در گزارشی نوشت ، هواداران و همپیمانان دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، برای مخدوش کردن شخصیت لیبرال جمال خاشقجی، خبرنگار معترض و کشته شده عربستانی، تلاش می کنند.پایگاه خبری «بیزنس اینسایدر» آمریکا نیز اعلام کرد: مساله خاشقجی منجر به تعلیق موقت معامله دو تریلیون دلاری با شرکت ملی نفت «آرامکو» عربستان شده است. به گزارش این منبع خبری، مدیرعامل بورس لندن کنفرانس “طرح سرمایه‌گذاری آینده” (داووس صحرا) در عربستان را تحریم کرد و در نتیجه آن ، معامله دو تریلیون دلاری با شرکت ملی نفت آرامکو عربستان به صورت موقت به حالت تعلیق درآمد.
« قربان جبرائیل » ، رئیس اتحادیه نویسندگان« قلم» جمهوری آذربایجان نیز در سخنانی گفت : قتل جمال خاشقچی در کنسولگری عربستان ، نتیجه سیاست های آمریکا در حمایت از رژیم آل سعود است .
پایگاه خبری «عربی ۲۱ » نیز با اشاره به مساله کشته شدن جمال خاشقجی پس از ورود به کنسولگری عربستان در استانبول، نوشت:سفارتخانه های کشورهای عربی به دامی برای شکار و قتل مخالفان آنها تبدیل شده اند .تارنمای مصری«الشروق » نیز در مقاله ای در خصوص آینده سیاسی «محمد بن سلمان » ولیعهد سعودی نوشت، بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند حیات سیاسی او به پایان رسیده و رویای ۵۰ سال پادشاهی او برعربستان که برخی در سر می پروراندند، برباد رفته است.
تارنمای نشریه «نیوزویک » نیز درگزارشی به تحلیل دیدگاه های مخالف جمال خاشقجی علیه آمریکا و محمد بن سلمان پرداخت و این دیدگاه ها را عامل مرگ وی توصیف کرد.«سی ان ان» نیز درباره پذیرش قتل روزنامه نگار مخالف سعودی از سوی ریاض و اظهارات دونالد ترامپ دراین زمینه گفت: عربستان هرگز نمی تواند متحد کلیدی برای آمریکا در منطقه خاورمیانه باشد.
«نشنال اینترست» نیز در گزارشی نوشت: قتل بی شرمانه جمال خاشقجی در یک کشور خارجی به کمک پانزده مقام عربستان سعودی، تنها حاوی یک پیام از سوی حاکمان عربستان است که « ما می توانیم دشمنانمان را بدون نگرانی از مجازات، در هر جایی به قتل برسانیم».
«میدل ایست آی» نیز از اختلاف رئیس جمهوری آمریکا و وزیر خارجه وی بر سر ابقای «محمد بن سلمان» در ولایت‌عهدی خبر داد و تاکید کرد : سعودی‌ها به سبب پرونده خاشقجی در هرج و مرج و آشفتگی به سر می‌برند. در همین حال، شبکه الجزیره نیز در وبگاه خود در یادداشتی نوشت: با توجه به معایب آشکار رژیم آل سعود، عربستان به هیچ عنوان نماینده جهان اسلام محسوب نمی‌شود بلکه تنها باعث لطمه زدن به وجهه مسلمانان در سطح بین المللی است
آخرین مصاحبه خاشقجی با «نیوزویک»
به گفته منابع خبری، روزنامه نگار منتقد سعودی پیش از کشته شدنش در کنسولگری عربستان در استانبول در مصاحبه با رسانه آمریکایی «نیوزویک» گفته بود : «بن سلمان »، رهبری قبیله ای و دیکتاتور است اما واشنگتن هرگز به «بن سلمان» فشار نخواهد آورد مگر آنکه بحرانی واقعی در عربستان روی دهد. همزمان، ۱۶ موسسه رسانه ای کشورهای غرب آفریقا در بیانیه ای مشترک در خصوص کشته شدن «جمال خاشقجی » روزنامه نگار منتقد عربستانی، خواستار دفاع از آزادی مطبوعات در جهان و اجرای عدالت در خصوص عاملان قتل این روزنامه نگار عربستانی و مجازات آن ها شدند.رسانه های ترکیه نیز با درج اخباری مبنی بر قتل جمال خاشقجی ، نوک پیکان حملات و اتهامات را به طرف« محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان نشانه گرفتند و او را مسئول قتل خاشقجی اعلام کردند.
روزنامه «ینی شفق» ترکیه در گزارشی اعلام کرد: پرونده جمال خاشقجی که در ساختمان کنسولگری عربستان در استانبول به قتل رسیده است، ۴۵ شاهد دارد.«ابرهیم کاراگولم»، سردبیر روزنامه «ینی شفق» ترکیه با اشاره به اعتراف دولت سعودی به قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار این کشور در کنسولگری عربستان در استانبول، خواستار عزل سریع محمد بن سلمان از مقام ولیعهدی حکومت آل سعود شد.
در چنین شرایطی، پس از تحریم گسترده نشست اقتصادی ریاض از سوی مقامات و شخصیت های سیاسی ، اقتصادی و رسانه ای جهان، سخنگوی این نشست از تغییر فهرست دعوت شدگان به آن خبر داد به نحوی که در آن فقط شماری از سران و بازرگانان کشورهای عربی ، آفریقایی و آسیایی شرکت خواهند کرد. «استیون منوچین» وزیر خزانه‌داری آمریکا که در پی فشار افکار عمومی، از شرکت در کنفرانس اقتصادی عربستان سعودی انصراف داده بود اما تصمیم به سفر به این کشور برای شرکت در این کنفرانس گرفت.
در چنین شرایطی،«ولید بن محمد بن صالح الصمعانی» وزیر دادگستری عربستان از ناقص بودن پرونده خاشقجی برای بررسی خبر داد. در همین حال، « خدیجه چنگیز»، نامزد جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار و منتقد سعودی در نخستین واکنش به این موضوع در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: خداوند جمال را رحمت کند و جایش را در بهشت در کنار حمزه قرار دهد. «مجتهد»، افشاگر پشت پرده خاندان سعودی نیز فاش کرد؛ «محمد بن سلمان» که گمانه زنی هایی برای خلع وی از ولیعهدی شنیده می شود، از بیم کودتا علیه خود مانع از دیدار شاهزادگان عربستان با پدرش می شود.