شعرهایی معروف‌تر از شاعرشان
«امشب شهادت‌نامه عشاق امضا می‌شود/ فردا ز خون عاشقان این دشت دریا می‌شود» و «آمدم ای شاه پناهم بده/ خط امانی ز گناهم بده/ ای حرمت ملجأ درماندگان/ دور مران از در و راهم بده». شاید کمتر کسی را بتوانید پیدا کنید که دو شعری را که این‌گونه آغاز می‌شوند، نشنیده باشد، اما شاید بسیاری از آنها که این دو شعر را حتی از بردارند، ندانند که شاعر این شعرهای ارزشمند، حسان بوده است. باوری هست که می‌گوید شعری موفق است که از شاعرش جلو بزند و از او معروف‌تر شود. با این حساب، حبیب‌الله را می‌توان از شاعران موفق شعر آیینی در نظر آورد.
اما این همه آن چیزی نیست که می‌توان درباره او گفت. چه نکاتی باعث شد این شعرها تا به این حد مورد توجه عموم مردم قرار بگیرد و حتی از هیئات مذهبی مدام شعرهای او به گوش برسد؟
استناد به روایات دینی معتبر
رضا اسماعیلی، شاعر و پژوهشگر شعر آیینی در گفت‌وگو با جام‌جم، از چایچیان به عنوان شاعری یاد می‌کند که همواره دغدغه دینی داشته است. او که سال‌ها پیش چند رباعی را به چایچیان تقدیم کرده و حالا این رباعی‌ها دوباره دست به دست می‌شود، می‌گوید: «چایچیان در یکی از مصاحبه‌هایش گفته از وقتی به سفر کربلا رفته، قرار گذاشته بود هر شعری می‌گوید در ستایش ذات اقدس پروردگار و منقبت خاندان باشد و حتی باقی شعرهایش را از بین برده بود».
اسماعیلی درباره این تعهد دینی می‌افزاید: «او همه دانش ادبی‌اش را بر دین متمرکز کرده بود؛ از آثار پراکنده و آزاد گریزان بود و به سنت‌های شعر آیینی پایبند ماند.»
اما نکته مهم دیگری که اسماعیلی درباره شعرهای چایچیان به آن اشاره دارد، استناد شعر او به روایتهای معتبر دینی است؛ توانایی‌ای که آن را از حشر و نشر با عالمان دینی کسب کرده بود: «او همواره با عالمان دینی از جمله علامه امینی و علامه عسکری معاشرت داشت و از سیره عملی این عالمان پیروی می‌کرد. همین باعث شده بود که او صرفا مداح و منقبت‌گوی خاندان اهل بیت نباشد و در شعرش به روایتهای اصیل استناد کند.
به طور مثال در شعرهای عاشورایی‌اش، علاوه بر ذکر مصائب سیدالشهدا، به نکاتی از حسین (ع) که برای انسان امروز آموزنده است، اشاره می‌کرد. او با استناد به گوهرهایی که به چنگ می‌آورد، از سطحی‌نگری در شعر آیینی دور می‌شد و به نکاتی اشاره می‌کرد که به درد انسان معاصر بخورد.»
این پژوهشگر به سنت‌های شعر آیینی و نسبت عمیق چایچیان با آنها اشاره می‌کند و می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین سیره‌های بزرگان دین، اقرار به ذات اقدس احدیت است. چنانچه می‌بینیم نخستین اصل مهمی که از قدیم‌الایام در شعر شاعران آیینی متجلی شده، اصل توحید است. چایچیان در کنار توحید، سعی می‌کرد سیره عملی و فضائل بزرگان دین را هم به تصویر بکشد. او از آنها برای ساختن الگوهایی برای زندگی امروز بهره می‌برد.»
اسماعیلی در پایان، درباره این‌که امروز چه استفاده‌ای از میراث چایچیان می‌توان کرد، می‌گوید: «امروز هم تلاش فعالان شعر آیینی، اگر می‌خواهند آیینه اسلام ناب محمدی باشند، باید در مسیر تلاش‌های امثال چایچیان باشد؛ شاعری که لب به سخن نگشود مگر آن که سخن در خدمت اسلام باشد. شعر موثق و مستند به روایتهای معتبر دینی می‌سرود و در ذکر دغدغه‌های دینی‌اش مطلقا سطحی‌نگر نبود و اینها را باید از لایه‌های پنهان شعرش دریافت.»
نکته‌ای که اسماعیلی در گفت‌وگو با ما به آن اشاره دارد و از آن به عنوان تجهیز شعر چایچیان به استنادات معتبر در شعر یاد می‌کند، نکته‌ای است که محمدمهدی عبداللهی، شاعر و مداح اهل بیت هم به نوعی از زبان خود مرحوم چایچیان به آن اشاره می‌کند. او می‌گوید: «حضرت استاد همواره نکات ارزشمندی را گوشزد می‌کردند که یک شاعر اهل بیت باید به آن اصول پایبند و متعهد باشد، بسیار تاکید داشتند شاعر اهل بیت باید مطالعات گسترده داشته باشد و معلومات دینی و مذهبی خود را بالا ببرد و فقط به طبع شاعری خود اکتفا نکند. شعری که برای اهل بیت سروده می‌شود باید از بهترین الفاظ و واژگان بهره برده باشد و شاعر اهل بیت باید همواره توسل کند تا زیباترین و بهترین و قوی‌ترین و عالی‌ترین شعر را برای اهل بیت بسراید در عین حال این شعر مطابق آیات و روایات باشد و کوچک‌ترین مغایرتی با مفاهیم دینی و روایات نداشته باشد.»
از زبان باجناق وزیر
این فقط شعرا نیستند که زبان به ستایش چایچیان گشوده‌اند. در این میان، سیدعلیرضا مرندی که دو دوره در دهه‌های 60 و 70 وزیر بهداشت بوده و سال‌‌هاست رئیس فرهنگستان علوم پزشکی است درباره اخلاقیات شاعر سخن گفته است. او به فارس گفته که همواره به ویژگی‌های ارزشمند چایچیان غبطه می‌خورده است. مرندی که باجناق چایچیان است و البته پسر شاعر، داماد او نیز محسوب می‌شود، تربیت همین فرزند را شاهد مثال گرفته تا بگوید: «در کنار این تربیت، اشعارشان هم یک ملت را تحت تاثیر عشق به اهل بیت(ع) قرار داد.»